SİKLAMEN (bitki)

SİKLAMEN,  yumrulu bir bitkidir. Çiçekleri küçüktür. Ev bitkisi olarak üretilen çeşitlerin yürek şeklinde, iri, gösterişli yaprakları; kırmızı, pembe ve beyaz büyük çiçekleri vardır. 

Çiçekli olarak aldığınız bitkiyi, aydınlık ya da hafif gölgeli, hava cereyanı bulunmayan 10 -16 derecelik ortama koyarsanız çiçeklenme süresi uzar. Kireçsiz suyla sulayın. Fazla yapraklı bitkiye daha çok su verin. Yaprak ve çiçek sürgünlerini ıslatmayın.

Siklamenin bakımında sulama önemlidir. Az ya da fazla su bitkiye zarar verir. Sulama suyu 30 derece sıcaklıkta olsun. Çiçeklenme dönemi olan kış ve ilkbaharda daha çok su verin. Çiçeklenme sonrası suyu azaltın. Bitkiyi havadar ve gölge bir yere koyun.

Haziran sonunda yumruları saksıdan çıkarın. Toprağı ve ölü kökleri temizleyin. Daha sonra; yaprak çürüntüsü, funda toprağı, ahır gübresi ve dişli dere kumu karıştırılmış, besince zengin, hafif killi toprağa pek derin olmayacak şekilde dikin. Yarı gölge ve serin bir yere alın. Sürme başlayınca sulamayı artırın.

Siklameni çiçeklenme öncesi (aralık-ocak) ısısı değişmeyen, serin (10-20 derece) bir yerde koruyun. Yüksek ısıda yapraklanma artar, çiçeklenme olumsuz etkilenir.

Genellikle tohumla üretilir. Tohumlar ıslah kuruluşlarından alınmalıdır.

SAMİ AYANOĞLU (tiyatrocu)

TÜRK  tiyatro ve sinema oyuncusu, yönetmeni, 1913 yılında İstanbul'da doğdu. Tiyatroya Dârülbedayi'de başladı (1930). İlk olarak, "Maya" piyesinde sahneye çıktı. Kısa sürede kabiliyetini kabul ettirdi.

"Macbeth", "Othello", "Faust", "Sezuan'ın İyi İnsanı", "Cyrano de Bergerac", "Büyük Romülüs" gibi çeviri piyeslerin yanı sıra; "Susuz Yaz", "Âkif Bey", "Üçüncü Selim", "Çalıkuşu" gibi yerli oyunlarda oynadı.

"Bir Kavuk Devrildi", "İçimizden Biri", "Köşebaşı", "Ana", "Ve Birden Bahar Geldi", "Dişi Kuş" gibi oyunları sahneye koydu.

Sinemayla da ilgilenerek birçok filmde oyuncu ve yönetmen olarak başarı gösterdi. Uzun süre yabancı filmlerin Türkçe dublajında çalışan Sami Ayanoğlu, 1971' de İstanbul'da vefat etti.

KLİVYA (bitki)

KLİVYA  miniata ülkemizde en çok tanınan çeşididir. Etlimsi kökleri; uzun, derimsi yapıda, kılıç şekilli, güzel yeşil yaprakları; dayanıklı bir sap üzerinde 12-20 adet, şemsiye dizilişli gösterişli çiçekleri vardır. 

İyi bakım ve fazla sabır ister. Gelişim döneminde 18 derece ortamlı, aydınlık ve doğrudan güneş olmayan bir yere koyun. Sık sık sulayın ve arada bir gübre şerbeti verin. Ekim-aralık dinlenme döneminde sulamayı azaltın ve 10 derecelik ortama alın.

Çiçek sürgünü 15 santimi bulunca bol su verin ve ortam sıcaklığını 15-20 dereceye yükseltin. Çiçeklerin solmasından 10 ay sonra tohum olgunlaşır. Tohumdan çiçekli bitki elde edilmesi 3 sene sürer. 

Saksı değiştirmeyi, çiçekler solduktan sonra, genç bitkide her sene, yaşlılarda ise 3-4 senede bir yapın. Köklere zarar vermeyin. Yaprak çürüntüsü, yanmış ahır gübresi, dişli dere kumu ve killi bahçe toprağı karışımı uygundur.

TEX AVERY (ressam)

AMERİKALI  karton film ressamı ve yapımcısı, 1918 yılında Dallas'da doğdu. Hayâli güçlü, nükteci, saldırgan ve şaşırtıcı bir tip olan bu "cartoonist" bir yığın "gag" gerçekleştirdi. Kimi zaman gerçeküstücülüğe kayan gagları, çok bölümlü bir ritimle birbirine eklenir. 

Her ne kadar şakacı bir tutumla kimliğini uzun süre gizlemişse de Tex Avery gerçekten yaşamıştır. Önce Paul Terry ve Walter Lantz'ın yanında işe başlayan Avery, daha sonra Léon Schlesinger hesabına Warner'de yapımcı olarak görev aldı. Bu sırada birbiri ardından birçok canlı resim "star"ı oluşturdu. Bunlar arasında; domuz "Porky Pig", ördek "Daffy Duck" ve tavşan "Bungs Bunny" vardır. 

1942' de M.G.M. ile mukavele yapan Avery, köpek "Droopy"yi, sonra da penguen "Chilly-Willy"yi meydana getirdi. 1960' da reklamcılığa yöneldi. Sonra da San Fernando vâdisinde bir çiftliğe çekilen Tex Avery, 1980' de California'da öldü.

Tex Avery  -  "Kim kimi öldürdü?"
(karton filmden)

ÇUHA ÇİÇEĞİ

ÇUHA  çiçeği (primula), uzun süre çiçekli kalması sebebiyle "Onbiray Çiçeği" diye de tanınır. Yaprakları büyük, yürek şeklinde, uzun saplı, ince tüylüdür. Çiçekleri farklı uzunlukta sürgünler üstünde, şemsiye dizilişli, çok gösterişlidir. Beyaz, kırmızı, pembe ve mavi çeşitleri bulunmaktadır. Ana çiçeklenme dönemleri, kış ve ilkbahar aylarıdır. 

Bakım istekleri azdır. Sıcaklığa dayanıklıdır. Nispeten serin ortamları sever. Parlak öğle güneşi zararlıdır. Sürekli aydınlık ortam ister. Çiçekli döneminde bol sulanmalı, 2 haftada bir az dozda gübre vermelidir. Kireçsiz su kullanmalıdır.

Çiçekler solunca, eski sürgün ve yaprakları kesin. Sonra humusça zengin, yaprak çürüntüsü karışık toprağa dikin. Bir müddet çok az su verin.

Yazın doğrudan güneş görmeyen bir balkon ya da bahçe köşesine koyun. Sonbaharda salona alın, bolca sulayın ve gübreleyin. Kısa süre sonra çiçeklenme başlayacaktır. 

Yaprak kenarlarında görülen sarılık; köklerin susuz kalması, aşırı sulama ya da aşırı gübrelemeden ileri gelir. Önce sulamayı azaltın, sarılık gitmiyorsa saksıyı değiştirin.

Çuha çiçeği taze tohumla üretilir. Islah kurumlarından sağlanan tohumu tercih edin. Tohum ekimi, ocak-nisan ayları arasında yapılır.

