DÜNYADAN PULLAR

BESLENME BOZUKLUĞU

AZ gıda alma, uzun süren açlık veya sindirim sisteminde gıdanın emilmesini engelleyen hastalıklı durumlar neticesinde ortaya çıkan genel bir güçsüzlük halidir. Lüzumlu olan maddelerin eksik alınması, vücudun ihtiyacını karşılamak için depolara yönelmesine yol açar.

Böylece vücutta enerji kaynağı olarak sırayla; yağ dokusu, karaciğerdeki glikojen deposu, kan ve kas dokusu kullanılır. Sinir dokusu ise, açlığın en ileri dönemlerinde dahi enerji kaynağı olarak kullanılmaz.

Açlık sürecinde vücuttaki yapım olaylarında da azalma olur. Böylece vücut, ağırlığının % 40' ını kaybedebilir. Daha ileri bir kayıp hayatı tehlikeye sokar. Beslenme bozukluğu; vitamin ve protein eksikliğine bağlı gelişen çeşitli hastalık tablolarının oluşmasına yol açar.

PİERRE PUGET (heykeltraş)

FRANSIZ heykeltraş, 1620 yılında Marsilya'da doğdu. 17 yaşında İtalya'ya gitti, orada Pietro da Cortona'nın öğrencisi oldu. Fransa'ya dönünce Toulon'a yerleşti; bu şehrin belediye sarayı için ünlü Atlente'lerini yonttu. Vaudreuil parkına dikilmek üzere bir Herkül heykeli siparişi aldı. Fouquet, kendisine Vaux parkı için heykeller sipariş etti.

Puget, mermer blokları aramak için Cenova'da bulunduğu sırada, Fouquet görevden alındı; bu sebepten Galya herkülü, Sceaux parkına konuldu. Puget, 7 yıl Cenova'da kaldı, sarayları ve kiliseleri heykellerle süsledi. Toulon'a dönünce, krallık gemilerinin süslemeleriyle uğraştı.

Puget, 17. yy. Fransız sanatına aykırı düşer. Dehası ve barokçuluğu onu çağdaşlarından ayırarak daha çok Claus Sluter'e ve Rodin'e yaklaştırır. Resim ve mimarî alanlarda da çalışmaları olan Pierre Puget, 1694' de Marsilya'da öldü.

Pierre Puget  -  İskender ve Diogenes

BEYİN SARSINTISI GEÇİRME

KAFA travmasından hemen sonra geçici bilinç kaybıyla beraber görülen ve beyinde herhangi lezyon olmadan beliren klinik tabloya "beyin sarsıntısı" adı verilir. Darbe esnasında oluşan dalgaların kafatası tabanında yoğunlaşması ve uyanıklık durumunu sağlayan beynin üst bölümündeki merkezlerin geçici olarak durması neticesinde gelişen işlevsel bir felç durumudur.

Bilinç kaybına ilâve olarak otonom sinir sistemini ilgilendiren nefes darlığı, renk solması, terleme ve tansiyon düşmesi gibi belirtiler de görülür. Kişi kendine geldikten sonra mide bulantısı, kusma, baş dönmesi, ağrı ve hemen her zaman hafıza bozuklukları görülür. Hasta travma anını hatırlamaz. Bazen kendine gelme dakikalarını da hatırlamayabilir.

Beyin sarsıntısı tipik olarak boks maçlarında "nakavt" olan boksörde görülür. Bilinç kaybının uzunluğu, vakanın ciddiyetini belirler.

JEAN PUCELLE (minyatürcü)

14. yy' da yaşamış Fransız minyatürcü. Paris'te önemli bir minyatür atölyesinin şefiydi. Fransız minyatürüne, kıvrık dal çizgilerinden ve küçük boy insan figürlerinden meydana gelen bir süsleme şekli getirdi.

Jean Pucelle  -  Belleville dua kitabı'nın minyatürü

BİLİNÇALTI nedir?

BİLİNÇ eşiğinin altındaki ruhî faaliyetlerin tamamına "bilinçaltı" denir. Bu terim; dürtü, duygu ve düşünceden meydana gelen, bilincin yanında etkisini gösteren, fakat bilinç tarafından gizlenmiş özgül ruhî boyutu anlatmak için kullanılmıştır.

OSMANLI VE CUMHURİYET DEVRİ PULLARI

PSİKOMAŞİ nedir?

PSİKOMAŞİ, Ortaçağ hristiyan ikonografisinde sık rastlanan bir temadır. "Erdemlik" ve "Kötülük" arasındaki sembolik mücadeleyi temsil eder.

Soldaki resimde; "Erdemlik, kötülüğü ayağının altında çiğnerken" (14. yy'a ait eser).

BİLİNÇ BULANIKLIĞI

FARKLI derecelerde yer ve zaman duygusu kaybı, kişileri tanımama, gerçekle hayâli ayırt edememe ve bazen halüsinasyonla da desteklenen hezeyanlarla ortaya çıkar. Beyindeki bilinç faaliyetini düzenleyen yapılardaki bozukluklardan kaynaklanır.

Genel enfeksiyon hastalıkları, zehirlenmeler, beyin tümörleri, menenjit, ensefalit gibi hastalıklar sırasında veya kafa travmaları neticesinde ortaya çıkabilir. Baş ağrısı, uykusuzluk, bunaltı ve manik tipte taşkınlık gibi belirtilerle çoğunlukla ani olarak başlar.

