ADRİAEN PİETERSZ VAN DE VENNE (ressam)

HOLLANDALI  ressam, 1589 yılında Delft'de doğdu. Şair Jacop Cats'in dostuydu. Anvers'de Kadife Bruegel'in yanında yetişti. 1614 - 1625 arası Middelburg'da, sonra La Haye'de yaşadı. Orange ailesiyle Danimarka prenslerinin resmî ressamı oldu. 

Tahta üzerine yapılmış küçük ebatlı, eşya ve şahıslarla dopdolu tabloları, konuları (mevsimler, peyzajlar) ve minyatürcü üslûplarıyla Kadife Bruegel'inkilere benzer. Ressam, Orange ailesi ve Birleşik Eyaletlerin bağımsızlığıyla ilgili tarihî konuları da işlemiştir. Van de Venne, 1662' de La Haye'de öldü.

Adriaen Pietersz van de Venne

WİLLEM VAN DE VELDE [Küçük] (ressam)

HOLLANDALI  ressam, 1633 yılında Leiden'de doğdu. Büyük Willem'in oğlu ve öğrencisi. Kardeşi Adriaan ile beraber 2. Charles'ın sarayına gitmek için 1673' de Hollanda'dan ayrıldı. Hollanda'nın en iyi deniz ressamlarından biridir. Küçük Willem, 1707' de Greenwich'de öldü. 

Bazı eserleri : "Solibay Savaşı", "Kurumlar Savaşı", "Sakin Sular", "Fırtınalar".

Willem van de Velde [Küçük]  -  Sakin Sular

WİLLEM VAN DE VELDE [Büyük] (ressam)

HOLLANDALI  ressam, 1611 yılında Leiden'de doğdu. Ressam Esaias'ın kardeşidir. Tüyle çizilmiş deniz savaşları resimlerinde ustalaştı. Sanatçı, 1693' de Greenwich'de öldü. 

Bazı eserleri : "11-14 Haziran 1666 Deniz Savaşı", "Gemileriyle Deniz Kuvvetleri".

Willem van de Velde [Büyük]  -  11-14 Haziran 1666 Deniz Savaşı

ESAİAS VAN DE VELDE (ressam)

HOLLANDALI  ressam, 1591 yılına doğru Amsterdam'da doğdu. 1610-18 arasında Haarlem'de çalıştı, sonra La Haye'de Orange sarayının ressamı oldu. Haarlem ile Leiden'e yaptığı kısa yolculuklar dışında ölene kadar orada yaşadı. 

Van Goyen'in öğretmeni oldu. Tabiatı dikkatle gözlemleyen bir sanatçıdır. Işığın etkileri ve yansımalar aracılığıyla, atmosferin şiir dolu görünüşünü eksiksiz vermeye çalıştı. Köy, ırmak veya kumul manzaraları yaptı. 

En güzel tabloları şunlardır: "Kar Partisi", "Le Bac", "Kumullar", "Öğle Yemeği", "Orman Manzarası", "Zierikzee Peyzajı". 

Esaias van de Velde, 1630' da (yaş 39 civarı) La Haye'de öldü.

Esaias van de Velde  -  Le Bac

HENRY VAN DE VELDE (ressam)

BELÇİKALI  mimar, süslemeci ve ressam, 1863 yılında Anvers'de doğdu. Önce Julian akademisinde, sonra Paris'te Carolus-Duran'ın yanında yetişti. 1890' dan sonra kendini sanata verdi. Almanya'da villalar, özellikle Essen'de Folkwang müzesinin iç süslemelerini (1898-1902), Köln'de Werkbund tiyatrosunu yaptı (1914).

Weimar büyük dükünün sanat danışmanı oldu ve Süsleme Sanatları okuluna profesör tayin edildi. Sonra İsviçre ve Hollanda'da kaldı. Belçika'ya dönünce Gand Üniversitesinde ders verdi ve 1938' e kadar École de la Cambre'ı yönetti. Gand üniversitesi kütüphanesini, Kröller-Müller müzesini inşa ettirdi. 

H. van de Velde, zanaatçılara; sayısız mobilya, seramik, kuyumculuk işleri, kumaş, elbise, cilt örnekleri yaptırmıştır. Modernsi akımın başlıca öncülerinden biri sayılır. "Pages de Dodrive (Öğreti Üstüne) - 1942" adlı bir eseri vardır. Sanatçı, 1957' de Zürih'de öldü.

Henry van de Velde  -  Meleklerin Gece Toplantısı  (1893)

AERT VAN DER NEER (ressam)

HOLLANDALI  ressam, 1603 yılında Gorinchem'de doğdu. 17. yüzyılın en iyi peyzajcılarından biri kabul edilir. Daha çok güneşin batışını, mehtabı ve yangınları resimlemiştir. Sanatçı, 1677' de Amsterdam'da öldü.

Aert Van Der Neer  -  Ay Işığı

CORNEİLLE VAN CLEVE (heykeltraş)

FRANSIZ  heykeltraş, 1645 yılında Paris'te doğdu. Michel Anguier'nin öğrencisiydi. 1671' de Roma ödülünü aldı. Fransa'ya döndükten (1677) sonra Akademi'ye girdi ve şehir bahçeleri için çalıştı; ("Bir Kurdu Yere Seren Aslan", "Su Dolabı", "Loire ve Loiret"). Corneille Van Cleve, 1732' de Paris'te öldü.

Corneille Van Cleve  -  Bir Kurdu Yere Seren Aslan

HUGO VAN DER GOES (ressam)

FLAMAN  ressam, 1440 yılına doğru Gand'da (?) doğdu. Van Wassenhov'un arkadaşıydı. Brugge ve Gand'daki dekorasyon çalışmalarından dolayı 15. yüzyıl sonu arşivlerinde çokca ismi geçer. 1475' de Auderghem'de, Roode Kloster manastırına girdi ve orada büyük bir coşkuyla çalıştı.

Köln'e yaptığı bir geziden döndükten sonra ruh sağlığı bozuldu (1481) ve bundan sonra ancak aklî dengesinin yerinde olduğu zamanlarda resim yapabildi. Eserleri, sıkıntılı bir ruhun ifadesidir. Çok yoğun tonlar, özellikle kırmızı ve mavilerden meydana gelen gölge ve ışık kontrastlarıyla büyük panolar çizdi. Hugo Van Der Goes, 1482' de (yaş 42 civarı), Auderghem'de öldü.

Ressamın şaheseri; Medici'lerin Brugge'deki temsilcisi Tommaso Portinari için yaptığı "Çoban Kralların Tapınması" adlı büyük triptiktir. Sanatçının gücü; "Meryem'in Ölümü", "Azize Anna'nın Ailesi", "Çobanların Tapınması", "Kâhin Kralların Tapınması" (2 tane), "İsa'nın Haça Gerildiği Tepe" gibi eserlerinde görülür.

Hugo Van Der Goes  -  Çobanların tapınması (1476' ya doğru)

JOOS VAN CLEVE (ressam)

FLAMAN  ressam (Joos Van Der Beke), 1485 yılına doğru Kleve'de doğdu. Uzun süre "Meryem'in Ölümü" tablosunun ressamı olarak kabul edildi. "Maniyerizmi" benimsedi. Büyük İtalyan ustalarının (Leonardo da Vinci, Luini, Raffaello) sanatını yorumladı : "Meryem'in Ölümü", "Çarmıhtan İndirilmiş İsa", "Kutsal Aile ve Çocukla Meryem".