GAE AULENTİ (iç mimar)

İTALYAN  iç mimar ve desinatör, 1921 yılında Udine'de doğdu. Milano Politeknik okulunda doktorasını yaptı. Önce Venedik üniversitesinde, sonra Milano Mimarî Kompozisyon enstitüsünde ders verdi. 

Mobilya ve çeşitli eşyadan başka, farklı ülkelerde; Olivetti, Knoll İnternational, Dior ve Fiat mağazalarının düzenlemesini yaptı. Ayrıca; Paris, Londra, Edinburgh, Madrid ve Barcelona'da açılan Olivetti sergilerinin düzenini tasarladı.

1964 Milano Üçyıldabir sergisinde uluslararası büyük ödülü kazandı. 1966' dan itibaren Associazione per Disegno İndustriale'in  (A.D.İ) ikinci başkanlığını yaptı. Moda ve sahne tasarımcılığı da yapan Gae Aulenti, 2012' de Milano'da öldü. 

Gae Aulenti  -  Show Room Olivetti  (1966 - Paris)

ÇİÇEK BEGONYA (bitki)

ÇİÇEK Begonya, yarı gölge bir ortamda iyi gelişir ve çiçeklenir. Yaprak çürüntüsü, dişli dere kumu ve aşırı kireçli olmayan bahçe toprağı karışımından hoşlanır. Tohum ya da yeşil çelikle üretilir.

LORRAİNE Begonya

 

Kışın çiçeklenir. Beyaz, kırmızı, veya pembe çiçeklidir. Kışın 15-18 derecede, orta nemli, yarı gölge yerlerde iyi gelişir. 

Kuru havalarda yapraklara kireçsiz su püskürtmelidir. Şubat-mart aylarında saksı değiştirmeli. Toprak harcı humusça zengin olmalı. Yaprak ya da yeşil çelikle üretilir. 

ELATİOR Begonya

Kışın çiçeklenir. Küçük ya da iri, yalınkat ya da katmerli çiçekleri vardır. Renkleri pembe, kırmızı, sarı, beyaz, turuncu olabilir. Bakımı itina ister. Kışın 20 derecede barındırmalı. Mart-nisan aylarında saksı değiştirmelidir. Üretimi yeşil çelikle yapılır.

FAHRİ ATABEY (hekim)

TÜRK  hekim ve idareci, 1913 yılında İstanbul'da doğdu. İstanbul Üniversitesi Tıp fakültesini bitirdi (1939). Gülhane Tıp akademisinde "doğum ve kadın hastalıkları" ihtisası yaptı. İngiltere, Londra'da çeşitli kliniklerde 3 sene çalıştı. 

Türkiye'ye dönünce; Tıp fakültesi 1. Kadın-doğum kliniğinde uzman hekim olarak vazife yaptı. 1951' de doçent oldu. Zeynep Kâmil hastanesinde klinik şefliği ve başhekimlik yaptı. Bu hastanenin büyüyüp gelişmesine katkı sağladı (1952-68).

27 Mayıs 1960' dan sonra, Yassıada mahkemesinde yargılandı ve beraat etti (1963). İstanbul Belediye Başkanlığı'na seçildi (1968-73). Fahri Atabey, 1994' de İstanbul'da vefat etti. 

Bazı eserleri : "Kadınlarda Görülen Erkekleşme Sendromu (1951)", "Jinekolojide 17-Ketosteroidlerin Önemi (1952)", "Doğum ve Jinekoloji (1954)"

EĞRELTİ (bitki)

EĞRELTİ  (nephrolepis exaltata), dipten itibaren çok bol sürgün veren 60-100 cm boyundaki yelpazemsi yaprakları çok sayıda iki taraflı tarak ya da tüysü dizilişte yaprakçıklardan oluşan gösterişli ev bitkileridir. Yaprakları 10-12 cm genişlikte eğik ya da sarkıktır.

İlkbahar ve yaz aylarında hızlı gelişme gösterirler. Sıcak, yarı gölge ve kısmen aydınlık ortamlarda iyi yetişirler. Direk güneş ışığı yakıcı olur. Kış aylarında 13 derecenin altındaki sıcaklık bitkiye zarar verir. 13-16 derece arası sıcaklıklar baharda optimum gelişme için idealdir. Yaz sıcaklığı daha yüksek olabilir. 

Saksı toprağı ve hava nisbî nemi yüksek tutulmalı, gelişme döneminde fazla, kışın az su verilmelidir. Hava neminin düşük olduğu yerlerde, özellikle sıcak yaz günlerinde yapraklara günde 3-4 kez su püskürtmelidir. 

Üretimi, yumru kökten ayrılan yan sürgünlerle kolayca yapılır. Eğrelti kültüründe; 3 kısım funda toprağı, 1 kısım organik maddelerce zengin bahçe toprağı ve 1 kısım da ince kum karışımı kullanılır.

YESARÎ ASIM ARSOY (bestekâr)

TÜRK  bestekâr, 1900 yılında Drama'da (Doğu Makedonya) doğdu. 1917' de ailesiyle birlikte Adapazarı'na, daha sonra İstanbul, Fatih'e yerleşti. Zaman zaman camilerde ezan okudu.

Sadettin Kaynak ve Selâhattin Pınar ile beraber, sözleri günümüz Türkçesiyle yazılmış ve zamane şartlarına uydurulmuş eserler yaparak, tek sesli Türk müziğine canlılık getirdi.

Eserlerinin çoğunu plâğa okudu. 250' yi bulan şarkıları genellikle fantezi türündedir. Şarkılarının çoğunun sözleri kendisine aittir. Asıl adı Mustafa Asım'dır. 

Solak olması ve udu sol eliyle (mızrap sol elde) çalması sebebiyle "yesarî" lakabıyla tanındı. 1991' de devlet sanatçısı ünvanını alan Yesarî Asım Arsoy, 1992' de İstanbul'da vefat etti. Film oyuncusu Göksel Arsoy'un amcasıdır.

Bazı eserleri : "Biz Heybeli'de Her Gece Mehtaba Çıkardık", "Akasyalar Açarken", "Yar Saçların Lüle Lüle", "Sazlar Çalınır Çamlıca'nın Bahçelerinde", "Adalardan Bir Yar Gelir Bizlere", "Biz Çamlıca'nın Üç Gülüyüz", "Ömrüm Seni Sevmekle Nihayet Bulacaktır", "Al Goncayı Veremedim, Yâr Yüksekte Eremedim".

YAPRAK BEGONYA (bitki)

YAPRAK  begonya (reks), gösterişli renk ve biçimli yapraklarıyla fazla alâka görür. Yaprakları kalp veya yumurta şeklinde, kenarları dişlidir. Boyları kısa, çiçekleri gösterişsizdir. Yaprak begonya, gölgeli ve nemli bir ortamdan hoşlanır.

Besince zengin; yanmış gübre, yaprak çürüntüsü ya da funda toprağı ve dişli dere kumu karışık toprağı sever. 15-18 derece sıcaklıkta iyi gelişir. 

Kuru havada bol su ister. Yapraklara su püskürtmelidir. Kışın az sulanır. Yaprak dökülmesi olursa daha aydınlık bir yere konulur. Üzerine direk olarak güneş ışığı gelmesin. 2-3 yılda bir şubat-martta saksı değiştirmeli. İlkbaharda nemli, sıcak (18-20 derece) ve aydınlık yere çıkarın, kuvvetli güneşten koruyunuz.

