HENRİ CONSCİENCE (yazar)

BELÇİKALI  yazar, 1812 yılında Anvers'de doğdu. Flaman dilinde eser verdi. Bir Fransız astsubayı ile Brabant'lı bir kadının oğlu. 1830' dan 1836' ya kadar orduda vazife aldı. 

Önce şarkılarıyla tanındı.  Büyük bir başarı kazanan  "Mucizeler Yılı (1837)"  flaman dilinde yazdığı ilk eserdir. Flamanlar'ın Fransızlar'a karşı savaşını anlatan  "Flandre Aslanı (1838)"  adlı romanı, yeni flaman edebiyatını müjdeler.

Sonra;  "Jacob van Artevelde (1849)",  "Köylüler Savaşı (1853)",  "Batavia (1858)"  gibi tarihî roman ve hikâyeler yazdı. Ününü daha çok; köy tasvirlerine, töreleri dile getirmesine, hikâyelerindeki ahlâk anlayışına ve canlılığa borçludur. Henri Conscience 1883' de Brüksel'de vefat etti.

Bu türde verdiği en önemli eserler :  "Yoksul Soylu Kişi (1851)",  "Köyün Belâlısı (1855)",  "Çocuk Hırsızı Kadın (1870)",  "Kayıp Eldiven (1872)",  "Flandre'daki Toprak Köleleri (1852)".

JOSEPH CONRAD KORZENİOWSKİ (yazar)

POLONYA  asıllı İngiliz roman yazarı. 1857 yılında Ukrayna, Berditchev'de doğdu. 10  yaşında öksüz kaldı 17 yaşında gemici oldu. Marsilya'ya gelerek 4 yıl Fransız ticaret gemilerinde çalıştı (1874-78).

Sonra İngiltere'ye geçti, 1894 yılına kadar (16 yıl) İngiliz ticaret gemilerinde çalıştı. 1886' da İngiliz vatandaşı oldu.  Edebiyat alanında ilk denemesini 1895' de verdi. "Almayer'in Çılgınlığı, Bir Doğu Nehrinin Hikâyesi".  Bu roman, yabancı bir dili ustalıkla kullanan romancının yeteneğini gösterir. 

Bu ilk başarı, edebiyat alanında çalışmasına yol açtı. Denizlerde, uzak ülkelerde geçen serüvenleri anlatan romanlarının değeri, yalnız tasvirlerindeki renklilik ve canlılıkta değil, canlı ve cansız tabiatın sembolik yönlerini bulup çıkarmadaki ustalığındadır. J. Conrad Korzeniowski, 1924' de Kent, Bishopsbourne'da (İngiltere) vefat etti.

Başlıca eserleri  :   "Adaların Bir Paryası (1896)",  "Narkissos Gemisindeki Zenci (1897)",  "Lord Jim (1900)",  "Tayfun (1903)",  "Nostromo (1904)",  "Denizin Aynası (1906)",  "Batılı Gözü Altında (1911)",  "Zafer, Bir Ada Hikâyesi (1915)",  "Korsan (1923)".

IVY COMPTON-BURNETT (yazar)

İNGİLİZ  kadın yazar, 1892 yılında Londra'da doğdu. Eserlerinde, "Edward" devrinin yüksek burjuvazisini anlatır. Açık ve güçlü bir üslûpla ele alınan bu eserler, günümüz İngiliz romanını geniş ölçüde etkiledi.

Bazı eserleri :  "Din Efendileri ve Dünya Efendileri (1925)",  "Ana-Baba ve Çocuklar (1941)",  "Uşaklar ve Hizmetçi Kadınlar (1947)",  "Gece ve Gündüz (1951)",  "Bugün ve Dün (1953)",  "Mighty'ler ve Düşüşleri (1961)".

Ivy Compton-Burnett, 1969' da Londra'da vefat etti. 