Birkaç yıl Fransa sarayında yaşadı. Başlıca portreleri : "François I", "Maximilian", "Henry VIII", "Avusturyalı Elenora".

Joos Van Cleve, 1540' da Anvers'de öldü.

Joos Van Cleve  -  Meryem'in Ölümü

WİLLEM VAN AELST (ressam)

HOLLANDALI  ressam, 1627 yılına doğru Delft'de doğdu. Marseus Van Schrieck'in öğrencisiydi. Fransa'da (1645-49) ve İtalya'da kaldı. Meyve, kuş, çiçek natürmortları yaptı. Willem Van Aelst, 1683' e doğru Amsterdam'da öldü.

Willem Van Aelst  -  Üzüm ve Şeftaliler

FÉLİX VALLOTTON (ressam)

İSVİÇRE  asıllı ressam, 1865 yılında Lozan'da doğdu. 17 yaşında Paris'e giderek Julian akademisine devam etti. İlk eseri: "Bay Ursenbach'ın Portresi"ni 1885 Salonu'nda sergiledi. Avusturya ve İtalya'ya yaptığı bazı gezilerden sonra, 1900' de Fransa vatandaşı oldu. 

Ağaç üzerine gravürleri (Remy de Gourmont'un, "Livres des Masques"ı için yapılmış kazı işi sembolist portreler - 1896) ve "Revue Blanche", "Rire", "Courrier Français" dergilerindeki çalışmalarıyla kendini tanıttı. Resimde; gerçekçi bir üslûbu, kesin çizgileri ve donuk renkleri benimsedi.

Bu yanlarıyla, bağlı olduğu "Nabiler" grubuna (özellikle Vuillard'a) yakındır. Félix Vallotton, 1925' de Paris'de öldü.

Başlıca eserleri : 2 adet "Kendi Resmi", "Châtelet'de Üçüncü Galeri", "Ev İçi", "Taranan Kadın", "Nü", "Kırmızı Elbiseli Romanyalı Kadın", "Kırmızı Damlı Ev".

Félix Vallotton - Kırmızı Elbiseli Romanyalı Kadın

JEAN DE BOULLONGNE (ressam)

FRANSIZ  ressam (le Valentin), 1594 yılında Coulommiers'de doğdu. Simon Vouet'nin atölyesinde yetişti. İtalya'ya giderek orada Nicolas Poussin ile dostluk kurdu. Bu dostluğun etkisi "Din Kurbanı ve Aziz Martiniaus" adlı eserinde görülür. 

Kesin olarak Roma'ya yerleşince, "Caravaggio'culuğa" yöneldi. Eserlerinin çoğunu 14. Louis'nin Versailles'daki odasına yerleştirmesine rağmen, Fransa'da hiç etkili olamadı. Sanatçı, 1632' de (yaş 38) Roma'da öldü.

Başlıca eserleri : "Süleyman'ın Yargılaması", "Falcı Kadın", "Çalgı Çalan Askerler", "Hilekâr".

Jean de Boullongne (le Valentin)  -  Falcı Kadın

JUAN DE VALDES LEAL (ressam)

İSPANYOL  ressam, 1622 yılında Sevilla'da doğdu. Portekizli bir kuyumcunun oğludur. Cordoba'da, Antonio del Castillo'nun öğrencisiydi. 1656' da Sevilla'ya yerleşti ve 1663-66 arası akademiye başkanlık etti. Şiddetli tartışmalardan sonra bu görevden ayrıldı.

Cordoba, Madrid ve Sevilla'da yaşadı. "İki Ceset" ve "İnsanın Boşluğunu Belirten Sembollerle Kuşatılmış Ölüm" adlı tabloları, karanlık İspanyol natüralizminin çok iyi örnekleridir. 

Diğer bazı eserleri :  "Cellâtları Tarafından Kırbaçlanan İsa", "Aziz İldefonso Meryem'den Mucizeli Kaftanı Alırken", "Çarmıhın Yüceltilmesi", "Bir Manastıra Magrıplılar'ın Saldırısı".

Juan de Valdes Leal, 1690' da Sevilla'da öldü.

Juan de Valdes Leal  -  İn İctu Oculi  (1670-72)

MARİE CLÉMENTİNE VALADON (ressam)

FRANSIZ  kadın ressam (Suzanne Valadon), 1867 yılında Bessines-sur-Gartempe'da doğdu. Çok genç yaşta Paris'e gitti, sirk akrobatı oldu, bir kazadan sonra profesyonel modelliğe başladı. Toulouse-Lautrec, Degas ve Renoir için poz verdi. Seanslar arasında boş durmaz, vaktini resim yaparak geçirirdi.

Çizgisinin sağlamlığı, Degas'nın ilgisini çekti. Onun teşvikiyle 1894' de, Millî Güzel Sanatlar Dergisi salonunda sergi açtırdı. Annesi ve oğlu (Maurice Utrillo) ile Montmartre'da zor bir hayat sürdü. Sonra Paul Moussis adlı zengin bir tacirle evlendi. 

Degas'nın tavsiyelerini dinleyerek resim yapmaya devam etti. Başlangıçta, Gauguin'inkine benzeyen sanatı çok erkekçedir. 1909' da eşinden ayrıldı, ressam André Utter ile evlendi ve Montmartre'a yerleşti. Burada, oğlu Utrillo ile beraber düzensiz bir hayat sürdü.

Resimde bütün türleri hayret verici bir ustalıkla deneyerek birçok eser (nüler, natürmortlar, manzaralar) veren Marie Clémentine Valadon, 1938' de Paris'te öldü.

Marie Clémentine Valadon  -  Utrillo ve Büyükannesi

OTTO VAN VEEN (ressam)

FLAMAN  ressam (Vaenius), 1556 yılında Leiden'de doğdu. Liège'de Lampsonius'un atölyesine devam etti. İtalya'yı gezdi, Anvers'de bulundu (1594) ve Brüksel'e (1612) yerleşti. Alessandro Farnese'nin hizmetinde çalıştı. 1596' dan 1600' e kadar Rubens'e öğretmenlik yaptı.

17. yy. sonlarında, Hollanda akademisinde moda olan; İtalyan üslûbundan Rubens çağına geçişi sağladı. Otto Van Veen, 1629' da Brüksel'de öldü.

Otto Van Veen (Vaenius)  -  Sanatçı ve Ailesi

ÜSKÜDAR ÇEŞMESİ

 

İSTANBUL'DA  Üsküdar iskele meydanında çeşme. Kayıkçı ve gemicilerin su alması için 1. Mahmud devrinde yaptırıldı (1732). "Lâle devri" üslûbunda, kare planlı ve mermer kaplamadır. Çatı, geniş saçaklı ahşap, üzeri kurşun kaplamadır.

İlk şeklinde, çatının üzerinde küçük bir kubbe vardı. Tamirinde bu kubbe kaldırıldı. Cephenin sağ ve solunda birer niş, köşelerde iki sütûn arasında küçük yalaklı musluklar yer alır. Muslukların üst tarafında oymalı bindirmelikler bulunur. Üsküdar iskele meydanının genişletilmesi sırasında zemini yükseltilmiştir. 