Yaprak begonya, yaprak ya da gövde çelikleriyle üretilir. Üretimde kullanılacak yapraklar sağlam olmalı, çok yaşlı veya çok genç yapraklar bu maksatla kullanılmamalıdır. 

EDUARDO ARROYO (ressam)

İSPANYOL  ressam, 1937 yılında Madrid'de doğdu. Önce İspanya'da, sonra 1958' de yerleştiği Fransa'da gazeteci olarak çalıştı. 1959' da resim sanatına yöneldi. İlk resimlerinde görülen "anlatımcılık", zamanla "figüratif hikâyecilik"e dönüştü. Bu türde yaptığı eserlerin ilki "Çölde Bir Tutku" adlı 13 tabloluk dizidir. 

"Yaşamak ve Öldürmek", "Marcel Duchamp'ın Acıklı Sonu" adlı eserleri, Gilles Aillaud ve Antonio Recalcati ile beraber yaptı. Arroyo'nun resim dili; sataşma, alay ve siyasî eleştiri niteliğindedir. "Yirmi Beş Yıllık Barış", "Aldatılan Miro", "Otuz Yıl Sonra" gibi sergilerinde Franco İspanyası'na karşı çıktı.

1960' da Genç Resim sergisine katıldı. 1968' den sonra da, düzenli bir şekilde, özellikle Almanya'da birçok tiyatro eserinin yönetimine senograf olarak katıldı.

1982' de İspanya "Ulusal Plastik Sanatlar Ödülü"nü alan Eduardo Arroyo, 2018' de Madrid'de öldü.

Eduardo Arroyo  -  Paella  (1971)

JAPON ŞEMSİYESİ ( bitki)

JAPON şemsiyesi (cyperus alternifollus), 40 ya da 90 cm boylanabilen saksı bitkisidir. Dipten itibaren fazla sürgün verir. Şeridimsi yaprakları, sürgün uçlarında şemsiyemsi diziliş gösterir. 23 cm uzunluk ve 2-10 mm genişlikleri vardır. Haziran ve temmuz aylarında çiçek açarlar.

Oldukça dayanıklı salon bitkileridir. Hem gölgede hem de aydınlık ortamda kolayca yetişirler. Direk güneş ışığı yakıcı tesir yapar. 10-25 derece hava sıcaklığı uygundur. Genellikle fazla nemli havayı severler. Kuru hava yaprak uçlarında kuruma yapar. 

Saksı toprağı da fazla nemli bulundurulur. Saksılı bitkilerin, içinde su olan tepsilere yerleştirilmesi bu sebepten faydalı olur. Yapraklara sık sık su püskürtülmelidir. 

Bitki çok hızlı gelişme gösterdiğinden, her yıl saksı değiştirilir. Dikimde, humusca zengin killi bahçe toprakları kullanılır. 

Üretim, kök sürgünlerini ayırma ve yaprak çeliğiyle olur. Yaprak çelikleri; genç sürgünleri üstten itibaren 5 cm uzunlukta kesilen şemsiyemsi yaprak kısımlarından alınır. Köklenme birkaç hafta içinde olur.

OĞUZ ARAL (karikatürist)

TÜRK  karikatürist, 1936 yılında İstanbul, Silivri'de doğdu. Bir süre Güzel Sanatlar akademisinde okudu. İlk karikatürlerini "Hafta" dergisinde çizdi. 

Çeşitli gazete ve dergilerde çalıştı. "Hayk Mammer", "Köstebek Hüsnü", "Hafiyesi Mahmut", "Utanmaz Adam", "Avanak Avni" gibi karikatür-roman tiplerini çizdi. 

Aral, "sözsüz oyun" tiyatrosunu kurdu. "Koca Yusuf", "Bu Şehr-i Stanbul", "Direklerarası", "Ağustos Böceği ile Karınca" adlı çizgi filmleri yaptı.

 "Gırgır" adlı mizah gazetesini ve çok satılan haftalık "Gırgır" dergisini yönetti. Gençlerin gönderdiği karikatürleri inceler, onları daha kaliteli ve anlaşılır çizmeye teşvik ederdi.

Çok sayıda karikatürcü yetiştiren Oğuz Aral, 2004' de Muğla'da vefat etti.

ÇİL BEGONYA (bitki)

ÇİL BEGONYA (begonia corallina), güçlü gelişme gösteren, uygun şartlarda 2 metre kadar boylanabilen begonya türüdür. 

Yaprak ve çiçekleri güzeldir. Yaprakları büyük parlak yeşil, gümüşî beneklidir. Büyük fazla çiçekleri, uzun salkımlar oluşturur.

Parlak-kırmızı renkte olan çiçekleri, daha ziyade sonbaharda açar. Evlerde kullanılan formları, melez çeşitlerdir. 

Yeşil çelikle kolay üretilir. Funda toprağı ve kum karışımı toprakları sever. Normal gelişme için 18-22 derece sıcaklık gereklidir. Doğrudan ve fazla güneş almayan, fakat aydınlık ev ortamlarından hoşlanır.

HORST ANTES (ressam)

ALMAN  ressam, 1936 yılında Heppenheim'da doğdu. Karlsruhe Güzel Sanatlar akademisinde profesör olan Helmut Grieshaber'in öğrencisiydi. 1965 yılında da aynı akademide ders vermeye başladı. 

1960' lardaki "lekeci" döneminde yaptığı ilk eserler, Max Beckmann ve Alman "anlatımcı"larının izlerini taşımakla beraber, bir bakıma Willem de Kooning'in hareketsel sanatını andırır ve bir "yeni betimleme"nin öncüsü sayılırlar. Ancak Antes, bu yeni akımın biraz dışındadır. 

Tablolarından bir "şiddet" havası yayılır. Hemen bütün eserlerine; kısa boylu, şişman ve gövdesiz bir insan figürü hâkimdir. Sanatçının son eserlerinde; şiddetli renklere ve sert çizgilere eskisi kadar yer vermediği görülür. Artık renk tonlarında bir ölçü, biçimlerde ise bir yumuşama göze çarpar.

1966 Venedik bienalinde ülkesini temsil eden Horst Antes, 1990' dan beri Karlsruhe, Floransa ve Berlin'de çalıştı. Eserleri arasında kamusal alanlarda bulunan heykelleri de vardır.

Horst Antes  -  Mısırlı   (1969-70 - suluboya)

KUŞKONMAZ (bitki)

Tül kuşkonmaz

KUŞKONMAZ (asparagus), hem saksı bitkisi, hem de çiçek buketi yapımında yeşillik katkısı olarak kullanılır. Ülkemizde "tül kuşkonmaz" ve "çıtır kuşkonmaz" adlı iki çeşidi yaygındır. Yaprakları küçük ve iğnemsidir. Aslında bunlar, zayıf gelişmiş yan dalcıklardır. Asıl yapraklar ise, çok küçük, daha az ve boğumlar çevresindedir.

Sürgünlerin büyük bölümü yeşildir. Çiçekleri küçük beyaz, meyveleri yuvarlak kırmızı ve  mavidir. Tül kuşkonmaz, sarılıcı, çıtır kuşkonmaz ise sarkıcı görünümdedir. 