Bazen bu ilk belirtilerle beraber halüsinasyonlar, hezeyanlar ve istemsiz davranışlar görülür. Daha sonra tipik tablo yerleşir. Görünüşü taşkın veya uyuşuk olabilen hasta; saati, günü, ayı bilmez, bulunduğu yeri tanımaz, hafıza bozuklukları ve özellikle dikkat eksikliği gösterir. Uyanıkken hayâl görme halleri olur.

PİERRE PAUL PRUD'HON (ressam)

FRANSIZ ressam, 1758 yılında Cluny'de doğdu. Bir taş yontucusunun 10. oğlu. Dijon'da okudu, Paris'te sanatını geliştirme imkânını elde etti. 1784' de "Bourgogne eyaletleri Roma ödülünü" kazandı. 1 yıl sonra Roma'ya yerleşti.

İtalya'da, özellikle Raffaello, Vinci ve Correggio'nun eserlerini inceledi. 1789' da Fransa'ya döndü, konak ve sarayda gravür ve süslemeler yaptı. Çok sayıda portre, alegorik ve mitolojik konulu tablolar yaptı. 1817 Salonu'nda "Astyanaks'ın kaderine ağlayan Andromakhe" adlı tablosunu sergiledi.

Prud'hon'un maviye çalan kâğıt üzerine füzen ve tebeşirle yaptığı desenler, yağlıboya resimlerinden daha çok dayanmıştır. Constance Mayer'in portresi şaheserlerindendir. "Nü"lerinin çoğundaki şehvetli güzellik, İngres'i ve Chassériau'yu haber verir. Romantizmin öncülerinden sayılan Pierre Paul Prud'hon, 1823' de Paris'te öldü.

Pierre Paul Prud'hon  -  Psykhe'nin kaçırılması  (1808)

AÇLIK VE BİTKİNLİK

GIDA alımının aşırı azalmasına veya durmasına bağlı olarak vücut giderek artan güçsüzleşme sürecine girer. Herhangi bir bedenî faaliyette bulunmadan dahi vücut günde yaklaşık 2000 kalori harcadığından, dokularda depolanan enerji kullanılır.

İlk günlerde karaciğerdeki glikojen depoları kullanılır, fakat bunlar sadece 200 - 300 gram kadardır. Daha sonra vücutta sırayla; yağ depoları ve doku proteinleri kullanılır. Yaklaşık 1 ay açlıktan sonra, vücut ağırlığı yarı yarıya azaldığında ölüm gelir.

Halsizlik, bitkinlik giderek artan bir zayıflamayla ortaya çıkar. Beraberinde ciltte kuruma ve renk koyulaşması görülür. Bir müddet sonra özellikle yüz ve kalça başta olmak üzere ödemler, iradesizlik, ruhî çöküntü, aşırı duyarlılık, yorgunluk gibi belirtilerle beraber nabız yavaşlar.

JAN PROVOST (ressam)

FLAMAN ressam, 1462 yılında Mons'da doğdu. 1493' de Anvers'de öğretmenlik yaptı. 1 yıl sonra Brugge'ye yerleşti, ama Quinten Matsys ile alâkasını kesmedi. 15. yy. geleneğini sürdürdü, bu arada, maniyerizmin getirdiği yenilikleri de bir ölçüde benimsedi. Başlıca eseri "Kıyamet günü (1525)"dür. Jan Provost, 1526' da Brugge'de öldü.

Jan Provost  -  Kıyamet günü  (1525)  (detay)

BİYOPSİ nedir?

MİKROSKOPTA incelemek maksadıyla, vücudun bir organ veya dokusundan parça alınmasına "biyopsi" denilir. Bu araştırma yöntemi tümörler, karaciğer, böbrek, sindirim sistemi, deri, lenf bezleri hastalıkları vb. birçok hastalığın teşhisine yönelik önemli bilgiler sağlar.

Biyopsi, incelenen organın yapısına ve yerine göre farklı tekniklerle yapılır. Meselâ karaciğer, böbrek, kemik iliği biyopsisinde, aspirasyon (emme) yoluyla numune alınmasını sağlayan iğneler veya sondalar kullanılır. Bronş, mide, bağırsak mukozası biyopsisi için özel aletlere; deri, lenf bezi, kas biyopsileri için gerçek cerrahi girişime başvurulur.

Elde edilen doku parçası derhal sabitleştirici bir sıvıya konulur. Bu sıvı genellikle dokunun kokuşma sürecini engelleyen formalin çözeltisidir. Bazı vakalarda biyopsi, ameliyat sırasında uygulanır ve alınan doku anında incelemeye gönderilir (meselâ alınan tümörün iyi veya kötü huylu olup olmadığını anlamada). 

FRANCESCO PRİMATİCCİO (ressam)

İTALYAN ressam, heykeltraş ve mimar (il Primatice) 1504-05 yılında Bologna'da doğdu. İ. da İmola'nın, Bagnacavallo'nun ve Mantova'daki Te sarayı çalışmalarında yardım ettiği Giulio Romano'nun öğrencisiydi. Fontainebleau şatosunu süslemek için 1. François tarafından Fransa'ya çağrıldı.

Orada yalancı mermerden tavan ve çerçeveler, alegorik resimler yaptı. Balo salonu (veya 2. Henri galerisi) için yaptığı kompozisyonlar, tamiratlar sebebiyle büyük değişimlere uğradı. Primatice'nin maniyerist üslûbu, desenlerinde daha açıkça görülür (Saatlerin dansı).

2. François'nın kraliyet binaları sorumlusu oldu (1559) ve bir çeşit sanat diktatörlüğü kurdu. İtalya'ya yaptığı bir geziden, çok sayıda eski heykel, büst, Trajanus sütûnunun, Laocoon ve Medici Venüsü'nün mulajlarıyla birlikte döndü. Francesco Primaticcio, 1570' de Paris'te öldü.

