MAKSİVİZYON: KARİKATÜR SANATI

1 Kasım 2017 Çarşamba

KARİKATÜR SANATI

KARİKATÜR sanatı, Rönesans devrinde başladı. Özelliği, tanınabilir orijinal modelin farklılaşmasına dayanır. Şeklin bozulması veya sadeleştirilmesi, sanatçının görüş açısını yansıtır ve çoğunlukla resme konu olan kişinin niteliklerini ortaya koyar. Kişinin özelliklerinin abartılması çoğu kez hoş bir şey olmadığı için karikatür yergi maksadının gerçekleşmesine fayda sağlar.

Karikatürde, insanları veya tipleri yergili olarak canlandırma şekli ilk defa 16 ve 17. yy.'larda Agostino Carracci (1557-1602) ve Giovanni Bernini (1598-1680) tarafından yapıldı. Siyasî konuları amaç edinen karikatürler 16, 17, 18. yy.' larda gelişti. Bu tartışmalara yol açan konular arasında; Luther'ciliğin ortaya çıkışı, Mississippi Bubble malî planı ve İngiltere'de, Hannover hanedanıyla Jakobitler arasında oluşan hoşnutsuzluk sayılabilir.

18. yy.'ın en ünlü iki karikatüristi Giovanni Tiepolo (1696-1770) ile William Hogarth (1697-1764) dır. Her iki sanatçı da fertlerden çok tipleri canlandırdılar.

TÜRKİYE'DE KARİKATÜR

Türkiye'de ilk karikatür, 1870' de çıkan Diyojen dergisinde yayınlandı. Yayınlanan üç karikatürün kimlere ait olduğu bilinmemesine rağmen, Türk karikatür sanatının ilk ürünleri olarak tanınır. Diyojen dergisi çıkmadan evvel de, bir gazetenin haftalık "kadınlara mahsus" ilâvesinde karikatür yayınlanmıştır.

Karikatür alanında kendini kabul ettiren ilk imza Cem'dir. Siyaset ve ahlâk endişesiyle yüklü bir çalışmayı, güçlü çizgileriyle sürdürdü. Cem, "Cemal Nadir-Ramiz" devrine kadar uzanan ilk dönemi etkiledi. Münif Fehim ve Rıfkı bu devrin önde gelen karikatüristlerindendi.

Türk karikatür sanatında ikinci dönem, Cemal Nadir-Ramiz okuludur. Ramiz, dergi karikatürcülüğünde başarılı oldu. Cemal Nadir, günlük gazetelerdeki devamlı ve başarılı çalışmalarıyla bu sanat dalının halk arasında sevilmesini ve yaygınlaşmasını sağladı. Bu ikinci dönemde komik unsura ve günlük küçük olaylara daha çok önem verildi.

İkinci dönemde; Sedat Nuri, Sadi Dinççağ, Ratip Tahir, Necmi Rıza, Orhan Ural, A. Barhun, Şevkî, Salih imzalı karikatürler yar aldı. Cemal Nadir'den sonra 3. dönemde: Turhan Selçuk, Semih Balcıoğlu, Ali Ulvi, Mim Uykusuz, Nehar Tüblek gibi yeni sanatçılar yetişti.

Karikatürde güldürmekten çok düşündürmek maksadı güdülmeye başlandı. Böylece karikatür bir başyazı niteliği kazandı. Türk karikatürü milletlerarası üne ulaştı. Suat Yalaz, Eflâtun Nuri, Bedri, Oğuz Aral, Ferruh Doğan, Mıstık, Sinan, Yalçın Çetin, Tonguç Yaşar, Zeki Beyner, Cafer Zorlu, Ferit Öngören gibi karikatüristler yetişti.