Kuşkonmazın bakımı kolaydır. Sıcak ya da serin ortamda yetişebilir. Doğrudan güneş alması zararlıdır. Yarı gölge ve havadar ortamı sever. Yazın 18, kışın 8-10 derece sıcaklık normaldir. Kışın az sulama ister. 

Çıtır kuşkonmaz

Sıcak havalarda yapraklara su püskürtmeli ve saksı toprağını nemli tutmalıdır. Yerini sık değiştirmeyin. 

Saksı değiştirmeyi 2-3 yılda bir mart ayında, etli kök kısmını yaralamadan yapın.

Kuşkonmaz, humusca zengin, hafif killi, yanmış ahır gübresi ve dere kumu karışık topraktan hoşlanır. 

Çok sıcak ve kuru ortamda sürgün uçları kurur. Çok gölge ve sıcak olursa dallanma azalır.

Kışın fazla su verilirse yaprakları sararır. Üretimi, tohumla ya da kökten ayırma ile olur.  

JOSEF ALBERS (ressam)

ALMAN  asıllı ressam,  1888 yılında Bottrop'da doğdu. Önce Berlin, sonra da Essen ve Münih akademilerinde okudu. 1920' de Bauhaus'a öğrenci olarak girdi. 1921-25 yılları arası, vitray sanatını andıran, cam parçalarından yapılma eserler verdi. Işığı, iki boyutlu tabloyu değişime uğratan bir öğe olarak kullandı. Albers'in bu tür çalışmaları, çağdaş sanatın ilk kinetik deneylerinden sayılır.

1933' de Amerika'ya gitti. Black Mountain kolejde ders verdi (1933-50). Sonra New Haven'deki Yale üniversitesinde görev aldı. Araştırmalarını yağlıboyayla sürdürdü. 1932 yılında da "sol anahtarı" teması üzerine, 4 tonda 80 çeşitleme dizisi için yağlıboyayı denemişti. 

Grafik eserler ve farklı biçimlerde okunabilen, bakışa göre; içbükey veya dışbükey görünümler veren resimler yaptı. Renk dalgalanmalarıyla yüzeylere hareket kazandırmayı denedi; işte 1947-48 "Variants" dizisi böyle başladı. Bunları 1949' dan başlayarak ünlü "Kareye Saygılar" serisi izledi. Sanatçı bu eseriyle "hard-edge"i büyük ölçüde etkiledi. Josef Albers, 1976' da New Haven'da öldü.

Josef Albers  -  Temprano (1957)

EV ÇİÇEKLERİNİ ORTAMA GÖRE GRUPLANDIRMA

Ararot

Yüksek ısı, düşük nem ve bol ışık isteyenler :  Kaktüslerin büyük bölümü dışında, ev ortamında yüksek ısı ve ışığa dayanıklı çiçek azdır. Yazın balkon ve teraslarda, kışın güneşli pencere önlerinde yetişebilen ev çiçekleri şunlardır : Mızraklı rozet, Ananas, Arokarya, Karides çiçeği, Dağ palmiyesi, Bodur palmiye, Sütleğen, Kauçuk, Çin gülü, Cam güzeli, Pandanus.

Sıcak ve aydınlık isteyenler : Bunlar yüksek ısı ve aydınlıktan hoşlanan, fakat aşırı güneşten korunması gereken çeşitlerdir. Doğuya veya Batıya bakan pencere önleri için uygundurlar. Güneye cepheli pencere önlerine, gölgeleme imkânı olursa konulabilir. Orta nemden hoşlanırlar. Güzel çiçekli ve gösterişli yapraklı çeşitleri vardır. Bazılarının bakımı kolay, bazılarının ise itina ister. 

Bakımı kolay olanlar : Şeritli eğrelti, Venüs otu, Ararot, Pandanus, Peperomya, Paşa kılıcı, Afrika menekşesi, 

İtinalı bakım isteyenler : Baldırıkara, Flamingo çiçeği, Afelandra, Renkli alacakök, Kodium, Kolimneya, Topuz zambak, Fittonya.

Sıcak ve gölge isteyenler :  Bunların güneşli ortamlarda yaprakları zarar görür. Gölgeli ve yarı aydınlık ortamda iyi yetişirler. Daha çok güzel yapraklarıyla alâka çekerler. Çiçek açanları azdır. 

En önemlileri şunlardır :  Kuşkonmaz, Aspidistra, Difenbahya, Parmak aralya, Ejder kapanı, Kauçuk, Aslan pençesi, Peperomya, Filodendron, Geyik boynuzu eğreltisi, Paşa kılıcı. 

Kaktüs

Kışın serin ve aydınlık yer isteyenler : Pek çok bitki, yıl boyunca sürekli yüksek ısı istemez. Bitkinin yıl içinde belirli bir dinlenme süresi vardır. Sıcaklık düşünce bu dönem başlar. Bitkilere göre uygun düşük sıcaklık 10-15 derecedir.

Dinlenme döneminde, bitki kendine uygun bodrum, oda, hol gibi bir yere alınır. İlkbaharda büyüme başlayınca, ışık alan yere konulur. Kaktüs ve Sukkulentler dışında, tüm gün kuvvetli güneş bitkilere zarar verebilir.

 

Önemli örnekler şunlardır : İshal kesen, Gelin duvağı, Cam güzeli, Kalanşö, Zakkum, Sardunya, Çuha çiçeği, Kordela, Venüs otu, Topçu çiçeği, Roye, Oda ıhlamuru, Agav, Sabır otu, Saksı güzeli, Gasterya, Havortya, Sütun kaktüs, Bektaşi kavuğu, Mamilarya, Kaynana dili.

Kışın serin ve az ışıklı ortamdan hoşlananlar :  Çok az ısıtılan ve fazla aydınlık olmayan koridor, salon, merdiven altı gibi yerler, bu çeşitler için uygundur. Çeşitlerine göre en az sıcaklık 5-12 derece arasında değişir. Büyük kısmı yazın teras ve bahçeye konulabilir.

Önemli örnekler şunlardır : Açelya, Dağ palmiyesi, Gelin çiçeği, Yıldız kalkan, Oküba, Kanguru asması, Oda aralyası, Kaya sarmaşığı, Kanat eğrelti, Şeflera, Telgraf.

İHSAN HİLMİ ALANTAR (hekim)

TÜRK  hekim, 1888 yılında İstanbul'da doğdu. Vefa lisesini ve Dârülfünun Tıp medresesini bitirdi (1911). Çocuk hastalıkları konusunda ihtisas yapmak üzere Paris'e gitti (1913). Bir yıl sonra 1. Dünya savaşının başlaması üzerine Türkiye'ye döndü ve cepheye gönderildi.

İhtisasını Berlin'de tamamladı (1916-20). Mütarekeden sonra İstanbul'a döndü. Anadolu'ya geçerek Kurtuluş savaşına katıldı. 

Türkiye'nin ilk çocuk dispanserini Ankara'da açtı (1921). İstanbul Şişli Çocuk hastalıkları hastanesine mütehassıs olarak tayin edildi (1923). İstanbul Tıp Fakültesi, püerikültür (çocuk bakımı bilgisi) muallimliğine getirildi (1924).

1933 üniversite reformunda, Tıp Fakültesinde kurulan Çocuk Hastalıkları ve Bakım kliniği direktörlüğüne profesör olarak tayin edildi. Aynı kürsüde ordinaryüs profesör oldu (1940). 1957 yılında emekliye ayrılan İhsan Hilmi Alantar, 1959' da İstanbul'da vefat etti. 