Francesco Primaticcio  -  Kendi portresi

VÜCUDUN BİYORİTMİ

İNSAN vücudunun fizikî, biyokimyasal ve işlevsel özellikleri ritmik değişimler gösterir. Bu değişimler, süresi 24 saate yaklaşan çevrimlerle veya gece ve gündüzün birbirini izlemesine bağlı bir ritmle seyreder.

Vücut sıcaklığı, en fazla incelenen biyoritm değişikliğidir. Öğleden sonra en yüksek değerlere ulaşarak sürekli salınımlar gösterir. En düşük değerler ise gece yarısından sonraki ilk saatlerde kaydedilir.

İdrar, elektrolit, hormon salgılanması, tansiyon (kan basıncı), nabız sıklığı ve kalp etkinliği de 24 saatlik değişiklikler gösterir. Uçak yolculuğuyla saat dilimi değiştiren kişilerde gözlenen rahatsızlıklar, bu biyolojik ritimlerin dış etkenlerle bozulmasına bağlı olarak gelişir.

Biyoritm, birçok hastalığın tedavisinde de önemli yer tutar. İlâçların verilmesi veya bazı tedavilerin uygulanması, çevrimin belirli zamanlarında gerçekleşirse daha etkili olabilir.  

ELVİS PRESLEY (şarkıcı)

AMERİKALI şarkıcı ve sinema oyuncusu, 1935 yılında Tupelo'da doğdu. 1955' den sonra Amerika'nın en ünlü "rock and roll" şarkıcısı oldu. Kazandığı büyük başarının yanı sıra, elektrogitarla hızlı ritmi benimseyen genç şarkıcı, devrinin genç kuşağını etkiledi.

Rock and roll modasının geçmeye başlamasıyla, aşırı sahne hareketlerini bırakarak yumuşak sesiyle duygulu şarkılar, hattâ napoliten halk şarkılarından ilham alan melodiler söylemeye başladı. Bununla beraber özellikle kovboy filmleri ve melodrama kaçan birçok film çevirdi. Elvis Presley, 1977' de (yaş 42) Memphis'de öldü.

GÖZKAPAĞI KENARI İLTİHABI (blefarit)

BLEFARİT genellikle konjunktiva iltihabıyla beraber görülür. Alerjiye meyilli bir vücutta çevre şartlarının duman, toz tahrişine veya enfeksiyona bağlı olabilir. Gözkapağı kenarında şişlik, kızarıklık ve kirpik diplerinde küçük kabukların oluşmasıyla ortaya çıkar. Daha ağır vakalarda küçük apse ve ülserler oluşur.

AUGUSTE PREAULT (heykeltraş)

FRANSIZ heykeltraş, 1809 yılında Paris'te doğdu. Ateşli bir romantik idi. "Kıyım" adlı alçak kabarmasıyla tanındı (1834). Bu eserde duygulu bir taşkınlık göze çarpar. Başlıca eserleri; "İsa Çarmıhta", "Clémence İsaure". Sanatçı, 1879' da Paris'te öldü.

Auguste Preault  -  İsa çarmıhta  (1840)

SUDA BOĞULMA

AKCİĞERLERE gaz alışverişini engelleyecek kadar sıvı girmesinden kaynaklanan boğulma biçimi. Su birikintilerine düşen sarhoşlarda, saralılarda ve travmaya uğrayanlarda olduğu gibi, ağız ve burnun suya batması da boğulmaya yetebilir.

Vakaların büyük bölümünde ölüm, akciğer hava keseciklerinde bulunan havanın yerini sıvının almasına bağlı olarak ortaya çıkan boğulmayla gerçekleşir. Daha nadir olarak; sinir mekanizmalarıyla gelişen gırtlak kasları spazmı, kalp durması veya kalp-dolaşım sisteminin iflâsı ölüm sebebi olabilir.

Ölüm genellikle 3-5 dakika içinde gerçekleşir. Bu süre bazen 10-12 dakikaya kadar uzayabilir. Ölüm suyla ilk temas anında kalp durmasıyla da olabilir. Bu durum suda boğulma değil, "suda ölüm" olur.

JEAN JACQUES PRADİER (heykeltraş)

FRANSIZ heykeltraş, 1792' de Cenevre'de doğdu. 1813' de Roma ödülü kazandı. École Nationale Supérieure des Beaux-Arts'da profesör oldu (1827). Louis Philippe devrinin en önemli heykeltraşıydı. Çok sayıda eser bıraktı. Asıl kişiliğini, kadın güzelliğini gösteren eserlerde ortaya koydu. Pradier, 1852' de Bougival'de öldü.

Jean Jacques Pradier
"Atalante'nin süslenmesi" (1850)

NİCOLAS POUSSİN (ressam)

FRANSIZ ressam, 1594 yılında Villers, Andelys yakınlarında doğdu. Yoksul bir ailedendi. Küçük yaşta Quintin Varin'in derslerini izledi. 18 yaşında Paris'e gitti. Orada Flaman Ferdinand Elle'in sonra Lallemand'ın atölyesine girdi. Philippe de Champaigne ile beraber Luxembourg sarayının dekorasyonunda çalıştı.

1624' de Roma'ya gitti, orada oldukça sıkıntılı yıllar geçirdikten sonra ancak 4 yıl sonra biraz rahata kavuştu ve giderek ün kazanmaya başladı. 1629' da Jacques Dughet ile tanıştı ve kızıyla evlendi. Bunu takip eden 10 yıl en çok eser verdiği dönem oldu. Konularını genellikle "Kutsal Kitap"tan aldı. Tarih ve mitolojiden de faydalandı. Ayrıca alegorik tabloları da vardır.