SÜHEYL ÜNVER (hekim)

 TÜRK  hekim, 1898 yılında İstanbul'da doğdu. 1920' de Tıp fakültesini bitirdi. Gureba ve Haseki hastanelerinde "dahiliye" asistanlığı yaptı. İhtisasını Paris Tıp fakültesinde yaptı (1927-29). Öğrenciliği sırasında ayrıca; minyatür, tezhib, ebru ve hat dersleri aldı.

Tıp Fakültesi Tedavi kliniği ve Farmakodinami müderris muavinliği (1930), tıp tarihi ve deontoloji doçenti ve o sırada kurulan Tıp Tarihi enstitüsü müdürü oldu (1933). 1938' de profesörlüğe yükseldi.

Güzel Sanatlar akademisinde Türk "minyatürü" öğretmenliği yaptı. Türk Tıp tarihi, Türk minyatürcülüğü, hat ve süsleme sanatıyla ilgili araştırmalar yayınladı. Süheyl Ünver, 1986' da İstanbul'da vefat etti.

Eserleri :  "İslâm Tababetinde Türk Hekimlerinin Mevkii ve İbni Sina'nın Türklüğü (1937)", "Anadolu Beylikleri ve Tıp Tarihimiz (1938)", "Yılan Remzi ve Selçuklular Tababeti (1939)", "İlim ve Sanat Bakımından Fatih Devri Albümü (1943)", "Türk Göz Hekimliği Tarihine Ait Notlar (1946)", "Ressam Nigârî (1946)", "Hattat Ahmed Karahisarî (1948)", "Ressam Levnî (1949)", "Amasyalı Hamdullah Efendi ve Tıp Tarihimizdeki Yeri (1953)", "56 Türk Motifi (1967)".

RUŞEN EŞREF ÜNAYDIN (yazar)

TÜRK  yazar, 1892 yılında İstanbul'da doğdu. Galatasaray Sultanîsi'ni ve Edebiyat fakültesini bitirdi (1914). Askerî Baytar Mektebi Âlî' sinde, Dârülmuallimîni Âlî' de Türkçe ve Fransızca öğretmenliği yaptı. Yazarlık hayatına 1914' de mütercimlikle başladı. 

1918' de "Yeni Gün" muhabiri olarak Kafkasya'ya, 1919' da "Tasviri Efkâr" muhabiri olarak Sivas'a gitti. Dergi ve gazetelerde mülâkat ve gezi türünde yazıları yayınlandı.

1920' de Anadolu hükûmetinin çağrısı üzerine, İnebolu yoluyla Ankara'ya gitti, Millî Mücadele'ye katıldı.

Ünaydın, Buhara elçiliği başkâtibi oldu (1922). Lozan konferansında matbuat müşavirliği yaptı. 2. Büyük Millet Meclisi'ne Afyonkarahisar mebusu seçildi (1923). 

Riyaseticumhur Umumî kâtipliğinde (1933), Tiran, Atina, Budapeşte elçiliğinde; Roma, Londra ve Atina büyükelçiliğinde bulundu. 1952' de emekliye ayrılan Ruşen Eşref Ünaydın, 1959' da İstanbul'da vefat etti.

"Serveti Fünun", "Donanma", "Tedrisat", "Türk Yurdu" ve "Yeni Mecmua"da yayınladığı mülâkat, mensur şiir ve hatıra türünde yazılarıyla tanındı. Mustafa Kemal Paşa'yı Türk basınında ilk defa Ruşen Eşref tanıttı.

Eserleri :  "Diyorlar ki (1918)", "Geçmiş Günler (1923)", "Damla Damla (mensur şiirler - 1929)", "Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülâkat (1930)", "Boğaziçi Yakından (tasvirler - 1938)", "Atatürk'ün Hastalığı (mülâkat - 1959)".

ÜÇGÜL (çiçek)

ÜÇGÜL  bir veya çok yıllık otsu bitki (trifolium), "fasulyegiller"dendir. Bileşik yapraklı 3 küçük yapracıktan oluşur, ismi de buradan gelir. Kuzey yarıkürede, ılıman ve tropikal bölgelerde yetişir. 

Türüne göre çiçekleri; beyaz, pembe, kırmızı, mor veya nadiren sarı renk olur. Yem bitkisi olarak kullanılan birçok türü vardır, bu bakımdan önem taşır. 

Soğuktan çok etkilenen kırmızı üçgül, taze yem yapmak için "Landsberg" karışımında kullanılır (40 kg burçak, 20 kg kırmızı üçgül, 15 kg İtalyan çimi).

Mor üçgül veya çayır üçgülü  2 - 3 yıl yerde kalarak sunî çayırları meydana getirir. Bunun kökü 1,2 metreyi bulabilir. Yalnız yetiştirilir, yılda iki defa biçilir ve otlak olarak kullanılabilir. 

Melez üçgül, mor üçgülden daha az verimli olmakla beraber, tıpkı onun gibi yetiştirilir. Üçgül ekimi, toprağı azotça zenginleştirir. 

Üçgül, çimenlik yapımında da kullanılabilir, çimenlere sağlamlık verir; çim bitkileriyle oranı, toprağın yapısıyla bağlantılıdır. 

Kırmızı üçgül ve sürüngen üçgül bahçecilikte kenar süsü olarak yetiştirilir. 

BEHÇET UZ (hekim)

TÜRK  hekim ve siyaset adamı, 1893 yılında Buldan'da (Denizli) doğdu. Buldan ilkokulunda ve rüştiyesinde okudu (1908). İzmir ortaokulu ve lisesini, İstanbul Tıp fakültesini bitirdi. Şişli Çocuk hastanesinde asistan, Tıp Fakültesi Çocuk Hastalıkları kürsüsü muavini, İzmir Memleket hastanesinde Çocuk Servisi şefi oldu. 

İzmir'de "Verem Mücadele Cemiyeti" kuruculuğu yaptı. İzmir Belediye reisiyken fuarın kurulmasını sağladı (1932-42). Denizli mebusu (1942), Ticaret vekili (1942-43), Sağlık vekili (1946-48) oldu. 

Bornova'da Özel Dil kolejini kurdu (1952). İzmir mebusluğu ve Sağlık vekilliği yaptı (1956). "Sıhhat Mecmuası"nı çıkardı. Behçet Uz, 1986' da İzmir'de vefat etti.

UYUZ BÖCEĞİ

UYUZ  hastalığını yapan böcek (Sarcoptes scabiei veya Acarus siro), uyuzböceğigiller familyasındandır. Uyuzböceği çok küçük bir böcektir. Derinin altında tüneller açarak uyuza sebep olur. Derinin yüzeyine paralel olan tünellerin içi dışkı, yumurta ve kurtçukla dolar. İnsanlarda ve hayvanlarda şiddetli kaşıntıya sebep olur, ciltte inci taneleri gibi kabarcıklar ve çizgiler yapar. Saçlı veya kıllı deri bölgelerinde şiddetli kaşıntı ve kabuklanmayla beraber geniş ölçüde kıl dökülmesi olur. 

Uyuzböceği çıplak gözle zor seçilir, dişisi erkeğinden daha büyüktür ve son iki çift bacağında uzun kıllar bulunur. Uyuzböceğini 1687' de Rodi keşfetti, hastalık yaptığını da 1834' de Renucci ortaya çıkardı.