CAMİLLA COLLETT (yazar)

NORVEÇLİ  kadın yazar, 1813 yılında Kristiansand'de doğdu. Şâir Wergeland'ın kızkardeşi. Roman ve yazılarında 'kadın hakları' davasını savundu.

En tanınmış romanı  "Müdürün Kızları (1855)"  Norveç'de psikolojik romanların ilki oldu ve sosyal meselelerle ilgili edebî tartışmalar bakımından büyük önem kazandı. 

1877' de yayınladığı  "Dilsiz Kadınlar Kampında" adlı eserinde, feminizm meselelerini tartışmalara yol açacak biçimde ele aldı. İbsen bile onun tenkitlerine hedef oldu ve sonunda dramlarında yarattığı kadın tiplerini değiştirdi.  Camilla Collett, 1895' de Oslo'da vefat etti.

SİDONİE-GABRİELLE COLETTE (edebiyatçı)

FRANSIZ  kadın edebiyatçı, 1873 yılında Yonne, Saint-Sauveur-en-Puisaye'de doğdu. Çocukluk yıllarını şehir dışında geçirdi ve bütün hayatı boyunca kır sevgisini sürdürdü. 

1893' de yazar Henri Gauthier-Villars ile evlendi, ilk kitaplarını kocasının adıyla yayınladı. Bu kitaplar çok kısa sürede ün sağlayan  "Claudine" dizisini meydana getirdi (1900-03).

1906' da eşinden ayrıldı ve oyunculuğa başladı. Edebiyatla ilişkisini sürdürdü :  "Hissî İnziva ('Uzaktan' adıyla türkçeye çevrildi)",  "Asma Sürgüleri (1908)",  "Mâsum Yosma (1909)",  "Âvâre Kadın (1910)"ı yazdı. Son kitapta kendi hayatını dile getirir. Ayrıca, "Müzikhollerin İçyüzü (1913)" adlı otobiyografik denemesi vardır. 

İkinci defa evlendi. 1. Dünya savaşı sırasına gazeteci oldu, ama edebiyat çalışmalarını sürdürdü :   "Köstek (1913)",  "Mitsou veya Genç Kızların Aklı Nasıl Başlarına Gelir (1919)",   "Cicim (1920)",  "Claudine'in Evi (1922)",  "Yeşeren Buğdaylar (1923)",  "Cicim'in Sonu (1926)",  "Günün Doğuşu (1928)",  "İkinci Kadın (1929)",  "Sido (1930)" adlı romanları yazdı.

AGATHA CHRİSTİE (romancı)

İNGİLİZ  kadın romancı, 1891' de Torquay'da doğdu.  Polisiye romanlarıyla büyük ün yaptı. 

Romanlarında en önemli rolü ya Belçikalı hafiye  "Hercule Pairot" alır ya da ustalıkla tasarlanmış, anlaşılması zor durumları aydınlığa çıkartabilen yaşlı kız,  miss "Marple" yapar.

Başlıca eserleri :   "Ackroyd'un Katli",  "On Küçük Zenci",  "Hercule Pairot'nun Tatili",  "Ölümle Randevu",  "Çatlak Ayna (1962)",  "Bu Kız (1967)".

1966' dan beri yazdığı romanların hepsi yeni bir baskıda toplandı. Agatha Christie, 1976' da Winterbrook"da vefat etti. 80' e yakın roman kitabı vardır.

JULES HUSSON CHAMPFLEURY (romancı)

FRANSIZ  romancı, 1821 yılında Laon'da doğdu. P. Dupont, Baudelaire, Murger, Banville, Courbet ve Nadar ile beraber kurdukları "gerçekçi" okulun başkanı oldu. 