Başlıca eserleri : "Çocuk Hastalıkları Bilgisi (1935-1947)", "Püerikültür (1938)", "Çocuk Hastalıklarında Tedavi - Dr. Metin Bilger ile (1945)", "Vitaminler Patolojisi (1946)".

EV ÇİÇEKLERİ NE İSTER?

BİR  ev çiçeğinin sağlıklı büyümesi ve süsleyici özelliğinin korunması için başlıca istekleri; toprak, su, ısı, ışık, hava, nemdir. Hastalık ve böceklere karşı koruma ise, ayrıca lüzumludur.

TOPRAK :

Ev bitkilerinin toprak istekleri farklıdır. Fakat şu ilkeler hepsi için geçerlidir : a) Toprak, bitki için gerekli besinleri ihtiva etmeli, b) Hava ve suyu geçirecek yapıda olmalı, c) Sulandığında kâfi müddet suyu tutabilmelidir.

Bir saksı toprağında, farklı ölçülerde şu maddeler bulunur : Bahçe toprağı, çürümüş sığır gübresi, yaprak çürüntüsü, funda veya kestane toprağı, dişli dere kumu. 

Toprağı besince zenginleştirmek için gübreleme faydalıdır. Piyasada satılan gübreleri tarifnamelerine göre kullanmak lâzımdır. 

Bitki büyüdükçe, daha büyük saksıya geçirmek lâzım gelir. En uygun zaman ilkbahar başlangıcıdır. Saksı değişimi ve toprak ilâvesinden sonra bitkiyi bolca sulayın ve gölge bir yere alın.

ALİ RIZA ALAN (sporcu)

TÜRK  serbest güreşçi, 1947 yılında Tokat'da doğdu. 

Kanada'nın Edmonton şehrinde yapılan Dünya şampiyonasında 52 kiloda Dünya şampiyonu oldu (1970). Aynı yıl Avrupa ikincisi oldu. 

Bir ara güreşi bıraktı. Bir yıl sonra tekrar mindere döndü. 

1974 Dünya şampiyonasında ve iki defa Avrupa şampiyonasında (1973 - 1975) ikinci oldu. 

HÜSEYİN AKTAŞ (sporcu)

TÜRK  atleti, 1941 yılında Erzincan'da doğdu. Balkan Oyunları Maraton şampiyonu oldu (1970-73). 

Ankara Uluslararası 19 Mayıs Maraton birinciliklerini kazandı (1973-74).

1963 Akdeniz Oyunları üçüncüsü, 1971 Akdeniz Oyunları ikincisi oldu. 

Yaklaşık olarak 40 kadar maraton yarışına katılan Hüseyin Aktaş, 2012' de İzmir'de vefat etti.  

NECİL KÂZIM AKSES (bestekâr)

TÜRK  bestekârı, 1908 yılında İstanbul'da doğdu. 7 yaşında keman dersleri almaya başladı. Orta öğrenimini İstanbul Erkek lisesinde yaptı. İstanbul Belediye konservatuarında Cemal Reşit Rey ve özel olarak Mesut Cemil ve Sezai Asal gibi hocalarla çalıştı.

1926' da müzik eğitimi için Avusturya'ya gitti. 1936' da kurulan Ankara Devlet konservatuarına hoca oldu. 1948' de konservatuar müdürlüğü, ertesi yıl Güzel Sanatlar genel müdürlüğü yaptı. Almanya'da kültür ataşesi olarak bulundu (1954-57). 

1971' de Millî Eğitim bakanlığı tarafından "Devlet Sanatçısı" ilân edildi. Aynı yıl Devlet Opera ve Balesi genel müdürlüğüne atandı. Ertesi yıl kendi isteğiyle bu görevden ayrıldı. Bununla beraber uzman olarak Devlet konservatuarındaki görevini sürdürdü.

Sözlerini şair Bekir Sıtkı Erdoğan'ın yazdığı, "Cumhuriyet'in 50. yılı Marşı"nı seslendirdi. Necil Kâzım Akses, 1999' da Ankara'da vefat etti. 

Bazı eserleri : "Büyük orkestra için Senfoni (1966)", "Keman ve Orkestra için Konçerto (1969)", "Ağıt Dörtlüsü veya İkinci Yaylı Çalgılar Dörtlüsü (1971)", "Ses ve Orkestra için Ellinci Yıl Marşı (1973)", "Soprano, Koro ve Orkestra için Senfonik Destan (1973)", "Orkestra için Sesleniş (1973)".

İHSAN ŞÜKRÜ AKSEL (hekim)

TÜRK  hekimi, 1899 yılında İstanbul'da doğdu. İstanbul Üniversitesi Tıp fakültesini bitirdi (1920) ve aynı yerde nöropsikiyatri ihtisası yaptı. Daha sonra Fransa ve Almanya'da uzmanlık çalışmalarını sürdürdü (1922-24). 

Türkiye'ye dönüşünde, Akıl ve Ruh Hastalıkları hastanesinde klinik şefi oldu. Üniversite reformunda Tıp fakültesine doçent olarak girdi (1933). 1945' de profesörlüğe, 1951' de ordinaryüs profesörlüğe yükseldi.

Psikiyatri kürsüsü başkanlığından emekliye ayrılan (1973) İhsan Şükrü Aksel, 1987' de İstanbul'da vefat etti.

Eserleri : "Nörotrop virüslü ansefalitler (1944)", "Genel Psikiyatri (1946)", "Psikozların Anatomisi (1947)". 

TEKİN AKMANSOY (tiyatrocu)

TÜRK  tiyatro oyuncusu ve yönetmeni, 1924 yılında Denizli'de doğdu. 15 yaşında ailesiyle birlikte Ankara'ya yerleşti. 

1947' de Ankara Devlet konservatuarını bitirdi. Ankara Devlet tiyatrosunda çok sayıda oyunda rol aldı. "Sarı Naciye", "Sacide", "Nalınlar" gibi oyunları sahneye koydu. 

Radyo tiyatrolarında görev aldı, film oyunculuğu yaptı, televizyon programları düzenledi. "Kaynanalar" adlı televizyon dizisi büyük alâka topladı. 

1998' de "Devlet Sanatçısı" ünvanını alan Tekin Akmansoy, 2013' de İstanbul'da vefat etti.

NASUH AKAR (sporcu)

TÜRK  güreşçi, 1925 yılında Yozgat'da doğdu. Güreş çalışmalarına Eskişehir'de başladı. 

1948' de Olimpiyat şampiyonu, 1951' de Dünya şampiyonu oldu. 1946 ve 1949 Avrupa Şampiyonalarında ikincilik ve birincilik kazandı. 

Türk serbest güreşinin en teknik temsilcilerinden biri olarak ün yaptı. Güreş Millî Takım antrenörlüğünde bulunan Nasuh Akar, 1984' de vefat etti ve Ankara'da defnedildi.

GİLLES AİLLAUD (ressam)

FRANSIZ  ressam, 1928 yılında Paris'de doğdu. Mimar Emile Aillaud'un oğlu. Arroyo ve Recalcati ile beraber 1964' de "Jeune Peinture Salonu"na yeni bir yön verenlerdendir. Birlikte 1965' de "La Fin Tragique de Marcel Duchamp" adlı 8 tuvallik bir dizi oluşturdular.

