Herhangi bir maddeye (uyuşturucu, sigara, alkol, ilâç vs.) alışkanlık ya da bağımlılık kazanmış kişilerde (müptelâ), bu maddenin veya ilâcın aniden kesilmesiyle ortaya birtakım huzursuzluk veren belirtiler çıkar. Bu belirtilerin tümüne "yoksunluk sendromu" denir.
Bu belirtiler, alışkanlık kazanılmış maddenin cinsine ve bağımlılığın ağırlık derecesine göre farklılıklar gösterir. Yoksunluk sendromu, uyuşturucu ya da ilâca olan bağımlılık hâlinin bir dışavurum biçimidir. Bu bağımlılık hem psikolojik mekanizmalara, hem de hücredeki metabolizma sistemlerinin ilâca ya da maddeye uyum sağlamasına bağlı olarak gelişmiş olabilir.
Belirtiler yalnızca ruhsal değil, aynı zamanda bedensel de olabilir. Yoksunluğu çekilen maddenin yeniden verilmesiyle, henüz tam olarak izah edilemeyen bir biyokimyasal mekanizmanın da aynı zamanda devreye girmesi neticesi tüm bu yoksunluk belirtileri ortadan kalkar.