Bu topluluğun üyeleri; yeni bulunan fotoğrafçılığın etkisiyle, bütün insan tiplerinin titiz bir gerçekçilikle verilmesine taraftardılar. Bu gerçekçi ruh, yazarın bütün romanlarında kendini gösterir :  

 "Çakıltaşı Köpek (1847)",  "Noel Kazları (1853)",  "Molinchart Burjuvaları (1858)",  "Sainte-Perine Âşıkları (1859)",  "Bay Tringle (1866)",  "Fanny Minoret (1882)".  Bütün bu eserlerinde, çoğu zaman burjuva ve taşra geleneklerini eleştirir ve onları alaya alır. 

1872' de Sèvres seramik müzesi müdürlüğüne atandı. 1881' de, günümüzde de önemini kaybetmemiş olan   "Seramik Bibliyografyası" adlı bir eser yayınladı. Jules H. Champfleury 1889' da Sèvres'de vefat etti.

JACQUES CAZOTTE (yazar)

FRANSIZ  yazar, 1719 yılında Dijon'da doğdu.  Romanları,  bir mensur şiiri ("Oliver") ve güzel hikâyeleri :  "Arap Hikâyeleri",  "Binbir Saçmalık",  "Âşık Şeytan (1772)" ile başarı kazandı.

Hayatının sonuna doğru "İlluminism"e bağlandı. İhtilâle karşı koydu, tutuklandı. Eylül katliamından kurtuldu ise de ihtilâl mahkemesince idama mahkûm oldu. Jacques Cazotte, 1792' de Paris'de cezası infaz edildi.

Ona ait olduğu sanılan "Cazotte'un Kehaneti" aslında La Harpe'ın eseridir.   

FRANCİS CARCO (yazar)

FRANSIZ  yazar (François Carcopino-Tusoli), 1886 yılında Nouméa'da doğdu. "Bohem Hayatı ve Kalbim (1912)" adlı şiir kitapçıklarını yayınladıktan sonra, "Jésus la Caille (1914)" adlı ilk romanını yazdı. 

Bundan sonra yayınladığı romanlarda; ayak takımından kişilerin, apaşların, yosmaların, hapishane kaçkınlarının, bohemlerin hayatını anlattı :  "Suçsuzlar (1917)", "Ekip (1919)", "Tedirgin Adam (1922)", "Sapıklık (1925)", "Sokak (1930)", "Sisler (1936)".

Aynı zamanda romanlaşmış biyografiler de yazdı :  "François Villon'un Romanı (1926)".

En başarılı eserlerinin özlemli bir şiire bürünen, çok sayıda hatıra kitapları olduğu söylenebilir :  "Montmartre'dan Quartier Latin'e (1927)", "Alçak Sesle (1938)", "Sanatçının Bohem Hayatı (1940)", "Paris Özlemi (1941)", "Ressamların Dostu (1944)".   Francis Carco, 1958' de Paris'de vefat etti.

ERSKİNE PRESTON CALDWELL (romancı)

AMERİKALI  roman yazarı, 1903 yılında Georgia, White Oak'da doğdu. Birçok işte çalıştı, sonra gazeteci oldu. Uzun bir hikâye ile kendini tanıttı; (Zavallının Biri - 1930).

1932' de "Tütün Yolu" ile ün kazandı. Bundan sonra, aralıksız olarak eser verdi. Georgia çiftliklerindeki ortakçıların toplumsal ve ahlâkî durumlarını işledi. Canlandırdığı kişilerin çoğu, en ilkel içgüdülerle davranan insanlardır, toplumsal ve ahlâkî tutumdan yoksundurlar.

Hikâye ve romanları, çağdaş Amerikan edebiyatının en buruk eserlerindendir. Ama şefkat ve nükteden yoksun değildir.  Erskine Preston Caldwell, 1987' de Arizona, Paradise Valley'de vefat etti.