Richelieu ve Kral 13. Louis'in takdirini kazanan Poussin, 1640 yılında Paris'e döndü ve kralın baş ressamı oldu, fakat kendisinden bekleneni yeterince veremeyince hoşnutsuzluğa sebep oldu ve 2 yıl sonra bir daha geri dönmemek üzere Roma'ya gitti.

Roma'da, kendini devrin sanatseverlerine kabul ettirdi ve yeni eserlerini vermeye başladı. Dinî diziler, özellikle İncil'den ve tarihten alınmış sahneleri canlandırdığı manzara resimleri yaptı. 1660-64 yılları arası Richelieu hesabına yaptığı "Dört Mevsim", Poussin'in sanatının doruğunu gösterir.

Simetriye, tablodaki grupların dengelenmesine, kompozisyona çok önem veren Poussin, klâsik bir ressam tipidir. Serbest bir üslûp ve belirli gölgeler taşıyan gençlik desenlerinde Fontainebleau okulu maniyerizminin izleri görülür. Kısa zamanda gayet açık olarak belirlenmiş planlar ortaya koydu ve gölgeyle ışığı ahenkleştirdi.

Hayatının sonlarına doğru şekilleri sadeleştiren ve çizgileri yalınlaştıran Nicolas Poussin, 1665' de Roma'da öldü.

Nicolas Poussin  -  Şairin ilham alması

OKSİJENSİZ BOĞULMA

ATMOSFERDEN tamamen yalıtılmış veya çok az havalanan bir ortamda "oksijensiz boğulma" gerçekleşir. Yapının yıkılmasıyla, enkaz altında kalanlarda, batan denizaltılarda bulunanlarda, oyun oynarken kapalı bir bölmede kalan çocuklarda görülür.

Atmosferdeki havanın % 21' ini oluşturan oksijenin oranı % 7' nin altına düştüğünde vücutta ilk bozukluklar ortaya çıkar. Bu oran % 3 - 4' e indiğinde ise ölüm gerçekleşir. Ortamda var olan az oksijen solumayla tüketilirse ölüm olur. Gömülmeye bağlı boğulmada (çığ, toprak vb) oksijensiz kalmanın yanısıra; göğüs kafesinin hareketsiz kalması veya nefes yollarının katı maddelerle tıkanması da eklenir.

PİETER POURBUS (ressam)

FLAMAN ressam, 1510 yılına doğru Gouda'da doğdu. 1540' ta Brugge'de tanınmaya başlandı. Brugge sanat çevresine İtalyan üslûbunu getirdi. "Kıyamet Günü" adlı tablosunda, antik mermer motiflerinden ve İtalyan maniyerizminden ilham aldı, fakat Flaman tekniğini terketmedi.

"Bir parkta hoş bir toplantı" adlı tablosunda İl Primatice'nin kadın tiplerine benzer tipler çizdi. Önemli bir portre ressamı olan Pieter Pourbus, 1584' de Brugge'de öldü.

Pieter Pourbus  -  Bir parkta hoş bir toplantı

GÖZLERİNİ AÇAMAMA

GÖZKAPAKLARINI çevreleyen kasın uzun süreli veya aralıklı spastik kasılması neticesi, gözkapakları istem dışı olarak kapanır. Vakaların çoğunda hasta istese de gözlerini açamaz. Bu durum, sinir sistemi hastalıklarında, histerik kişilerde veya ruhî hastalıklarda görülür.

FRANS POURBUS (ressam)

FLAMAN ressam (Büyük Frans Pourbus), 1545 yılında Brugge'de doğdu. Ressam Pieter Pourbus'un oğlu. Anvers'de, Frans Floris'in öğrencisiydi. Birçok portre ve kompozisyon yaptı. 1581' de Anvers'de öldü.

Büyük Frans Pourbus  -  Hoefnagel'in düğünü (detay)  

BOĞMACA MİKROBU (bordetella)

BOĞMACA mikrobu, "bordetella pertussis" denilen havadan hafif bir bakteri cinsidir. Boğmaca çoğunlukla 4 yaşın altındaki çocuklarda görülen bulaşıcı bir hastalıktır ve solunum yollarında yaygın iltihaba yol açar.

Boğmacanın en belirgin özellikleri; çok şiddetli ve kasılmayla seyreden öksürük nöbetleri ve hırlama biçimindeki tipik öksürüktür. Hastalığın akut evresi ortalama 2 hafta sürer. Eğer bu dönemde komplikasyon gelişmemişse hastalık belirtileri gerilemeye başlar.

JANE POUPELET (heykeltraş)

FRANSIZ kadın heykeltraş, 1878 yılında Saint-Paul-Lizonne, Dordogne'de doğdu. Lucien Schnegg ve Rodin'in öğrencisiydi. Kadın ve özellikle hayvan figürleri yaptı. Üniversiteli Kadınlar Milletlerarası federasyonunun başkanı oldu. Jane Poupelet, 1932' de doğduğu şehirde öldü.

Jane Poupelet  -  Süslenen kadın

BOYUN KİREÇLENMESİ ( artrozu)

BOYUN kireçlenmesi, daha çok 40 yaşından sonra ortaya çıkar. Bu dönemde yaşla artan ağrılı şikâyetler başlar. Boyun artrozu lezyonları, özellikle ön omurlar arası eklemlerde ve daha nadir olarak omurga çıkıntıları arası eklemlerde yerleşir.

