MAKSİVİZYON: VİTRAY (renkli cam süsleme)

23 Kasım 2020 Pazartesi

VİTRAY (renkli cam süsleme)

VİTRAY, birbirine bağlı kurşun bölmelere yerleştirilmiş renkli cam parçalarından meydana gelen saydam pencere süslemesidir. Vitray yapımında ilk işlem örneğin hazırlanması; yani konunun gerçek büyüklükte çizilmesi ve boyanmasıdır.

Bu örnek cam ustasının modelidir. Usta bunun bir kopyasını çıkarır ve bir kartona geçirir. Karton saydam bir çerçeveye konur ve ne kadar renk varsa o kadar parçaya kesilir. Bunlara "kalibreler" veya "mastarlar" denilir.

Bu mastarlarla camcı, örnekteki renklere uygun renkte camlardan düzgün parçalar keser ve bu parçaları oluklu kurşun çubuklarla çerçeveler.

Kesilmiş camlar iki tür olur; kendinden renkli, yani bütün kalınlığınca renkli cam ve bazen bir yanı bazen iki yanı sadece yüzeyden boyalı cam. Birinci tür bütün renkler için kullanılır, ikinci tür cam, özellikle kırmızılar içindir.

Camcı, mastarlara uygun şekilde kestiği bütün camları geçici olarak kurşun bir çerçeveye yerleştirir ve cam ressamı bu camların üzerine fırçayla örnekteki çizgileri aktarır. Cam ressamı işini bitirince, camlar kurşun çerçeveden çıkarılır ve boyanın cam işlemesi için fırınlanır.

Fırından alınan camlar çerçevedeki yerlerine oturtulur ve kurşun çubuklar birbirlerine lehimlenir. Çift cam kullanıldığı zaman camlar hidroflorik asit buharına tutulur ve bütün ara tonlar elde edilir.

Vitrayın 1. yy.'dan beri kullanıldığı kazılardan bellidir. Cam yapımının çok eski olduğu Doğu Akdeniz'den gelir. Bu devirde, küçük ve kalın camlar; bronz, mermer, tahta çerçevelere konulurdu. Vitrayın gelişimi Bizans ile olmuştur.

1820 yılında doğru, Avrupa resim sanatının "kübizm"e, sonra "soyut sanat"a yönelmesi, vitraya müsait bir ortam hazırladı. Vitray tekniği de "cam karo" sayesinde yenilendi. Kalın camlar betonarme çerçevelere yerleştirildi.