Başlıca eserleri :  "Biz Yaşayanlar (1933)", "Doğan Güneşin Önünde Diz Çökün (1935)", "Allah'a Adanan Toprak (1933)", "Din Ticareti (1935)", "Temmuz Vakası (1940)", "Bir Garip Adam (1943)", "Felâket Yatağı (1944)", "Bayırdaki Ev (1946)", "Alın Yazısı (1947)", "Toprak Hasreti (1948)", "Estherville Denilen Yer (1949)", "Palmetto'daki Bölüm (1950)", "Aşk ve Para (1954)", "Gretta (1955)", "Doğası Gereği Jenny (1961)".

Otobiyografik eseri;  "Tecrübe Diyelim Buna (1951)".  Son eserleriyle de yerel konuları işledi ve gerçekçi tutumunu sürdürdü :  "Evin Yakınında (1962)", "Son Yaz Gecesi (1963)". 

DİNO BUZZATİ (yazar)

İTALYAN  yazar, 1906 yılında Belluno'da doğdu. Dinlenmek için "müzikle", zevk için "resimle" uğraşır. Çoğunlukla "gerçeksiz" duygulardan esinlenir. 

Sembolizmle realizmin birbirine karıştığı romanlarında; insandaki sürekli aşk ve ölüm düşüncesini işler. 

Zamanın ve alışılmış mekânın dışındaki kahramanları, Kafka'dan etkilenmiş olan ve asıl kaynağını yazarın yalnızlığından alan bir açıklıkla tasvir edilir. 

Başlıca eserleri :  "Tatar Çölü (1940)",  "Baliverna'nın Yıkılışı (1954)",  "Taş Hayâl (1960)".  Bununla beraber, daha insancıl ve daha tutkulu konuları işlediği  "Bir Aşk (1963)" ve "K (1966)" adlı hikâyelerinde, içinde bulunduğu hayâl kırıklığından biraz kurtulmuş gibidir. 

Dino Buzzati (Dino Buzzati Traverso), 1972' de Milano'da vefat etti.

CYRİEL BUYSSE (yazar)

FLAMAN  dilinde yazan Belçikalı yazar, 1859' da Nevele'de doğdu. Vermeylen ile beraber, Flaman edebiyatının yeniden doğuşunda etkili olan "Van Nu en Straks" dergisinin kurucusu. 

İlk romanlarında köylüleri konu aldı :  "En Güçlünün Hakkı (1893)", "Maça Valesi (1898)".

Sonradan, otobiyografik eserlerinde burjuvaların yaşamını işledi :  "Sursum Corda (1894)", "Mavi Ev (1895)", "Bir Flandre Aslanı (1900)".

Çoğunlukla Maupassant'a benzetilen yazar, herşeyden evvel bir gerçekçidir. Cyriel Buysse, 1932' de Gand yakınları, Deurle'de vefat etti.

En olgun eserleri :  "Roseke van Dalen'in Hayatı (1906)", "Sıpa (1910)", "Teyzeler".

MİCHEL BUTOR (yazar)

FRANSIZ  yazar, 1926 yılında Mons-en-Baroeul'de doğdu. Felsefe öğrenimini bitirdikten sonra, Sens (fransa), Mısır, Selânik ve Cenevre'de öğretmenlik yaptı. Türkiye'de birkaç konferans verdi.

"Repertuar (1960-64)" ve "San Marco'nun Tasviri (1963)" adlı denemelerinde, gerçeğin dil haline dönüşmesi mekanizmasını inceler. Romanı, kendini ve dünyayı tanıtma yolunda bir araç olarak kabul eder.

Önemli romanları :  "Milano Pasajı (1954)", "Zamanı Kullanış (1956)", "Modifikasyon (1957)", "Dereceler (1960)".  "Mobil (1962)" ve "Saniyede 6 Milyon 810 Bin Litre Su (1965)" adlı eserlerinde, hayatın ve dilin özünü kavramayı genişletti.

İleri yıllarda asıl ustaları Joyce ve Proust'u örnek aldı.  Eleştiri yazıları da yazan Michel Butor, 2016' da Contamine-sur-Arve'de vefat etti.