Artrozun başlıca lezyonları:

• Eklem kıkırdağının tahribi
• Kıkırdağın sınırında yer alan kemik dokusunda artış
• Gaga veya mahmuz şekilli kemik çıkıntılarının ortaya çıkması
• Bağ sisteminde iltihap
• Omurlar arası disk bozuklukları

FRANCİSQUE POULBOT (desinatör)

FRANSIZ desinatör, 1879 yılında Saint-Denis, Seine'de doğdu. Daha meslek hayatının başında; edepsiz olduğu kadar hassas, saldırgan olduğu kadar da yufka yürekli bir afacan çocuk tipini halka sevdirdi. Sayısız desen yanında, ayrıca afişler, yağlıboya ve suluboya resimler yaptı ve kitaplar resimledi. Poulbot, 1946' da Paris'te öldü.

Francisque Poulbot  -  Küçük Noel

SOLUNUM SIKLIĞININ AZALMASI

NEFES alıp-verme sıklığının azalması, nadir olarak görülen bir durumdur. Omurilik soğanında yer alan solunum merkezlerinin uyarılabilirliğinin önemli ölçüde azalmasına bağlıdır. Hipnotik ilâçlara bağlı akut ve ölümcül zehirlenmelerde, şiddetli beyin sarsıntılarında ve komalarda ortaya çıkar.

PAULUS POTTER (ressam)

HOLLANDALI ressam ve gravürcü, 1625 yılında Enkhuizen'de doğdu. Natürmort ressamı Pieter Potter'in oğlu ve öğrencisi. Hollanda okulunun en ünlü hayvan ressamı olarak tanındı. Doğduğu köyün manzaralarında koyunları, atları, inekleri canlandırır. Bazı tabloları: Boğa, Çiftlik, Geviş getiren inek, Sığırtmaç, Otlayan inekler, Koca öküz, İnek sağan kadın. Paulus Potter, 1654' de (yaş 29) Amsterdam'da öldü.

Paulus Potter  -  Boğa

RUHÎ SÜREÇLERDE YAVAŞLAMA

RUHÎ süreçlerin bütününde genel bir yavaşlama hali, ruh ve sinir hastalıklarında görülebilir. Bu durum, gerek psikolojik, gerek travmaya bağlı tüm bilinç bulanıklığı ve şaşkınlık hallerinde, bunamada ve parkinson hastalığında gözlenir.

Konsantre olamama, dikkat dağınıklığı, düşünmenin yavaşlaması, konuşma zorluğu, toplumsal ilişkilerde ve faaliyetlerde duraklamayla ortaya çıkar. Hasta uykuda gibidir ve kendi dünyasında hapsolmuş izlenimi verir.

PİETER POST (mimar)

HOLLANDALI mimar, 1608 yılında Haarlem'de doğdu. Kısa bir müddet Brezilya'da kaldı. Hollanda'da güzel klâsik binalar yaptı (La Haye'de Mauritshuis, Maastricht Belediye sarayı). Pieter Post, 1669' da La Haye'de öldü.

Pieter Post  -  Maastricht Belediye sarayı

ÇOK KISA PARMAK

PARMAKLARIN anormal kısa olmasıyla beliren doğuştan oluşum bozukluğu, tek parmakta veya çoğunlukla elin tüm parmaklarında görülebilir. Bu durum farklı iskelet bölümlerinin boyca az gelişmesiyle bağlantılıdır. Bazen de yapışık parmaklar gibi başka oluşum bozukluklarıyla beraber olabilir. Mongolizmde (down sendromunda) sık görülen bir durumdur.

FRANS POST (ressam)

HOLLANDALI ressam, 1612 yılına doğru Leiden'de doğdu. Hollandalı mimar Pieter Post'un kardeşi. Jan Maurits van Nassau ile Brezilya'ya gitti (1637-44). Haarlem'e dönünce, sert ve ilkel bir üslûpla Brezilya'dan manzaralar yapmaya devam etti. Frans Post, 1680' de Haarlem'de öldü.

Frans Post  -  Öküz arabası

BRAKİTİP KİŞİLER

BRAKİTİP kişilerin başlıca özelliği; kısa boy ve gövdenin kol ve bacaklara oranla aşırı gelişmiş olmasıdır. Yani vücut boydan çok enine gelişmiştir. Kafatası büyüktür, boyun kısa ve tıknazdır (boğa boynu gibi). Göğüs kafesi kısa ve kare şeklindedir. Kol ve özellikle bacaklar kısadır.

Derialtı yağ dokusu fazla olan bu tip kişiler; şişmanlık, şeker hastalığı, yüksek tansiyon, damar sertliği, alerjik hastalıklar, hipotiroidizm ve iltihaplı eklem hastalıklarına yatkın olurlar.

CÂNDİDO PORTİNARİ (ressam)

BREZİLYALI ressam, 1903 yılında Sâo-Paulo, Brodosqui'de doğdu. Bir İtalyan göçmen ailesinin oğluydu. Rio de Janeiro Güzel Sanatlar okulunda okudu. 1928' de bir burs kazandı ve 1930 yılına kadar Paris'te kaldı.

1936' da Federal Eyalet üniversitesine profesör tayin edildi. Önemli duvar resimleri yaptı. Bunlar: "Brezilya topraklarının işlenmesi", "Çocuk oyunları", "Dört unsur (1936-45)", "Zenci müziği (1943)", "İncil çevrimi (1944)", "Göçmenler", "Hac yolu (1945)".