Dişi uyuzböceğinin deri içindeki yumurtalarından 7 gün sonra altı ayaklı bir kurtçuk çıkar. Kurtçuk bulunduğu tünelden çıkarak derinin üzerinde yaşar. 16. gün deri değiştirir ve derinin altında sekiz ayaklı bir nemf halinde yerleşir. 28. gün yeniden deri değiştirir, ergin erkek ve dişi uyuzböcekleri meydana çıkar. Döllenen dişiler, 6. haftaya doğru son defa deri değiştirir, ondan sonra yumurtlamaya başlar.

MAURİCE UTRİLLO (ressam)

FRANSIZ  ressam, 1883 yılında Paris'te doğdu. Ressam Suzanne Valadon ile Boissy adlı bir bohemin oğlu olduğu sanılır. 8 yaşındayken, o tarihte Montmartre'da yaşayan ve kendisini evlât edinen Miguel Utrillo tarafından nüfusuna geçirildi. O sırada Suzanne Valadon, çeşitli atölyelerde modellik yapıyordu. Maurice Utrillo anneannesi tarafından büyütüldü.

Annesinin Paul Moussis ile evlenmesinden sonra Paris'in kuzey banliyösünde Pierrefitte'e yerleşti. Montmagny ilkokuluna ve Rollin lisesine devam etti. Alkolik oldu ve 18 yaşında alkolizm tedavisi görmek için hastaneye yattı. 

Tedavisi bitince, Pierrefitt'e döndü. Penceresinden gördüğü manzaraları çizmeye başladı. Sisley ve Pissarro'nun etkisinde kalarak resimle ilgilendi. Sonra açık havada çalışmaya başladı. 1902-03' de Montmagny'dan ve Pinson tepesinden birçok manzara resmi yaptı. Eski Montmartre sokaklarının resmini yaptı ve resim taslaklarını mahallenin şarapçılarına vererek karşılığında içki aldı.

1907' ye doğru "izlenimcilerin" etkisinden kurtuldu ve daha sonra "beyaz dönem" diye bilinen çok verimli (700 - 800 eser) bir döneme girdi. Sadece içki alabilmek için resim yapıyor ve sık sık da karakola düşüyordu. 

Beyaz dönemi, kırmızı ve mavilerin ağır bastığı diğer dönemler izledi; bir ara annesinin etkisinde kalan sanatçı, manzaralarında bazen küçük insan figürleri ve özellikle kadınlar çizdi, ayrıntı titizliğini aşırılığa vardırdı.

1912' de "Bağımsızlar" ve "Sonbahar" sergilerine eserlerini gönderdi ve ilk sergisini, 1913' de Richepanse sokağında, Eugène Blot galerisinde açtı. Artık herkes sarhoş Utrillo'nun gerçek bir ressam olduğuna inanmaya başlamıştı. İçki müptelâlığından kurtulamadığı için sık sık hastaneye ve tımarhaneye kaldırılıyordu. 

1926' da Rus baleleri için Barabau'nun, 1938' de Opera Comique için Louise'in dekorlarını yaptı. Ressam Lucie Velore ile evlenen ve banliyödeki villalarında çalışmaya devam eden Maurice Utrillo, 1955' de Dax'da öldü.

Maurice Utrillo  -  Mont-Cenis sokağı

KİTAGAVA UTAMARO (ressam)

 JAPON  ressam ve gravürcü, 1753 yılında Kawagoe'de doğdu. İlk albümü olan "Seçme Böcekler"i 1788' de yaptı. "Kuşlar Kitabı"nı yayınladıktan sonra (1790), tabiatı örnek alarak yaptığı eserlerden vazgeçerek, Tokyo'daki eğlence mahallelerinden sahneler ve ahlâkî kaygılarla kimi zaman modelden, kimi zaman da hayâlî hafifmeşrep kadın portreleri yapmaya başladı.

Özellikle "Yeşil Evlerin On İki Saati" (1798) adlı eseri önemlidir. Deseni, ifade gücü ve aynı zamanda eşyanın dış hatlarını, hacmini ve ağırlığını aslına uygun şekilde canlandırması bakımından beğenilir. Utamaro, Japon estampının en büyük ustalarından biri olarak kabul edilir. 

Eseri, tahta üzerine kazınmış binlerce parçayı kapsar. Renk bakımından aslına tamamen uygun olanlar, gerçekten Utamaro'nun elinden çıkmadır. Bu yönden pek başarılı olmayanlar ise, öğrencisi "Utamaro 2" ye maledilir. Bu sanatçı, Utamaro'nun ölümünden sonra onun dul karısıyla evlendi ve 10 sene atölyeyi yönetti. 

Utamaro, 1804' de estamplarından birinde diktatör Toyotomi Hideyoşi ile beş gözdesinin resmini yaptığı için hapsedilmişti. Kitagava Utamaro, 1806' da Tokyo'da öldü.

Kitagava Utamaro  -  Çocuklu Kadın

HALİD ZİYA UŞAKLIGİL (yazar)

 TÜRK  yazarı, 1866 yılında İstanbul'da doğdu. Mercan Mahalle mektebinden sonra, Fatih Askerî rüştiyesine devam etti. İzmir'e giderek Fransız "Mekhitarist" okulunda öğrenim gördü. İki arkadaşıyla beraber 1884' de "Nevruz" dergisini, 1886' da "Hizmet" gazetesini çıkardı. 

1893' de İstanbul'a gelerek Reji idaresinde başkâtiplik vazifesine başladı. 1896' da "Edebiyatı Cedide" topluluğuna katıldı. Meşrutiyet'ten sonra Dârülfünün'da Batı edebiyatı dersleri okuttu. 5. Mehmed'in mabeyn başkâtibi oldu (1909-12). Sonra Dârülfünün müderrisliğine döndü.

Hükümet tarafından 1913' de Fransa'ya, 1915' de Almanya'ya gönderildi. Cumhuriyet'ten sonra Yeşilköy'deki köşküne çekilerek gazetelerde yazmaya devam etti, hatıralarını tamamladı, 1945' de İstanbul'da vefat etti.

Halid Ziya, yazı hayatına her konuda yazı ve tercümelerle girdi. Yazdığı şiirler Muallim Naci tarafından ağır bir dille yerilince, mensur şiire yöneldi. 1885' den sonra yazmaya başladığı ilk romanları, Tanzimat romanının devamıdır. Bunlarda basit şemalarla duygusal aşk hikâyeleri anlatılır.

MAZHAR OSMAN USMAN ( hekim)

 

TÜRK  hekimi, 1884 yılında Sofulu'da doğdu. Askerî Tıbbiye'yi "hekim yüzbaşı" olarak bitirdi. Aynı okulda, Asabî ve Aklî hastalıklar müderris muavini oldu (1906). Münih ve Berlin'de ihtisas yaptı. Balkan savaşına katıldı. 

1. Dünya savaşında, Şişli Hastanesinde başhekim, Haydarpaşa hastanesinde sinir mütehassısı olarak çalıştı. Mütareke yıllarında Zeynep Kâmil hastanesinde başhekimlik yaptı. 1927' de Akıl hastanesini Bakırköy'e naklettirdi. 1932' de Psikiyatri kliniğine ordinaryüs profesör oldu.