M. Duchamp'ı, özgürlüğün sihirli bir görüntüsünü öne sürerek, çevresini insanoğlunun özgür olduğuna inandırmak ve sonunda burjuva kültürünün savunucusu olmakla suçluyorlardı. 

Daha sonra Aillaud, hayvanat bahçesindeki hayvanların resimlerini yapmaya yöneldi. Kişisellik ve duygusallıktan uzak bir teknikle, gördüğünü dosdoğru yansıttı. 1959' da Fénéon ödülünü kazanan ressam, 1968' de "Vietnam İçin Kızıl Salon"a, Paris Art Moderne müzesine, 1970' de Kunst und Politik'e katıldı. Gilles Aillaud, 2005' de Paris'de öldü.

Gilles Aillaud  -  Hayvanat bahçesinden yağlıboya bir resim

PETER AGOSTİNİ (heykeltraş)

AMERİKALI  heykeltraş, 1913 yılında New York'da doğdu. 1960' dan bu yana Amerika'da düzenlediği özel sergiler, 1963 Sao Paulo bienaline gönderdiği eserler ve Columbia üniversitesinde verdiği derslerle kişiliğini kabul ettirdi. 

Kalıp tekniklerindeki büyük ustalığıyla dikkat çeken Agostini, heykellerinde malzeme olarak sadece alçı kullanır. Alçıyı kumaş veya plastik kalıplara (yastık kılıfları, hayvan bağırsakları vb.) dökerek elde ettiği şekilleri biraraya getirir ve böylece, malzeme içinde donmuş detayların belirginliğiyle alçının beyazlığı arasındaki karşıtlığa dayanan nesneler oluşturur.

Peter Agostini, 1993' de New York'da öldü.

Peter Agostini  -  Saracem

YAACOV GİPSTEİN AGAM (sanatçı)

İSRAİLLİ  sanatçı, 1928 yılında Rishon le Zion'da doğdu. Kudüs'deki Bezalel Sanat okulunda öğrenim gördükten sonra bir müddet Zürich'de kaldı (1950). Burada Johannes İtten, Max Bill ve Siegfried Giedon ile tanıştı. 1951' de Paris'e yerleşti. 

Güçlü bir renk teorisinden başka, tek ve donuk bir görüntüye karşıt olarak "hareket" kavramını geliştirdi. Ayrıca çağdaş sanayi teknikleri üzerine çalıştı. Geometrik soyutlamayla temellenen eserleri, Herbin ve Dewasne ile arkadaş olup kinetik ve optik sanatlara öncülük etmiştir. 

Agam, seyircinin yorumuna göre değişime uğrayabilen "dönüştürülebilir" tablolar yaptı (Signes pour un langage, 1953). "Çokbiçimli" tabloları ise, seyircinin görüş açısına göre değişir. Bu tablolarda temaları da birbirinden ayırt etmek mümkündür (Tableau Contrapunctal, 1961). 

Ayrıca; "üstçokbiçimli" eserlerinde, temalar birbirinden fark edilemeyecek kadar iç içedir (Hommage à J. S. Bach, 1965). "Tactiles" adlı yapıtı, hafif bir dokunmayla titreşebilen öğelerden oluşur (Tactile İnstrumental, 1968-72). 

Agam'ın, dönüştürülebilir heykelleri de vardır; bunlar çeşitli biçimler oluşturabilen tüplerden yapılmıştır (Puissances 9, 1970-71). Bunların yanı sıra; Leverkusen forumunun (1970) ve Elysée salonunun (1972) çevre düzenlemelerini yaptı. "Transformes Musicales (müzikal dönüşümler)" adlı eserinde yeni bir müzik anlayışını ortaya koydu.

Yaacov Gipstein Agam  -  Elysée sarayı için salon düzenlemesi

KERİM AFŞAR (tiyatrocu)

TÜRK  tiyatro sanatçısı, 1930 yılında İstanbul'da doğdu. 1953' de Devlet konservatuarının "tiyatro" bölümünü bitirdi. Sahneye ilk çıkışı, okulda bulunduğu sırada "Cyrano de Bergerac"da oynadığı rolle oldu. 

Sonraki yıllarda Devlet tiyatrosu sahnelerinde : "Derin Mavi Deniz", "Tanrıdağı Ziyafeti", "Tanrılar ve İnsanlar", "Othello", "Oğuzata", "Dışarıdakiler", "On İkinci Gece", "Midas'ın Kulakları", "Gergedan", "Cadı Kazanı", "Becket", "Kahvede Şenlik Var", "Kaktüs Çiçeği", "Bağdat Hatun" gibi oyunlarda oynadı.

Özellikle; "Ay Herkese Gülümser", "Hamlet", "Midas'ın Kulakları", "Küheylan", "Gergedan" oyunlarındaki başarısıyla dikkat çekti.

Ayrıca; sinema ve dizi oyunculuğu, radyo tiyatrosu sanatçılığı, yönetmenlik ve seslendirme yapan Kerim Afşar, 2003' de Ankara'da vefat etti. 

VALERİO ADAMİ (ressam)

İTALYAN  ressam, 1935 yılında Bologna'da doğdu. Milano'daki Brera akademisinde öğrenciyken, "anlatımcılık"ın etkisinde kaldı. Bir ara "gerçeküstücülük"e yöneldiyse de zamanla "figüratif" eğilimli bir üslûbu benimsedi. 

Tablolarında "pop-art" ve "yeni gerçekçilik" akımına yakın öğelerden faydalanmasına rağmen, Adami'nin eserleri bazen G. de Chirico'nun "metafizik" resmini andırır. Çalışmasına genellikle fotoğraflarla başlayan ressam, desen yoluyla; mekân, zaman ve kişilerin "görünmez" yapısını araştırır. 

Kullandığı renkler duru sayılır. Saf renkleri hep siyah halkalarla çeviren sanatçı, gölgelerden ve tonlamadan kaçınır, donuk ve belirsiz renkleri kullanmaz. Adami, bir nesneden sağlık gereçleri yada insan gövdesinin herhangi bir parçasından yola çıkarak duygusuz ustalıkla bir mekân mimarisi oluşturur ("Victoria Station" açık helâları, "Banyo Tekneleri" dizisi).

Birçok eserinde soğuk bir erotizm egemendir. Paris, Zürich ve Londra'da açtığı sergilerde eserlerini sergiledi. Kassel'in "Documenta III"üne katıldı (1964). Ayrıca; Venedik bienaline ve New York'ta, "Dada, Gerçeküstücülük ve Mirası" adlı sergiye eser gönderdi (1968). 1971'de "Çölde Tatil" adlı uzun metrajlı ve renkli bir film yaptı.

Valerio Adami  -  Attentato

VİTO ACCONCİ (sanatçı)

AMERİKALI  sanatçı, 1940 yılında New York'da doğdu. Gövdesel sanatın önderidir. Önceleri şiirle uğraşıyordu. 1968-69' a doğru, sanat araştırmalarını gerçek bir mekânda sürdürmeye girişti. Gövdesini bir deney alanı olarak kullanan Acconci; M. Duchamp, Y. Klein, P. Manzoni'nin araştırmalarını sonuna kadar götürdü. 