Başlangıçta; gerçekçi ve yumuşak olan üslûbu, 1940 yılından sonra ekspresyonist bir özellik kazandı. Cândido Portinari, 1962' de Rio de Janeiro'da öldü. 

Cândido Portinari  -  Kompozisyon

KOLUM AĞRIYOR

KOLUN ağrılı sendromu, kola gelen sinirlerin tahrişine bağlıdır. Çoğunlukla boyun artrozuna bağlı olarak gelişir. Artroz, kola giden sinirlerin köklerinin geçtiği omurlar arası boşluğu daraltarak kol ağrısına sebep olur. Diğer kol ağrısı sebepleri; boyun diskinde fıtıklaşma, 7. boyun omurunun veya boynun kas-bağ sisteminin anomalileridir.

Kol ağrıları sıklıkla soğuğa bağlı nevraljilerde olduğu gibi tek bir sinir gövdesini ilgilendirir. Soğuğa bağlı nevraljiler, dirseklerini açık pencereye dayayarak seyahat eden şoförlerde çok görülür. Ayrıca sinir gövdesinin, kemik kırıklarında olduğu gibi baskıya maruz kaldığı ya da yer değiştirdiği hallerde de ağrı olur.

PORSELEN ÖRNEKLERİ

KÖTÜ KOKULU TERLEME

ŞİDDETLİ ve kötü kokulu terleme, doğuştan bir özellik olabileceği gibi, bazı vücut bölgelerinde (ayak parmakları) üstderi yüzeyinin mantar enfeksiyonu gibi hastalıklar sebebiyle nemlenerek yumuşamasına bağlı olarak da gelişir.

Bazı hastalıkların seyri sırasında ter özel bir koku kazanabilir. Üremi hastalığında idrar kokusu, verem hastalığında ekşimsi bir koku, bruselloz hastalığında ise ıslak saman kokusu duyulur.

POP-ART SANAT AKIMI

POP-ART ilk olarak 1955 yılına doğru Londra'da, resimlerinde yapıştırma kâğıt metodunu tatbik eden bir ressam grubunun eserlerini belirtmek için kullanılan bir terimdir. 1963' den itibaren de Amerika'da 20. yy. şehrinin havasını canlandırmak maksadıyla seçilen gerçek nesnelerden veya nesne artıklarından yapılmış kompozisyonlara bu ad verildi.

Bu maksatla sanayii ürünlerinden, günlük hayatta kullanılan araçlardan faydalanıldı. Bu akımın öncüleri arasında: Heins ve Villeglé (yırtık afişler, 1949), Yves Klein (tek renkli pasteller, 1946), Niki de Saint-Phalle, Deschamps (bez kabartmalar) ve César (presten geçirilmiş otomobiller) sayılabilir.

Bu arada Amerikalı Rauschenberg de 1964 Venedik şenliğinin büyük ödülünü kazanarak pop-art alanında milletlerarası bir ün yaptı. Ayrıca, resimli romanlardan etkilenmiş olan Amerikalı Roy Lichtenstein da özellikle anılmaya değerdir.

Pop-art  -  James Rosenquist  -  Göçebe

BROMÜR ZEHİRLENMESİ

POTASYUM bromürler başta olmak üzere brom ihtiva eden preparatların alınmasına bağlı olarak meydana gelen zehirlenme. Çoğunlukla, bu maddeyi içinde bulunduran ilâç tedavileri sırasında ortaya çıkar.

Zehirlenmenin belirtileri: Bronşiyal bozukluklar, deri lezyonları, kol ve bacaklarda titreme, sindirim sisteminde bozulma (hazımsızlık), halüsinasyon veya hezeyan gibi sinir sistemi bozukluklarıdır.

İACOPO CARRUCCİ İL PONTORMO (ressam)

İTALYAN ressam, 1494 yılında Empoli yakınları, Pontormo'da doğdu. Andrea del Sarto'nun öğrencisiydi. Onun ve Fra Bartolomeo'nun klâsik üslûbundan kısa sürede uzaklaştı. Michelangelo'nun sanatından ilham alarak, çevre çizgisini belirtmeye müsait açık tonlarla yapılan resim tekniğine yöneldi.

Annunziata (Floransa) manastırındaki "Ziyaret" adlı tablodan sonra, Caiano'daki Poggio villasının büyük salonunu süslemekle görevlendirildi. Çalışmaları yönetti ve tonozların birinin üzerine "Vertumne ile Pomona" temasını işledi. Tedirgin mizacı onu yeni deneylere sürükledi.

Galuzzo manastırında, bazen Dürer'in estamplarından ilham alan, ama çok farklı üslûptaki "Çile" dizisi, "İsa'nın çarmıhtan indirilmesi"nde açık ve soğuk tonlara yönelir. "Alessandro de Medici'nin portresi"nde uzun, parlak ve birbirini izleyen bir dizi figür göze çarpar.

Pontormo, 1545' den sonra, San Lorenzo'nun koro yerini süslemekle görevlendirildi. Burada, iç içe geçen, şaşırtıcı kompozisyonlar üzerinde 10 sene çalıştı, ama bu eserleri başarılı olmadı (Meleklerin düşüşü, Tufan, Yeniden diriliş). İacopo Carrucci il Pontormo, 1556' ya doğdu Floransa'da öldü.

