TÜKÜRÜK bezlerinden salgılanan sıvı. Renksiz ve şeffaftır, yoğunluğu 1.004 - 1.009 arasında değişir. Az asidik karakterdedir (pH 6,38). İhtiva ettiği maddeler; mineral tuzları, üre, ürik asit, müsin, albümin, asit, alkali fosfataz, lipaz, sülfataz, amilaz (pityalin), maltaz, lizozim, akyuvarlar, ağız içinden ve dilden dökülen epitel hücreleri ve bakterilerdir.
Bir günde (24 saatte), yarım ile bir buçuk litre arası tükürük salgılanır. Tükürük, ağız boşluğunu temizler, nişastayı sindirir, besinlerin lokma haline gelmesini sağlar, çok sayıda maddenin salgısına katkıda bulunur ve bakterileri etkisiz hale getirir.
İştah açıcı bir yiyecek görülmesiyle veya daha önceden tadılmış ve hoşa gitmiş bir yiyeceğin düşünülmesiyle beyinde şartlı refleks oluşur. Bu da tükürük salgısını artırır. Tükürük bezlerinin çalışmasını sağlayan uyarımlar, omurilik soğanı ve beyinde bulunan sinir merkezlerinden kaynaklanır ve yüz ile dil-yutak sinirinin içindeki para sempatik sinir lifleri vasıtasıyla tükürük bezine iletilir.
Tükürük bezlerinin mikroskopik derecede küçük olanları dudak, yanak ve damak mukozasında yaygın halde bulunur. Bu küçük bezler daha ziyade mukuslu (sümüksü) tükürük salgısı üretirler. Büyük olan bezler ise, kulakaltı, altçene altı ve dilaltı bezleridir. Büyük bezler, dış salgı yolları vasıtasıyla ağız boşluğuna açılırlar.