Her eylem, her "madde" gövdesinde gerçekleştirdiği ve çoğu zaman acı veren yeni bir deneydi onun için. Kol üstünde ısırık izleri (Trademarks), göğüste hamam böceği ezme (Rubbings). 

Yöntem olarak benimsediği, ama aslında toplumun ve toplum değerlerinin bir eleştirisi olan sanat çalışmalarıyla; ya doğrudan doğruya ya da galerilerde sergilediği belgeler kanalıyla (film, fotoğraf vb.) seyirciyi tedirgin etmeye çalışır. Vito Acconci, 2017' de New York'da öldü.

Vito Acconci  -  Grass and Mouth Piece  (1970)

MAGDALENA ABAKANOWİCZ (dokumacı heykeltraş)

POLONYALI  kadın dokumacı heykeltraş, 1930 yılında Falenty'de (Varşova yakınları) doğdu. Çok parçalı dokumaları; yer yer delikler, kabartmalar ve çok defa gözle görülebilen çözgülerden oluşur. 

Bazı eserlerini mekân içinde birleştirerek 3 boyutlu bir görünüm veren sanatçı, yeni Polonya halıcılığının önde gelen isimlerinden biridir. Çalışmalarını düzenli olarak bütün dünyada sergiledi. Magdalena Abakanowicz, 2017' de Varşova'da öldü. 

Magdalena Abakanowicz  -  Büyük Turuncu Abakan  (1970)

YAVUZ ABADAN (hukukçu)

TÜRK  hukukçusu, 1905 yılında Eskişehir'de doğdu. İstanbul Hukuk fakültesini bitirdi (1929). Heidelberg (Almanya) üniversitesinde hukuk doktorası yaptı. İstanbul Hukuk fakültesinde profesör oldu (1942). 

Eskişehir'den milletvekili seçildi (1943-46). Ankara Hukuk Fakültesi ve Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi (1947), Siyasal Bilgiler Fakültesi dekanı oldu (1952-54). Eşi Nermin Abadan da hukukçu olan Yavuz Abadan, 1967' de Ankara'da vefat etti.

Eserleri :  "Hukuk Başlangıcı ve Tarihi (1942)", "Amme Hukuku ve Devlet Nazariyeleri (1952)", "Hukuk Felsefesi (1954)", "Mustafa Kemal ve Çetecilik". 

ZÜRAFA (hayvan)

ZÜRAFA,  geviş getiren memeli bir hayvandır (giraffa camelopardalis). Çifttoynaklılar takımından, çok uzun boyunludur. Afrika'da yaşar, ağaç yapraklarıyla beslenir. Zararsız, ürkek ve savunmasız bir hayvan olan zürafaya Afrika'nın bir süsü olarak bakmak gerekir. Birçok Afrika ülkesi avlanmasını yasaklamıştır. 

Zürafanın boyu 6 metre kadardır. Boynu çok uzun ve oldukça katıdır. Rengi, koyu kızıl-sarıdır; üzerinde açık renkli çok köşeli iri benekler bulunur. Alnında; uçları kıllı, oldukça küçük, kemik boynuzlar vardır. Su içerken; yere yakınlaşmak için, boynunu azami aşağı indirirken dört bacağını da dışarı doğru açar.

Zürafa rahvan yürür. Afrika'da az ağaçlık savanlarda yaşar. Hayvanat bahçelerinde üreyebilir. Hamilelik müddeti 445 gündür (yaklaşık 14-15 ay). Örnek türü, Çad ve Sudan'dan Oranj ırmağına kadar görülür. 

Fosil zürafalar daha da iriydi. Hindistan'ın kuzeyinde fosilleri bulunan zürafalar ise çok daha büyüktü. 

ZÜBEYDE HANIM

MUSTAFA Kemal Atatürk'ün annesi. Sarıgöllü Hacı Sofu ailesinden Feyzullah Ağa'nın kızı. Selânik Evkaf kâtipliğinde ve Gümrük memurluğunda bulunan Ali Rıza Bey ile evlendi. Bu evlilikten Mustafa ve Makbule adlı iki çocuğu oldu.

Ali Rıza Bey vefat edince; Selânik eşrafından Hacı Süleyman Bey'in çiftliğinde kâhya olan kardeşi Hüseyin Ağa'nın yanına yerleşti. 

Oğlu Mustafa'yı, öğrenimini sürdürebilmesi için Selânik'teki büyükannesi ve teyzesinin yanına gönderdi. Mustafa'nın 1893' de gizlice Selânik Askerî rüştiyesine girmesine önce karşı çıktıysa da sonra razı oldu. 

1916' da oğlu ve kızıyla beraber İstanbul'un Şişli semtine yerleşti. Kurtuluş Savaşı sırasında oğlunun yanında bulunarak ona destek oldu. Daha sonra İzmir'e yerleşen Zübeyde Hanım, 1923' de bu şehirde vefat etti.

FRANCİSCO DE ZURBARAN (ressam)

İSPANYOL  ressam, 1598 yılında Fuente de Cantos, Badajoz'da doğdu. Köylü çocuğuydu. Caravaggio naturalizminin ve çok renkli heykelciliğin tesirinde kaldı. Özellikle manastırlar için çalışırdı.

1626' da Sevilla Dominikenleri'nden ilk önemli siparişi aldı. Yalnız iki panosu bugüne kadar gelebilen "Aziz Dominique'in Hayatı",  Fransiskenler için yaptığı "Aziz Bonaventure'ün Hayatı"nı tasvir eden 4 tablo ile ustalığını ispat etti.

Ünü gittikçe yaygınlaştı. 1634' de Madrid'e gitti ve orada dostu Velasquez ile beraber Buen Retiro'nun süslemelerinde çalıştı; (Herkül'ün İşleri). Şaheserleri; Jerez de la Frontera yakınındaki bir manastır için yaptığı resimler ile ("İsa'nın Doğumunun Meryem'e Haber Verilmesi", "Çoban Tapınması", "Sihirbazların Tapınması", "Sünnet") Guadelupe'daki (Estremadura) Hieronimit manastırındaki dizidir. 

Halk gözüyle yaptığı gözlemlerin doğruluğu, ritim ve kompozisyondaki genişlik, renklerin zarif yoğunluğu, planların temizliği, bu eserlerde mistik duygunun derinliğini ifade bakımından az rastlanır mükemmelliktedir.

Hayatının sonuna doğru, Zurbaran'ın ilhamında bir gerileme görülür. İki yüzyıl boyunca unutulan Zurbaran, "romantizm" çağında tekrar ün kazandı ve özellikle 20. yy.'da çağdaş resmin eğilimlerine ayak uyduran yapıcı ve sadeleştirilmiş üslûbu ve renk tonlarındaki parlak yoğunluk sayesinde Murillo'dan, hattâ Velasquez'den bile üstün tutuldu, modern sanatın öncülerinden biri kabul edildi. 

Son yılları sıkıntı içinde geçen Francisco de Zurbaran, 1664 yılına doğru Madrid'de öldü.

Francisco de Zurbaran  -  Azize Casilda

ZUFAOTU (bitki)

ZUFAOTU,  Akdeniz bölgesinde ve Asya'da yetişir (hyssopus officinalis), 50 cm'e kadar boylanabilir. 