Mazhar Osman, Akıl ve Sinir hastalıkları cemiyetinin ve İçki ile Mücadele cemiyetinin kurucusudur. Meşrutiyetten sonra, Kızılay cemiyetinin kurulmasına yardımcı oldu. Yayınladığı çeşitli kitaplar ve konferanslarla, tıbbî konularda halkı bilgilendirmeye çalıştı. "Sıhhî Sahifeler" ve "İstanbul Seririyatı" adlı dergileri yayınlandı. Mazhar Osman Usman, 1951' de İstanbul'da vefat etti.

Eserleri: "Sıhhat Almanakı (1933)", "Sinir Hastalıkları (1934-36, 2 cilt)", "Keyif Veren Zehirler (1934)", "Eugene, İdiş, Kısır (1935)", "İyi Çocuk Yetiştirme Hakkında İki Konferans", "Öjenik (1939)", "Lepra ile Mücadele (1941)", "Konferanslarım (1942)", "Psychiatria (1944)", "Heroinciler".

URNANŞE (ensi)

URNANŞE  veya "Urnina", milâttan önce  2500 - 2350  yılları arasında Mezopotamya'da hâkimiyeti ele geçiren "Lagaş" sitesinin ilk ensisi. 

1. Ur hanedanına son verdiği anlaşılan Lagaş sitesinin ilk ensisi ve sülâlenin kurucusu Urnanşe, tarihî ve arkeolojik belgeler bırakmıştır. 

Üzerinde kendisinin, vezirinin ve çocuklarının tasviri bulunan bir taş kabartmadaki yazıda: "... Lagaş kralı Gu-ni-du'nun oğlu Urnanşe, tanrı Ningirsu'nun tapınağını kurdu", "... Lagaş şehrinin duvarlarını inşa etti" sözleri vardır. 

Bu belge, Lagaş sitesi ensilerinin kendilerine kral (lugal) unvanını verdiklerini gösterir.

UNUTMABENİ (bitki)

BİR  veya çokyıllık otsu bitki (myosotis), "hodangiller"dendir. 

"Unutmabeni", basit yapraklı akrep kuyruğu şeklinde, toplu kömeç halinde, genellikle mavi, bazen beyaz veya pembe çiçekli küçük otsu bir bitkidir. 

Pek çok türü olan "unutmabeni", bahçelerde akarsuları ve havuzları süslemekte kullanılır. Tohum veya fide ile üretilir.

UNKEİ (heykeltraş)

NARA  asıllı Japon heykeltraş, 1148 yılına doğru doğdu. Nara'nın 1185' de "Tayralar" tarafından yıkılan tapınaklarının onarımına katıldı. "Kamakura" devrindeki heykel rönesansının öncülerindendir. Eserlerinde, bir çeşit gerçekçilik eğilimiyle 8. yy. tarzını yeniden canlandırdı. Unkei, 1225' e doğru öldü. Bazı eserleri; "Todayci'nin Muhafız Kralı (1203)", "Kofukuci Budha'sının Çömezleri (1208)".

Unkei  -  Todayci'nin Muhafız Kralı

REFİ CEVAD ULUNAY (yazar)

TÜRK  yazar, 1890 yılında Şam'da doğdu. Ankara valisi Ali Muhiddin Paşa'nın oğlu. Ortaöğrenimini İstanbul'da Şemsülmaarif adlı özel okulda yaptı. Mektebi Sultanî'yi (Galatasaray lisesi) bitirdi (1909). "Tanin" ve "İkdam" gazetelerinde yazarlığa başladı. "Şehrah" gazetesini yönetti. "Alemdar" gazetesini çıkardı.

Siyasî sebeplerle Sinop, Çorum ve Konya'ya sürüldü. İstanbul'a gelerek gazetesini tekrar çıkarmaya başladı. Millî Mücadele aleyhindeki yazıları yüzünden "Yüzellilikler" listesine alındı ve yurt dışına çıkarıldı (1922). 

1938' de aftan faydalanarak Türkiye'ye döndü. "Yeni Sabah" ve "Milliyet" gazetelerinde fıkra yazarlığı yapan (1953-68), Refi Cevad Ulunay, 1968' de İstanbul'da öldü.

Eserleri : "Köle (1942)", "Enkaz Arasında (roman, 1945)", "Sayılı Fırtınalar (roman, 1958)", "Dağlar Kralı (roman, 1963)", "Bir Başka Âlem (1964)", "İhtişam Diyarı Hindistan (gezi yazısı, 1962)". 

ULUĞ BEĞ (hükümdar)

TÜRK  hükümdarı ve astronomi bilgini (Alaüddevle Mirza Gürkan), 1394 yılında Semerkand'da doğdu. Timur'un torunu, Şahruh'un oğlu. Sarayda özel öğrenim gördü. Çağının öğretim geleneğine uyarak önce dinî bilgileri, sonra mantık ve astronomi konularını öğrendi.

Osmanlılar ile yakın ilişkiler kurdu. Çağının ünlü bilginlerini sarayında toplayan Uluğ Beğ, astronomi ve matematik alanındaki çalışmalarıyla ün kazandı. Eski Yunanlılar'ın ve Araplar'ın gökyüzü gözlemleriyle ilgili eserlerini inceledi ve bazı yanlışları düzeltti. Yıldızların ve ayın hareketlerini gösteren tablolar düzenledi.

Ülkesinde çıkan bazı ayaklanmaları bastırdı. Horasan halkının başına geçerek ayaklanan oğlu Abdüllâtif tarafından 1449' da Horasan'da öldürüldü. 

Yaptığı "zayiçe" kendisinden sonra gelenlerin başvurduğu ana kaynaklardan biri oldu. "Zîc-i Uluğ Beğ (Uluğ Beğ Zayiçesi)" adlı eseri Batı dillerine çevrildi.  

İBRAHİM ETEM ULAGAY (eczacı)

TÜRK  hekim ve eczacı, 1880 yılında İstanbul'da doğdu. Askerî tıbbiyeden hekim yüzbaşı olarak mezun oldu (1903). Aynı yıl kendi adını taşıyan laboratuarı kurdu. Deycke Paşa ile kandaki protein miktarını belirleyen metodu buldu. 

1907' de Hayatî Kimya laboratuarını, Müessesei Hayriye'de (Hıfzıssıha Enstitüsü) gıda tahlil laboratuarı, Haseki hastanesinde kimya tahlil laboratuarı kurdu. İstanbul Tıp fakültesinde, Farmakodinami enstitüsü laboratuar şefliğine getirildi (1909-13).

Haydarpaşa Numune hastanesinde biyokimya laboratuarı kurdu.  1938' den sonra çalışmalarını kendi özel laboratuarında sürdüren İbrahim Etem Ulagay, 1943' de (yaş 63) İstanbul'da vefat etti.

UĞURBÖCEĞİ (böcek)

DÜNYANIN  hemen her yerine dağılmış, vücutları yarımküre şeklinde, uzunlukları 8 - 10 milimetre arasında değişen kınkanatlı böcek türü. 

Çok türü olmasına rağmen en fazla bilineni; parlak kırmızı kanatlar üzerinde 7 siyah benek bulunanıdır (coccinella septempunctata). 