PEARL SYDENSTRİCKER BUCK (romancı)

AMERİKALI  kadın romancı, 1892  yılında Virginia, Hillsboro'da doğdu. Bir misyoner rahibin kızıdır. Renkli, insancıl ve gerçekçi romanlarında, ömrünün büyük kısmını geçirdiği Çin'i anlattı. 

Dünya çapında ün yapan yazar, 1932' de Pulitzer ve 1938' de Nobel edebiyat ödülünü kazandı. Pearl Sydenstricker Buck, 1973' de Vermont, Danby'de vefat etti.

Eserleri  :  Hemen hemen bütün dillere çevrilen "İyi Dünya (Sarı Esirler) (1932)", bu eserinin bir çeşit devamı olan "Oğullar (1932)" ve "Dağılan Yuva (1934)"yı yazdı.

Büyük yankı uyandıran eserleri birbirini izledi :  "Ana (1934)", "Gurbetteki Kadın (1936)", "Hak Yolcusu (1936)", "Bu Mağrur Kalp (1938)", "Vatan Sevgisi (1939)", "Şimdi ve Daima (1941)", "Canavar Tohumu (1942)", "Siyah Beyaz Çin (1946)", "Josui, Saklı Çiçek (1952)", "İmperial Kadın (1956)", "Pekin'den Mektup (1957)", "Canlı Kaval (1963)", "Şatoda Ölüm (1964)".

VİCENTE BLASCO İBANEZ (yazar)

İSPANYOL  romancı, 1867 yılında Valencia'da doğdu. Liberal fikirleri genç yaşta benimsedi. 22 yaşında bir ihtilâl teşebbüsünden sonra, Paris'e göç etmek zorunda kaldı. 2 yıl sonra affedildi. İspanya'ya döndü, orada "Halk" adında bir dergi kurdu. 10 sene bu derginin yayınıyla uğraştı. 

"Valencia Hikâyeleri (1893)" adı altında topladığı hikâyelerinin çoğunu ve romanlarını bu arada yazdı :  "Pirinç ve Yelkenli (1894)", "Mayıs Çiçeği (1895)" ve ilk şaheseri "Lânetlenmiş Topraklar (1898)".

İspanya-Amerika savaşı sırasında tutuklandı, sonra serbest kaldı, milletvekili seçildi ve 1909' a kadar siyasî hayata katıldı. Bu arada, başarılı birkaç eser yazdı :  "Çamur ve Kamışlar (1902)", "Davetsiz Misafir (1903)", "İnsan Sürüsü (1905)", "Kanlı Meydan (1908)", "Ölüler Emrediyor".

PİERRE BENOİT (yazar)

FRANSIZ  roman yazarı, 1886 yılında Albi'de doğdu. Sanat hayatına şiir yazarak başladı (Diadumenos - 1914), sonra kendini romancılığa verdi. "Koenigsmark" adlı romanı "Mercure de France" dergisinde yayınlanınca (1917-18) birden ün kazandı. 1919' da çıkan "L'Atlantide" bu başarıyı perçinledi. 

En çok başarı kazanan eserleri : "Tuzlu Göl (1921)", "Mademoiselle de la Ferté (1923)", "Lübnan Şatosu Sahibesi (1924)", "Yakub'un Kuyusu (1925)", "Geceyarısı Güneşi (1930)", "Aino (1948)", "Kayıp Kent (1954)", "Fabrice (1956)".

Son romanı olan "Ölü Aşklar" 1961' de, bitmemiş olan "Aréthuse" adlı eseri de 1963' de yayınlandı. Pierre Benoit, 1962' de Ciboure'da öldü.

ENOCH ARNOLD BENNETT (yazar)

İNGİLİZ  romancı, 1867 yılında Hanley yakınları, Staffordshire'da doğdu. Hukuk öğrenimi yaptıktan sonra, gazeteci ve eleştirmen oldu. İlk romanı "Kuzeyli Adam" 1898' de yayınlandı.

