ANTİBİYOTİK NASIL ETKİLER

Antibiyogram, antibiyotiklerin
etkileme derecesini gösterir.

ANTİBİYOTİK, mikroorganizmalar, özellikle de bakteriler üzerinde öldürücü veya çoğalmalarını engelleyici etkisi olan doğal ya da sentetik üretilmiş biyolojik maddedir. Geniş spektrumlu antibiyotik denilince; gram negatif (havadan hafif) ve gram pozitif (havadan ağır) bakterilerle birlikte, geniş bir mantar grubu üzerinde tesirli olan antibiyotik anlaşılır.

Antibiyotikler etki mekanizmalarına göre iki ana gruba ayrılır. Birinci grup,"bakteriyostatikler"dir. Bunlar bakterilerin büyümesini ve çoğalmasını engeller. İkinci
grup, "bakterisitler" dir. Bunlar da bakterinin doğrudan stoplâzma çeperine, zarına veya çekirdeğine etki ederek bakteriyi öldürür.

Antibiyotiğin etki mekanizması:

1. Antibiyotikler, bakterinin hücre dış çeperi veya iç hücre zarı düzeyinde dış ortamla alış-verişlerini engeller.
2. Bakterinin "ribozomlarına" bağlanarak 'protein sentezini' önler.
3. DNA veya haberci RNA' yı etkileyerek, bakteri enzimlerinin ve proteinlerin sentezi için gerekli yapıların oluşumunu durdurur (enzim ve protein imâlatı durur).
4. Nükleik asitlerin birleştirici öğeleri olan "pürinli bazların" sentezine engel olur.

Bakteriler, kendilerine karşı koyan maddelere karşı giderek artan bir direnç geliştirirler. Bu direnç, bakterilerin kendilerine karşı koyan maddelerle benzer bir yapıya sahip olmalarından ileri gelir. Ayrıca aşırı antibiyotik kullanımı da benzer bir etki gösterir.

Antibiyotikler vücut için tamamen zararsız maddeler değildirler. Hepsi farklı derecelerde tehlikeli yan etkiler gösterir: Bağırsak florasının bozulması, alerjiler, böbrek lezyonları, agranülositoz (granülosit hücrelerinin azalması) vs. gibi.

Antibiyotiklerin kullanımında çok duyarlı davranılmalı, geniş spektrumlu yerine, mümkün olduğunca o bakteri türüne özel antibiyotik kullanılmalı. Ayrıca antibiyotikler bakterilere etki edebilen maddelerdir. Virus kökenli hastalıklarda etkili olmazlar.

Antibiyotiklerin tıbbi tedavi dışında, sanayi alanında da uygulamaları bulunur.

Antibiyogram

Yukarıdaki resim, antibiyogramı gösterir. İçinde bakteri veya mantar kültürü bulunan kab içinde, değişik antibiyotik madde emdirilmiş dört ayrı pastil çevresinde, dar veya geniş çaplı tesir alanları görülmektedir. Geniş çaplı alan o antibiyotiğin daha etkili olduğunu (hızla bakterilerin çoğalmasını yavaşlattığını, veya öldürdüğünü) ifade eder. Dar alan ise, antibiyotiğin o bakteri türüne karşı yeterince etkili olamadığını gösterir.