Şeritsi veya mızraksı yaprakları karşılıklı dizili, uzun başak şeklinde mor, pembe, kırmızı veya beyaz renkli çiçekler açan bir yıllık bahçe bitkisidir. "Ballıbabagiller"dendir. 

Tatlı bir kokusu, acımsı ve baharlı bir lezzeti olan zufaotu, çok eskiden beri yiyecek ve içeceklere koku verici olarak katılır. Halk arasında boğaz ve akciğer hastalıklarına karşı ilâç olarak kullanılır.

FRANCESCO ZUCCARELLİ (ressam)

İTALYAN  ressam ve gravürcü, 1702 yılında Pitigliano'da doğdu. Marco Ricci'den ders aldı. Venedik'te, "peyzajcı" olarak tanındı. Sonra, Londra'ya giderek Thames'in en güzel yerlerinin resmini yaptı. 

5 yıl sonra İtalya'ya döndü. İç açıcı ve aydınlık peyzajlarında zarif kişiler yer alır. Francesco Zuccarelli, 1788' de Floransa'da öldü.

Francesco Zuccarelli  -  İki Centilmenli Peyzaj

VASFİ RIZA ZOBU (tiyatrocu)

TÜRK  tiyatro ve sinema sanatçısı,  1902 yılında İstanbul'da doğdu. Beyazıt rüştiyesinde ve Kuleli Askerî lisesinde okudu. Alman Ticaret mektebine girdi. Güzel Sanatlar akademisinde okudu. 1917' de "Dârülbedayii Osmanî"nin tiyatro okuluna yazıldı.

Birkaç özel tiyatro topluluğunda çalıştı. 1923' den sonra da Şehir tiyatrosunda oyuncu, yazar ve yönetmen olarak çalışmaya başladı. Sinemada; önce 1918' de "Bican Efendi" dizisinden kısa komedilerde oynadı. 

1922-47 yıllarında Muhsin Ertuğrul'un yönettiği sinema filmlerinde rol aldı. İstanbul Şehir Tiyatroları genel sanat yönetmeni oldu. Bu kurumdan emekliye ayrıldı. 1980' de ikinci defa Şehir Tiyatroları'nın başına getirildi. 1987' de "Devlet Sanatçısı" seçilen Vasfi Rıza Zobu, 1992' de İstanbul'da vefat etti. 

Rol aldığı başlıca oyunlar : "İlk Göz Ağrısı (1921)", "Erenler", "Kafatası", "Lüküs Hayat", "Yarasa", "Müfettiş", "Leblebici Horhor", "Ayak Takımı Arasında", "Ceza Kanunu", "Yalancı", "Paydos", "Hisse-i Şayia", "Buzlar Çözülmeden (1964)"

Rol aldığı başlıca filmler : "İstanbul'da Bir Facia-i Aşk (1922)", "Ateşten Gömlek", "Leblebici Horhor Ağa", "Aynaroz Kadısı", "Bir Kavuk Devrildi", "Akasya Palas", "Kızılırmak-Karakoyun (1947)"

JULES CLAUDE ZİEGLER (ressam)

FRANSIZ  ressam, 1804 yılında Langres'da doğdu. Heim ve İngres'in öğrencisiydi. Başlıca konularını tarihten alan eserler yaptı: "Duka Foscari, Tahttan Çekildikten Sonra Sarayına Dönerken", "Giotto, Cimabue'nin Atölyesinde".

Beauvais yakınında, Voisinlieu'de bir çanak-çömlek fabrikası kurdu (1838). Bu fabrika için; "Ziegler Çömlekleri" adıyla tanınan güzel vazo desenleri çizdi. 1854' de Dijon Güzel Sanatlar okulu müdürlüğüne getirilen Jules Claude Ziegler, 1856' da Paris'de öldü.

Jules Claude Ziegler
Kumtaşından buhurdanlık

ZIRAAT VE SINAAT MADALYASI

AYNI  adla çıkarılmış iki madalya. Bunlardan biri; Abdülaziz devrinde (1863) Sultanahmet meydanında kurulan ve zıraatle ilgili bir sergi olan "Sergii Umumii Osmanî" dolayısıyla çıkarıldı. Madalya altın, gümüş ve bakırdan yapıldı.

İkinci madalya, 2. Abdülhamid devrinde çıkarıldı. 

İki madalya da "Zıraat ve Sınaat" sergisine katılan ve bu konuda hizmetleri dokunmuş kişilere verildi.

Yandaki resimde madalyanın ön ve arka yüzü bulunmaktadır.

ZEYBEK ve OYUNLARI

ZEYBEK,  özellikle Batı Anadolu efelerine verilen isimdir. Zeybekler genellikle Anadolu köylüsünün niteliklerini, özelliklerini taşır, onların benimsedikleri inanç ve gelenekleri sürdürürler.

Zeybekler; işlemeli şalvar, kuşak, üste cepken, başa börk giyer veya fes üzerine çevre sararlar. Silâhlık, tozluk, yemeni veya çizme giyerler.

 

Zeybeklerin başkanına "efe", yardımcılarına "kızan" denir. Atılgan, yiğit, savaşçı kimseler olan zeybekler, Osmanlı imparatorluğu döneminde ve Kurtuluş savaşı yıllarında birçok savaşlara katılmış, yararlılıklar göstermişlerdir. 

Zeybek oyunları; meydanlarda, davul-zurna (şimdilerde gırnata-klarnet) ile, kapalı yerlerde de; cura, bağlama, divan sazı ve dümbelek eşliğinde oynanır.

BAŞLICA ZEYBEK OYUNLARI:

İzmir'de oynanan zeybekler :  "Ağır Zeybek", "Arpazlı Zeybeği", "Bengi", "Bergama Zeybeği", "Çakıcı Zeybeği", "Dağlı Zeybeği", "Edremit Zeybeği", "Harmandalı Zeybeği", "Kozak Zeybeği", "Ödemiş Zeybeği", "Somalı Zeybeği", "Yalı Zeybeği", "Yörük Ali Zeybeği", "Yuntdağı Zeybeği", "Soma Zeybeği".

Balıkesir'de oynanan zeybekler : "Pamukçu Bengisi", "Dörtlü Zeybek", "İkili Zeybek", "Güvende Zeybeği".

Muğla'da oynanan zeybekler : "Alıdaverin Zeybeği", "Soğukkuyu Zeybeği", "Kerimoğlu Zeybeği", "Kadoğlu Zeybeği", "Beşkaza Zeybeği".

Aydın'da oynanan zeybekler : "Aydın Zeybeği", "Harmandalı Zeybeği", "Ortaklar Zeybeği", "İki Parmak Zeybeği".

Denizli'de oynanan zeybekler : "Dokuzlu Zeybek", "Bulanık Zeybeği", "Buldan Düz Oyunu", "Kınıklı Zeybeği", "Denizli'nin Horozu", "Seymen Sekmesi Zeybeği", "Tek Parmak Zeybeği", "Alaylar Zeybeği"

Zeybek havaları; "ağır" veya "orta aksak" usülde olur ve ağır çalınır. Aksak, yani yürük olan zeybeklere Ege'de "Kadın Zeybeği" denir ve bu yürüklük, oyunun heybetiyle münasip görülmez. Zeybek temposu, aksak ve oynak usülleri çerçevesinde olmakla beraber raksa mahsustur. İcrada davul-zurna bulunması şarttır.