1900 ila 1908 yılları arası Fransa'da kaldı. 1902' de "Büyük Babil Oteli" ve 1904' de "Beş Şehrin Anna'sı" adlı romanlarını yayınladı. Yazara büyük ün sağlayan bu eserler, Staffordshire bölge halkının ve çömlekçilerin hayatını dile getiren bölgesel roman grubunun ilkidir. 

Bu romanları, "Bir Büyük Adam (1904)", "Beş Şehrin Masalları (1905)", "Beş Şehrin Acı Gülüşü (1907)" adlı romanlar izledi. Asıl ününü, "Yaşlı Kadınların Masalları (1908)" ile kazandı. "Clayhanger (1910)", "Hilda Lessways (1911)" ve "These Twain (1916)" adlı romanlar "Beş Şehir" çerçevesi içinde bir üçlemedir.

Mizahî hikâyeler de yazdı :  "İskambil (1911)", "Hoş Kadın (1918)".  Ayrıca; "Riceyman Basamakları (1923)", "Büyük Macera (1913)" adlı romanı ve oyunu da anılmaya değerdir. Enoch Arnold Bennett, 1931' de Londra'da öldü. 

JULİEN BENDA (filozof)

FİLOZOF  ve romancı, 1867 yılında Paris'de doğdu. École Centrale'a girdikten sonra Sorbonne'a devam etmek için oradan ayrıldı. 1898' de "Dreyfus olayı" üzerine bir yazı dizisiyle "Revue Blanche"da yazarlığa başladı. 

Péguy ile tanışıp "Cahiers de la Quinzaine"de yazdı. Daha ilk eserlerinde heyecan, duyum ve seziş alanına giren her şeyi "akıl" adına reddeden ve hor gören bir tavır takındı. "Eleutheros'un Konuşmaları (1911)"ndan sonra Bergson'culuğa karşı ağır bir saldırıya geçti.

Sonra felsefî bir roman olan "Takdis (1913", "Bergsonizmin Başarısı Üzerine (1914)", çağdaş Fransız toplumunun estetiği üzerine bir deneme olan "Belfegor (1919)"u, "Les Amorandes (1922)"i yayınladı.

HARRİET BEECHER-STOWE (yazar)

KADIN  roman yazarı, 1811 yılında Connecticut, Litchfield'da (Amerika) doğdu. Vâiz Lyman Beecher'in kızı. 1836' da ateşli kölelik aleyhtarı rahip Calvin Stowe ile evlendi.

1851-52' de, şahsî hâtırâlarına dayanarak, kölelerin acınası halleri üzerine ününü sağlayan eseri yazdı : "Tom Amca'nın Kulübesi". 

Önce Washington'da "National Era" adlı gazetede tefrika halinde yayınlanan bu eser (1850) pek göze çarpmadı, ama kitap halinde yayınlanınca (1852) parlak bir başarı kazandı. Köleliğe karşı mücadelede en güçlü dayanaklardan biri oldu. Derhal, bütün dillere tercüme edilen bu eser, büyük kitleleri etkiledi.

JOSEPH BÉDİER (yazar)

FRANSIZ  roman, dil ve edebiyatları uzmanı, profesör, 1864 yılında Paris'de doğdu. Başlıca eseri : "Destan Biçimli Efsaneler (1908-13)". Bu eser, kahramanlık destanları üzerine o güne kadar kabul edilen bütün teorileri alt üst etti.

"Tristan ve İseult (1900)"den bir uygulama ve "Roland Destanı (1921)"nın eleştirili bir baskısı da onundur. P. Hazard ile beraber "Fransız Edebiyatı Tarihi (2 cilt - 1923-24)" yayınlanmasını yönetti. Joseph Bédier, 1938' de Drôme, Le Grand-Serre'de öldü.