2 siyah beneklisi veya sarı kanatlar üzerine 22 siyah beneklisi de vardır. 

Uğur böcekleri, yaprak bitlerini yediklerinden tarım için faydalı sayılırlar. Sevimli böceklerdir. Çocukların ilgisini çeker.

PAOLO Dİ DONO UCCELLO (ressam)

FLORANSALI  ressam, dekoratör ve mozaikçi, 1397 yılında Pratovecchio, Casentino'da doğdu. Önce Ghiberti'nin yanında kuyumcu, San Marco'da mozaikçi olarak çalıştı (1425). Sonra kendini tasarı geometri araştırmalarına verdi ve perspektif ustası oldu.

1443-45  arasında Floransa kilisesi için vitray örnekleri yaptı. Aynı kilise için "John Hawkwood"u at üstünde gösteren bir fresk siparişi aldı. San Miniato'da manastır hayatından sahneler yaptı. Santa Maria Novella'da büyük kompozisyonlar yaptı (1445-50). Bunların en önemlileri; "Tufan", "Yaratılış", "Nuh'un Kurban Vermesi" dir. 

1456 ile 1460 yılları arasında; Sienalılar ile Floransalılar arasındaki mücadeleyi gösteren "San Romano Savaşı" adlı üç pano yaptı. Bu eserler, garip ve şiirsel anlatım, dekoratif ve gerçek dışı bir desenle dikkat çeker. "Hostia'nın Din Dışı Tutulması Mucizesi" konulu 6 panosunda olduğu gibi, "Av"da da çekici ve canlı bir anlatım ustası olduğunu ortaya koydu.

Piero Della Francesca ve Piero del Pollaiolo'yu hatırlatan bazı kadın portreleri de Uccello'ya maledilir. Sanatçının, geometri ve perspektif konularındaki araştırmaları, bezeme ressamları ve gömme süs sanatçıları tarafından geniş ölçüde kullanıldı. Paolo di Dono Uccello, 1475' de Floransa'da öldü. 

Paolo Di Dono Uccello  -  San Romano Savaşı

TUTANKHAMON (prens)

AMARNA ailesinden Mısırlı prens, 18. Sülale firavunu (Mö. 1354' e doğru - 1346' ya doğru).  4. Amenofis'in ikinci kardeşi olduğu sanılır. Amarna'da yaşadı, 10 yaşındayken prenses Ankhsen Amon ile evlendi. 

Ağabeyi firavun Semenkere'nin ölümünden sonra Teb'e giderek karısıyla birlikte hüküm sürdü. Aslında; içişlerini, Ay sarayının yöneticisi, orduları da general Horemheb yönetiyordu. Amon dinine resmen dönüldüğünü doğrulayan ve Teb rahipler sınıfına dinî güçlerini tekrar kazandıran Teb tapınaklarının onarılmasıyla ilgili ferman çıkardı.

1922 yılında lord Carnarvon ve H. Carter'ın buldukları Tutankhamon'un mezarı çok değerli eşyayla doluydu (Kahire müzesinde).

Tutankhamon

JOSEPH MALLORD WİLLİAM TURNER (ressam)

İNGİLİZ  ressam, 1775 yılında Londra'da doğdu. Bir berberin oğluydu. Royal Akademi'nin kurslarını izledi ve Thomas Malton ile suluboya resim çalıştı. Akademi sergisine gönderdiği "Lambeth'de Canterbury Başpiskoposunun Sarayından Bir Görüntü (1790)" adlı tablosuyla meslek hayatına atıldı.

Yolculuğa düşkündü, İngiltere'nin kuzey eyaletlerinde topografya desenleri yaptı. 1799' da Londra Salonu'nda "Nil Savaşı" adlı tablosu ve birkaç "Manzara"sı yer aldı. 3 sene sonra "Kilchurn Şatosundan Görünüş" (İskoçya) adlı eserini sunarak akademi üyesi seçildi.

"Mısır'ın Onuncu Yarası" veya "İlk Doğanların Ölümü" gibi bazı hayâlî resimler yaptı. "Sis İçinde Güneşin Doğuşu (1807)" ve özellikle "Dido Kartaca'yı Kurarken" adlı tablolarında Claude Lorrain'in etkisi büyüktür. 1807' den sonra az rastlanır renk parlaklıklarını şaşılacak bir serbestlikle kullandı. Turner, 1851' de Londra'da öldü.

Başlıca eserleri :  "Apollon İle Python Yılanı", "Bligh Kumları", "Dere Geçidi", "Fort Rock Savaşı (1815)", "Roma'nın Vatikan'dan Görünüşü (1820)", "Baiae Körfezi (1823)", "Köln'den Görünüm (1826)", "Odysseus, Polyphemos'a Meydan Okurken (1829)", "Childe Harold'un Hac Ziyareti (1832)", "Altın Dal (1834)", "Phryne'nin Banyosu", "Aiskhines, Demosthenes'i Suçlarken (1838)", "Cüretkâr Gemisinin Sonu (1839)", "Walhalla, Venedik'ten Manzara (1843)", "Yağmur, Buhar ve Hız (1844)", "Mezarı Ziyaret (1850)".

Joseph Mallord William Turner  -  Sis İçinde Güneşin Doğuşu

COSİMO TURA (ressam)

İTALYAN  ressam, 1424 yılına doğru Ferrara'da doğdu. Padova'ya gitti, Squarcione'nin öğrencisi oldu. Mantegna ve Donatello'nun etkisinde kaldı. 1446' ya doğru Ferrara'ya yerleşti. Ferrara'da, grafik inceliği, renklerinin gerçekdışılığı, vücutların titizlikle işlenmiş motifleri bakımından orijinal bir sanat geliştirdi.

"Azize Magdalena ve Aziz Hiyeronymus ile Meryem", "Aziz Yahya", "Roverella Sunağı", "Tebşir" gibi eserleri, anıtsal kabiliyetini gösterir. Cosimo Tura, 1495' de doğduğu şehirde öldü.

Cosimo Tura  -  Azize Magdalena, Aziz Hiyeronymus ile Meryem

ANDREY NİKOLAYEVİÇ TUPOLEV (mühendis)

RUS  uçak mühendisi, 1888 yılında Pustomazovo'da doğdu. Moskova'da Çarlık Teknik okulunda okudu. 1910' dan sonra aerodinamik konusunda uzmanlaştı. Jukovski ile beraber Merkezî Hidro-aerodinamik enstitüsünü kurdu.

1918' de ilk tek düzlemli uçağını (monoplan) yaptı. O tarihten sonra birçok uçak imal etti. 1933' de yaptığı "Maksim-Gorki (ANT - 20)" çağının en büyük uçağıydı.

Tupolev, 1937' de tutuklandı, idama mahkûm edildi, fakat cezası infaz edilmedi. Hapiste de çalışmalarına devam etti. 1941' de serbest bırakıldı.

Son buluşları arasında; 4 turbojet motorlu bombardıman uçağı "Bear (TU-95)" ve milletlerarası nakliye uçağı TU-114 sayılabilir.

Andrey Nikolayeviç Tupolev, 1972' de (yaş 84) Moskova'da öldü.