İacopo Carrucci il Pontormo  -   İyilikseverlik

BRONŞ MUKOZASI İLTİHABI (bronkopnömani)

ÇOCUKLARDA ve yaşlılarda sık görülen bir hastalıktır. Çocuklarda genellikle boğmaca, difteri, kızamık gibi genel hastalıkların bir komplikasyonu olarak ortaya çıkar. Yetişkin kişilerde ise; ağır enfeksiyon hastalıkları (meselâ tifo, grip, septisemi, bruselloz) sırasında, kalp kifayetsizliğinde, zehirlenmelerde, ameliyatlardan sonra ve vücut direncini azaltan diğer hastalıklarda görülebilir.

Bronkopnömaninin ortaya çıkmasını kolaylaştıran şartlar şunlardır: Uzun zaman yatakta yatan kişilerde akciğerin alt bölümlerindeki balgamın dışarı atılamayarak birikmesi; özellikle sinir felci sebebiyle yutma problemi olan kişilerde görülen gıda, balgam, mukus gibi enfekte maddenin bronşlara kaçması; bir akciğer tümörünün bronşu tıkayarak o bölgedeki hava akımını engellemesi.

Streptokok, stafilokok, pnömokok gibi bakteriler en sık görülen bronkopnömani etkenidirler.

PONT-AVEN OKULU (ressam grubu)

PONT-AVEN Okulu, bir ressam topluluğunun ismidir. Teorisyeni Émile Bernard idi. En çok beğenilen ustası da Paul Gauguin'dir. 1886 yılında Gauguin, ressam Armand Jobbé-Duval'in tavsiyesi üzerine kısa bir müddet için Pont-Aven'e ilk geldiği zaman, burası daha önceden birçok Fransız manzara ressamını cezbeden olan bir yerdi.

Manzarasının vahşi güzelliğine hayran kalan ve burada az parayla yaşamanın mümkün olduğuna inanan Gauguin, 1888' de kasabaya tekrar gitti ve orada Émile Bernard ile karşılaştı. Gauguin'den 20 yaş küçük olan Bernard, resim konusunda incelemeler yapmış ve yeni bir estetik anlayışa varmıştı. Bu yeni anlayış, biçim ve renk aracılığıyla, sadece duyumun gerçekliğini değil, düşüncenin özünü ve şiirini de dile getirecekti.

Pont-Aven ve Pouldu'ye yerleşmiş olan sanatçılar arasında: Paul Sérusier, Maurice Denis, Henri Moret, Maxime Maufra, Gustave Loiseau, Charles Filiger, Charles Laval, Meyer de Haan, Jan Verkade ve Armand Séguin gibi ressamlarla, heykeltraş ve ressam olan Georges Lacombe'un adları özellikle anılmaya değerdir.

Pont-Aven Okulu  -  Paul Gauguin  -  Büyük çiftlik

BRONŞ KANAMASI

BRONŞ mukozasından kaynaklanan kanama, çoğunlukla solunum sisteminin iltihabî süreçleri veya tümörleri sırasında ortaya çıkar. Bu kanamanın miktarı çok değişkendir ve her zaman altında yatan hastalığın şiddetiyle orantılı değildir.

FRANÇOİS POMPON (heykeltraş)

FRANSIZ heykeltraş, 1855 yılında Saulieu'de doğdu. Sanat hayatına büstler yaparak başladı (1879 Sergisi). Rodin'in en iyi taslakçılarından biri oldu. İlk başarısını 1922' de Sonbahar sergisinde sergilediği "Beyaz ayı" ile kazandı. Bu heykel ona büyük ün sağladı.

Daha önce, 1907' den beri çok sayıda hayvan heykelciliği yapmıştı; bu eserlerindeki başlıca özellik, detaydan kaçınma ve biçimlerdeki uyumdur (bizon, geyik, boğa heykelleri). François Pompon, 1933' de Paris'te öldü.

François Pompon  -  Beyaz ayı

AŞIRI BALGAM ÇIKARMA

BRONŞ salgısının aşırı miktarda ve sulu olması, sürekli ve çok fazla balgama yol açar. Genellikle akciğerlerin veya bronşiyal ağacın bronşit, bronşektazi, bronkopnömani, akciğer apseleri gibi akut veya subakut iltihaplarında görülür.

POLONYA SANATI

Kucharski  -  Marie Antoinette  (1790)

BRONŞ KASILMASI

BRONŞLARIN düzkaslarının uzun süren şiddetli kasılma durumuna "bronkospazm" denilir. Akciğerlerdeki bronşiyal boşluğun daralmasına yol açar. Bronşiyal astım nöbetinin belirgin özelliğidir. Nefes alıp-verme zorluğuyla kendini belli eder. Akciğerler dinlenirse, hırıltılı ve kaba soluma sesleri duyulur.

PİERO DEL POLLAİOLO (ressam, heykeltraş)

İTALYAN ressam ve heykeltraş (Piero Benci), 1441 yılında Floransa'da doğdu. Kardeşi Antonio ile beraber çalıştı ve Medici'ler için yapılan "Herkül'ün işleri" adındaki tablo dizisinin hazırlanmasında ona yardımcı oldu. 1469' da Mercanzia mahkemesi için yedi "Erdem" siparişi aldı. Daha sonra Boticelli bu resimlerden "Kuvvet"i yapmakla vazifelendirildi ve Pollaiolo'nun oldukça kasvetli kompozisyonlarından çok daha üstün bir eser ortaya koydu.

Pollaiolo, portrelerinde daha başarılıdır. Bu eserlerinde parlak zemin üzerine belirli profiller çizmeye dayanan Floransa üslûbunu başarıyla tatbik etti. San Miniato kilisesinin mihrap arkalığı (1467) ile San Giminiano'daki "Meryem'in taç giymesi" (1483) adlı tablo da Piero del Pollaiolo'nun eserleridir. Ressam, 1496' da Roma'da öldü.

