2 Şubat 2016 Salı

RUHSAL YATKINLIKLAR

YATKINLIK, belirli ruhi özelliklerin gelişmesine katkıda bulunan, genetik olarak ya da sonradan edinilmiş etkendir. Olumsuz gelişmelerin olduğu anormal ortamlarda, yatkınlık psikolojik hastalıkların ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilir. Üç tip yatkınlık tanımlanmıştır: Bunlar, görev yatkınlığı, sosyometrik yatkınlık ve dışavurma yatkınlığıdır.

a) Görev yatkınlıkları: Kendine güvenle farkedilen rahatlık; güce, iradeye yönelmeyle belirlenen baskınlık; grupları örgütleme,
yönetici bir rol üstlenme eğilimini yansıtan sosyal insiyatif; duygusal ve pratik düzeyde kendine yeterliliği ifade eden bağımsızlıktır. Bunların tersi olarak da; sosyal çekingenlik, iradeye boyun eğme, sosyal edilgenlik ve bağımlılık söylenebilir.

b) Sosyometrik yatkınlıklar: Başkalarının zayıflıkları konusunda güvenli ve anlayışlı davranmayla ayırtedilen başkalarını kabul etme; insanlar arasında yaşama eğilimiyle belirlenen toplumsallık; arkadaşlıklara yakın kişilerin tipik davranışı olan dostça tutum. Bunların tersi olarak; başkalarını reddetme, toplumdan kaçma, dostça olmayan davranışlar denilebilir.

c) Dışavurma yatkınlıkları: İlişkilerde egemen olma duygusunun getirdiği gerginliği yaşatan rekabetçilik; otoriteye güven yokluğuyla belirlenen saldırganlık; başkalarından farklı ve aşağı hissetmeyi yansıtan utangaçlık; onaylanma arayışını ortaya koyan dışa dönüklük. Tersi olarak; rekabetten kaçınma, saldırgan olmama, sosyal açıdan dengelilik, içe kapanıklık.

Bu yatkınlıkların yön verdiği davranışların içinde ortam şartlandırması da vardır.