BAHR-İ SİYAH MADALYASI (Tuna madalyası)

TUNA  nehri kıyılarının Rus ordusundan temizlenmesi için; 12 mart 1854' de İstanbul'da, 10 mayıs 1854' de Londra'da ve 14 haziran 1854' de Avusturya'da yapılan antlaşmalar dolayısıyla Osmanlı padişahı Abdülmecid tarafından çıkarılan madalya (1854).

72 milimetre çapında olan madalya tunçtan yapılıdır. Ön yüzünde; ortada ve süslü bir çerçeve içinde Abdülmecid Han'ın büstü, üstte "Osmanlı İmparatoru Abdülmecid Han" yazısı vardır. Çevresi süslü bir şekilde bölmelere ayrılmıştır. Bu bölmelerde: "Rıza Ömer", "Napoléon", "Redcliffe", "St. Arnaud Raglan", "Reghid Rebraslı", "Dundas Lamelin", "Baraguey", "Cambridge" yazıları vardır.

Bahr-i Siyah madalyasının arka yüzünde; oturmuş halde kraliçe Victoria, piramit şeklindeki anıt üzerine elindeki kalemle şunları yazmıştır: "1854 Napolyon'un zaferi", "Tuna ve Karadeniz serbest olacaktır". Çevresinde: "Hukuku savunmak için birleşen Fransa ve İngiltere". Victoria'nın ayakları önünde, defne dalı ve yılan vardır. Altta: "Allah onu istiyor (inşallah)" yazılıdır. 

JEAN BAPTİSTE TUBİ (heykeltraş)

İTALYAN  asıllı heykeltraş (Romalı), 1635 yılında Roma'da doğdu. Gobelins yapımevlerinde Le Brun'ün yönetiminde çalıştı. Le Brun ona annesinin mezarını yaptırdı. Sonra Versailles'da vazife aldı. Özellikle Mazarin ve Colbert'in mezarları için, Coysevox'un başlıca yardımcısı oldu.

Versailles için "Apollo'nun Arabası"nı, Dômes koruluğu için "Akis ile Galatea"yı, Flore havuzu için "Lirik Şiir"i ve su bölümünde "Saône" ve "Rhône" ırmaklarını yaptı. İnvalides'de, Turenne'in mezarının ana grubu da Tubi'nin eseridir. Sanatçı, 1700' de Paris'te öldü.

Jean Baptiste Tubi  -  Saône  (Versailles parkı)

CONSTANT TROYON (ressam)

FRANSIZ  ressam, 1810 yılında Sèvres'de doğdu. Müze müdürü Riocreux'den ders gördü. Modelle çalışarak kendini yetiştirdi. Barbizon peyzaj ressamlarıyla dost oldu. 1833' de Salon'da ilk tablosunu sergiledi. Ancak 1841' de tanındı.

Hollanda'ya yaptığı bir gezi sırasında (1847), Paulus Potter'in eserlerini tanıdı ve kır tablolarına hayvan resimleri soktu. Louvre'daki birçok eseri olgunluk yıllarına aittir. Constant Troyon 1865' de Paris'de öldü.

Bazı eserleri: "Yalak", "Touques Vadisi", "Çifte Giden Öküzler", "Irmaktan Geçiş", "Beyaz İnek", "Kırmızı İnek", "Çiftliğe Dönüş".

Constant Troyon  -  Beyaz İnek

JİRİ TRNKA (karton filmci)

ÇEK  desinatörü ve karton film yönetmeni, 1912 yılında Pilzen'de doğdu. Ressamdı, genç yaşta kuklalarla ilgilendi ve 1936' da bir kukla tiyatrosu kurdu. 1945' den sonra sinemaya yöneldi. Prag Karton Film stüdyolarının müdürü oldu.

Eserleri, karton film ve kukla filmlerinden meydana gelir. Trnka, bazen bu iki tekniği birleştirmeyi de denemiştir. Kurduğu okul, karton film yapan ülkeler arasında Çekoslavakya'nın birinci sırayı almasını sağladı.

Başlıca filmleri:  "Çek Yılı", "Atom Kavşakta", "Yaylı Şeytan", "Bülbül ve Çin İmparatoru", "Prens Bayaya", "Sirk", "Eski Çek Efsaneleri", "Aslan Asker Şvayk", "Bir Yaz Gecesi Rüyası", "El".

Filmlerinin şiirli tekniği de ilgi çekicidir. Jiri Trnka, 1969' da Prag'da öldü.

TRİPTİK SANATI

TRİPTİK,  "diptik" in genişlemiş bir şeklidir. Bizans'da fildişi işleyenler ve kuyumcular, tarihî ve özellikle dinî konuları ele alan birkaç kısımlı resimleri, birbirlerine bir cilt gibi bağlayarak, "triptik"ler veya "poliptik"ler meydana getirdiler.

Batı'nın fildişi işçileri, kuyumcuları ve mineciler, Ortaçağ'ın sonuna kadar bu geleneğe bağlı kaldılar. İstenildiği gibi açılıp kapanan ve kolayca taşınan bu triptikler, demirbaş listelerinde genellikle "kapanan tablolar" diye sınıflanırdı. 

14. yy. sonlarında, panolar üzerine resim yapılmaya başlanınca, "diptik" biçiminde, taşıması kolay mihrap arkalıkları yapmak ya da eşit boyda iki kanattan meydana gelen bir mihrap tablosunun, tam ortasından katlayarak menteşelerle birleştirme düşüncesi doğdu.

Bu diptik kanatları üzerine çoğunlukla, kiliseye bağış yapanları dua ederken gösteren portreler yapılırdı. Triptik'lerin dış yüzü, hemen her zaman, dinî sahnelerin veya dinî şahısların, tek renkli kabartma taklidi resimleriyle süslenirdi.

15.  ve  16. yy.' da Hollanda ve Fransa'da bu triptiklerden pek çok yapıldı. Hugo van der Goes'un "İsa'nın Doğumu" triptiği; Nicolas Froment'in "Tutuşmuş Çalılık" triptiği; Moulins katedralinde "Meryem'in Yüceltilmesi" triptiği vd. 

BARTHÉLEMY TREMBLAY (heykeltraş)

FRANSIZ  heykeltraş, 1568 yılında Paris yakınları, Louvres'da doğdu. Başlıca eseri, 4. Henri'nin büstüdür. Tremblay'ın başladığı, kralı ayakta tasvir eden heykeli, damadı G. Gissey bitirdi. Sanatçı, 1629' da Paris'de öldü.

Barthélemy Tremblay  -  4. Henri'nin büstü

HENRİ DE TOULOUSE-LAUTREC (ressam)

FRANSIZ  ressam, 1864 yılında Albi'de doğdu (Henri Marie Raymond de Toulouse-Lautrec-Monfa). Toulouse kontlarının soyundandır. Sağlığı bozuk bir çocuktu, 14  yaşında iki defa düşmesi neticesi sakat ve cüce kaldı.

Bordeaux'lu ressam René Princeteau'nun öğütleriyle, at üstüne incelemelere yöneldi. 1881' de Paris'e gitti. Güzel Sanatlar yüksekokulunda, Bonnat'nın sonra da Cormon'un  atölyelerine girdi. Burada Van Gogh ile tanıştı.

Montmartre'da bir atölyeye yerleşti. Mirliton'a, Aristide Bruant'ın kabaresine ve Moulin Rouge'a sık sık gitti. Moulin Rouge için büyük yankılar uyandıran afişler çizdi. Desen ve resimleriyle bu çevrelerin starlarını ölümsüzleştirdi.