Piero del Pollaiolo  -  Meryem'in taç giymesi  (detay)

BRONŞEKTAZİ nedir?

BRONŞ duvarındaki esnek yapıların ve kas tabakasının yıkımı sebebiyle bronşların silindir veya torba şeklinde kalıcı genişlemesidir. Akciğer dokusunun bağdoku artışına bağlı olarak büzülmesi de bronş duvarında çekilmeye sebep olarak bronşektaziye yol açabilir.

Vakaların çoğunda brokşektazi, çocukluktan beri var olan kronik bronşitin neticesidir ve daha çok akciğerin alt loblarının orta çaplı bronşlarını tutar. Doğuştan bronşektazi ise; bronş duvarında oluşum bozukluklarına bağlı olarak gelişir.

Bronşektazide belirtiler; bronş genişlemesi, genişlemiş bronşta salgı artışı ve buna ilâve olan iltihabî süreçlerdir.

ANTONİO DEL POLLAİOLO (ressam ve heykeltraş)

İTALYAN ressam, heykeltraş, gravürcü ve kuyumcu (Antonio Benci), 1432 yılına doğru Floransa'da doğdu. Ghiberti'nin öğrencisiydi. Floransa vaftiz kilisesinin kapı süslemesinde onunla beraber çalıştı. Önce kuyumcu olarak tanındı. Vaftiz yerinin sunağı için 3 gümüş kabartma yaptı.

Castagno ve Donatello'nun tesirinde kalan Pollaiolo, çizgide büyük bir ustalığa ulaştı. Anatomi bilgisini de derinleştirdi. 1460' da kardeşi Piero ile beraber Medici sarayı için "Herkül'ün çalışmaları" dizisiyle figür ve manzaranın Flaman üslûbunda kaynaştığı kompozisyonlar çizdi.

1469-80 yılları arasında Floransa katedrali için "Vaftizci aziz Yahya'nın hayatı" ile bir dizi işlemeli pano yaptı. Natüralist üslûpta bronzdan yapılmış küçük heykelleri de vardır. Roma'da 4. Sixtus'un mezarını yaptı (1484-93). Bu eser, yapılışındaki netlik, kabartma anlayışındaki yenilik, teferruatın çokluğu ve çeşitliliğiyle ayrı bir özellik taşır.

Daha sonra 8. İnnocentius'un mezarını yaptı (1493-97). Pollaiolo aynı zamanda önemli bir gravürcüydü. Tanınmış eserleri Mantegna'yı ve onun aracılığıyla Dürer'i etkiledi. Antonio del Pollaiolo, 1498' de Roma'da öldü.

Antonio del Pollaiolo  -  4. Sixtus mezar detayı

BRONŞİYOLİT nedir?

BEBEĞİN doğduktan sonra ilk yılında görülen akut enfeksiyon hastalığı. Akciğerlerde bronş ağacının en ince dallanmaları olan bronşiyollerde yerleşen farklı virüslere bağlıdır. Bu bölgede ödem ve mukoza esnekliğinin kaybıyla seyreden iltihabî süreç, kolaylıkla bronşiyol boşluklarının tıkanmasına yol açar ve bu sebeple solunum yetmezliği ortaya çıkar.

Nefes alıp verme sıklığının artmasıyla beraber nefes almada zorluk, öksürük, ateş ve nabız sayısında artış olur. Hastalık genelde kışın ve ilkbaharda ortaya çıkar. Bu hastalık genel durumu iyi olmayan çocuklarda ölüme yol açabilir.

JACKSON POLLOCK (ressam)

AMERİKALI ressam, 1912 yılında Cody, Wyoming'de doğdu. Amerika'da modern resmin en büyük ustalarından biri olan Pollock, başlangıçta Alman anlatımcılığından, Mexico duvar resminden ve Hint folklorundan etkilendi, bu kaynakları gergin, son derece şahsî bir üslûpta kaynaştırdı. Sonra soyut resme yönelerek tamamen hür bir ifade tarzına ulaştı.

Böylece; tuvalin üzerine boya damlatmaya dayanan "dripping" tekniği doğdu. Pollock'un temsilcisi olduğu akıma verilen "hareket resmi" adı, sanatçının kendini ancak yaratıcı eylemde bulabileceğini, bu eylemin mutlak bir değer taşıdığını göstermek içindir.

Ressamın 1946' dan son dönemine kadar verdiği eserlerde çizgi, renk ve biçimlerin çılgınca dönmesi şeklinde beliren bir gerilimin günden güne arttığı görülür. 1951' den sonra siyah-beyaz bir figürasyona geri dönen Pollock, New York okulunun ve soyut dışavurumculuğun gelişmesi üzerinde belirleyici bir etkide bulundu. Jackson Pollock, 1955' de Long İsland'da öldü.

Jackson Pollock  -  Seven

BEYİN ZARINDA TAHRİŞ VAR MI?

MENENJİTİN farklı biçimlerinde, tümör veya kanamalara bağlı beyin zarı tahrişinde sık rastlanan bir belirti de "Brudzinski bulgusu"dur.

Yatar konumdayken hastanın başı öne bükülerek çenesi göğsüne değdirilmeye çalışılır. Bunu yaparken hasta, bacaklarını karnına doğru çekiyorsa ve kalçasını baseni üzerine büküyorsa bulgunun var olduğuna işaret eder.

Yine yatar pozisyonda, hastanın bir bacağı gövdesi üzerine büküldüğünde diğer bacak da aynı yöne doğru kendiliğinden hareket ediyorsa yine bulgunun var olduğunu gösterir.