1889' da Bağımsız Sanatçılar Salonu'nda, 1893' de Goupil galerisinde resimlerini sergiledi ve büyük başarı kazandı. Randevu evlerini dolaşarak en önemli kompozisyonlarından biri olan "Salonda"yı yaptı. Sirklerden ve bisiklet yarışlarından da ilham aldı. Belçika, İspanya ve İngiltere'ye birçok seyahat yaptı.

Lautrec, düzensiz yaşamı ve alaycı mizacıyla dikkat çekmiştir. En keskin, en katı gerçekçiliği aşırı bir sadelikle birleştirdi. İlk resimlerinde, Degas'nın Japon taşbasmalarının ve izlenimcilerin etkileri sezilir. Daha sonra hem psikolojik, hem lirik olan çok özel bir anlatımcılığa yönelen sanatçı, dokunaklı portrelerinde, kahvehane, kabare, tiyatro resimlerinde, desene hep ön planda yer verdi. Sanatçı, 1901' de (yaş 37) Gironde, Malrome şatosunda öldü.

Henri de Toulouse-Lautrec  -  Tuvalet 

FRANCESCO TRAİNİ (ressam)

TOSCANA  asıllı ressam, 1321 - 1364 yılları arasında eser verdi. Traini tarafından yapıldığı kesinlikle bilinen eserlerin başında "San Domenico mihrap arkalığı" gelir. Genellikle, Campo Santo di Pisa'nın alegorik freski; "Üç ölü ile üç canlının karşılaşması" Traini'ye maledilir. Bu fresk 14. yy' ın buluş, renk ve çizgi bakımından en kusursuz eserlerindendir (bu eser 1944' de tamamen yok oldu).

Francesco Traini  -  San Domenico'nun
                                 mihrap arkalığı  (detay)

GEOFFROY TORY (tipograf)

FRANSIZ  tipograf, gravürcü ve yazar, 1480 yılında Bourges'da doğdu. Roma'da (1506), Sapienza okulundaki dersleri takip etti. Bologna'da, Beroaldo'dan ders gördü. Paris'e dönüşünde, edebiyat ve felsefe okuttu, sonra Henri Estienne'in yayınevinde musahhih olarak çalıştı.

1516' da İtalya'ya ikinci kez gitti. Paris'te "kitapçılar loncası"na girdi (1530), mürettiplik yaptı. Daha sonra sadece gravürle ilgilendi. Kendi eserleri için çok sayıda marka ve süslü harfler çizdi. Markası, bazı kitapların ciltleri üzerine presle basılmış "kırık çömlek"di.

Notlar ekleyerek yayınladığı eserlerden, eski yazarların tercümelerinden başka, bir çeşit yazı ve tipografi incelemesi olan bir kitabı (Champfleury) vardır (1527). Geoffroy Tory, 1533' e doğru Paris'te öldü.

Geoffroy Tory  -  Markası

PİETRO TORRİGİANİ (heykeltraş)

İTALYAN  heykeltraş, 1472 yılında Floransa'da doğdu. Arkadaşı Michelangelo'nun bir kavgada burnunu kırınca, Floransa'yı terk ederek Roma'ya gitti. Orada, 6. Alexander'ın emriyle Torre Borgia için mermer benzeri taştan süsler yaptı.

1512' ye doğru İngiltere'ye geçti. 8. Henry tarafından, Westminster'den 7. Henry ile Elizabeth of York'un mezarını yapmakla görevlendirildi. 1519' da Margaret Beaufort'un mezarına başladı. Sonra, Westminster'de 7. Henry kilisesinin baş sunağını yapmaya koyuldu, fakat bu eseri bitirmeden İspanya'ya gitti.

Granada'da, "Merhamet" ve "Ecco Homo"yu yaptı. Hayatının son zamanlarını geçirdiği Sevilla'da istediği ödemeyi alamadığı için yaptığı bir Meryem heykelini kırdı. Bunun üzerine hapse atıldı ve 1528' de orada öldü.

Pietro Torrigiani  -  7. Henry şapelinin heykelli çevre duvarı

EVANGELİSTA TORRİCELLİ (fizikçi)

İTALYAN  fizikçi ve matematikçi, 1608 yılında Faenza'da doğdu. Faenza'da Cizvitler kolejinde okudu, 20 yaşında Roma'ya gönderildi. Orada, "ağırlıklı cisimlerin hareketi" konusunda hazırladığı (1641) bir inceleme yazısıyla Galilei'nin dikkatini çekti.

Bu yazısında; maddesel bir sistemin ağırlık merkezi, mümkün olduğu kadar aşağıda bulunduğu zaman sistemin dengede olduğunu ve bu durumda enerjinin korunumu prensibinin ele alınması gerektiğini ifade etti.

Torricelli, 1643' de kendi ismini taşıyan ünlü deneyi yaptı. Bu deneyden faydalanarak barometreyi (basınç ölçer) icad etti.

Floransa'da su yollarını yapan görevliler, suyu 32 ayaktan (9.75 metre) yükseğe çıkarmak için bir emme tulumba kurmayı düşündülerse de netice alamadılar. Galilei'den yardım istemeleri de meseleyi çözmedi. Torricelli, bir cıva tüpü kullanarak "atmosfer basıncının varlığını" ortaya koydu.

1644' de, "Opera Geometrica" adlı kitabında sikloidin alanını verdi. Aynı yıl, sıvıların akışıyla ilgili kanunu açıkladı.

Öğretmeni Galilei gibi Torricelli de âletleri tasarlamakta olduğu kadar gerçekleştirmede de becerikliydi. Kendi eliyle birçok objektif (mercek vs.) yaptı ve bir termometre (sıcaklık ölçer) icad etti.

Evangelista Torricelli, 1647' de (yaş 39) Floransa'da öldü.

GİACOMO TORELLİ (senograf)

İTALYAN  mimar ve senograf (sahne düzenleyici), 1608 yılında Fano, Pesaro'da doğdu. Venedik'te, Santi Giovanni e Paolo tiyatrosu ile Teatro Novissimo'nun yapımında çalıştı.

1645' de Paris'e çağrıldı. Orada Hôtel du Petit-Bourbon tiyatrosunu inşa etti ve saray halkı için çeşitli gösteriler düzenledi. 1661' de İtalya'ya döndü ve özellikle Fortuna di Fano tiyatrosu için çalıştı.

Tiyatro dekorlarının değiştirilmesinde mekanik unsurlardan ilk faydalandı ve tiyatro makinaları alanında olağanüstü buluşlar ortaya koydu. Barok senografyasının en büyük ustaları arasında sayılan Giacomo Torelli, 1678' de doğduğu şehirde öldü.

Giacomo Torelli  -  Petit-Bourbon tiyatro sahnesi

WİLLİAM TOREL (heykeltraş)

İNGİLİZ  heykeltraş, 13. yy. sonlarında yaşadı. 3. Henry'nin ve kraliçe Castilla'lı Leonor'un heykellerini yaptı. Torel'in tabiî büyüklükteki figürleri bronzdan döken ilk İngiliz heykeltraşı olduğu sanılır.

William Torel  -  Leonor de Castilla