IVY COMPTON-BURNETT (yazar)

İNGİLİZ  kadın yazar, 1892 yılında Londra'da doğdu. Eserlerinde, "Edward" devrinin yüksek burjuvazisini anlatır. Açık ve güçlü bir üslûpla ele alınan bu eserler, günümüz İngiliz romanını geniş ölçüde etkiledi.

Bazı eserleri :  "Din Efendileri ve Dünya Efendileri (1925)",  "Ana-Baba ve Çocuklar (1941)",  "Uşaklar ve Hizmetçi Kadınlar (1947)",  "Gece ve Gündüz (1951)",  "Bugün ve Dün (1953)",  "Mighty'ler ve Düşüşleri (1961)".

Ivy Compton-Burnett, 1969' da Londra'da vefat etti. 

AUGUSTE COMTE (filozof)

FRANSIZ  filozof, 1798 yılında Montpellier'de doğdu. 16 yaşındayken girdiği Ecole Polytechnique'i bitirdikten sonra matematik öğretmenliği yaptı. 

1817' de Saint-Simon'un çömezi oldu. 7 yıl sonra onunla bozuştu.  1826' da düşüncelerini, "pozitivizm" adı altında şahsî bir doktrin haline getirmeye başladı. İlk derslerinden sonra, geçici bir zihin bozukluğu yaşadı, ancak 2 yıl sonra çalışmalarına ve derslerine yeniden başlayabildi.

1831-48 yılları arası Paris belediyelerinden birinde ücretsiz astronomi dersleri verdi. Sonra karısından ayrılan ve yerinden de olan Comte, 1848' den vefatına kadar arkadaşlarının yardımıyla yaşadı. Gittikçe artan geçimsizliği yüzünden arkadaşları birer birer ayrıldı, yalnız kaldı.  Auguste Comte, 1857' de Paris'de vefat etti.

"Pozitif Felsefe Dersleri"nin ilk 6 cildini 1830-42  yılları arası yayınladı. "Mutlak olarak tek bir ilke vardır, o da, mutlak olan hiç bir şeyin var olmadığıdır" dedi.

WİLLİAM JOHN COLTRANE (müzisyen)

AMERİKALI  zenci saksafoncu, 1926 yılında Kuzey Carolina, Hamlet'de doğdu.  Profesyonel caz çalışmalarına "Rythm and Blues" topluluğunda (Eddie Vinson) başladı. 

1949' da "Dizzie Gillespie" topluluğuna girdi.  1952' de Earl Bastic, sonra da Johnny Hodges ile çalıştı. 1955' de Red Garland, Paul Chambers ve Philly Joe Jones ile beraber "Miles Davis" topluluğuna katıldı. 

1957' de "Thelonius Monk" dörtlüsü üyesi olarak  Five Spot Café'de çaldı. Sonra yine "Miles Davis" topluluğuna geçti.  1960' da kendi topluluğunu kurdu. 

Avrupa'ya gitti, 1965  Antibes festivaline katıldı. 1966' da dörtlüsünün kadrosunda değişiklik yaptı. Raşid Ali  ve  Alice Mc Leod ile anlaştı.

CAMİLLA COLLETT (yazar)

NORVEÇLİ  kadın yazar, 1813 yılında Kristiansand'de doğdu. Şâir Wergeland'ın kızkardeşi. Roman ve yazılarında 'kadın hakları' davasını savundu.

En tanınmış romanı  "Müdürün Kızları (1855)"  Norveç'de psikolojik romanların ilki oldu ve sosyal meselelerle ilgili edebî tartışmalar bakımından büyük önem kazandı. 

1877' de yayınladığı  "Dilsiz Kadınlar Kampında" adlı eserinde, feminizm meselelerini tartışmalara yol açacak biçimde ele aldı. İbsen bile onun tenkitlerine hedef oldu ve sonunda dramlarında yarattığı kadın tiplerini değiştirdi.  Camilla Collett, 1895' de Oslo'da vefat etti.

SİDONİE-GABRİELLE COLETTE (edebiyatçı)

FRANSIZ  kadın edebiyatçı, 1873 yılında Yonne, Saint-Sauveur-en-Puisaye'de doğdu. Çocukluk yıllarını şehir dışında geçirdi ve bütün hayatı boyunca kır sevgisini sürdürdü. 

1893' de yazar Henri Gauthier-Villars ile evlendi, ilk kitaplarını kocasının adıyla yayınladı. Bu kitaplar çok kısa sürede ün sağlayan  "Claudine" dizisini meydana getirdi (1900-03).

1906' da eşinden ayrıldı ve oyunculuğa başladı. Edebiyatla ilişkisini sürdürdü :  "Hissî İnziva ('Uzaktan' adıyla türkçeye çevrildi)",  "Asma Sürgüleri (1908)",  "Mâsum Yosma (1909)",  "Âvâre Kadın (1910)"ı yazdı. Son kitapta kendi hayatını dile getirir. Ayrıca, "Müzikhollerin İçyüzü (1913)" adlı otobiyografik denemesi vardır. 

İkinci defa evlendi. 1. Dünya savaşı sırasına gazeteci oldu, ama edebiyat çalışmalarını sürdürdü :   "Köstek (1913)",  "Mitsou veya Genç Kızların Aklı Nasıl Başlarına Gelir (1919)",   "Cicim (1920)",  "Claudine'in Evi (1922)",  "Yeşeren Buğdaylar (1923)",  "Cicim'in Sonu (1926)",  "Günün Doğuşu (1928)",  "İkinci Kadın (1929)",  "Sido (1930)" adlı romanları yazdı.

SAMUEL TAYLOR COLERİDGE (şâir)

İNGİLİZ  şâir, eleştirmen ve filozof, 1772 yılında Devonshire, Ottery Saint Mary'de doğdu. Bir papazın oğluydu, küçük yaşta öksüz kaldı. Londra'da Charles Lamb ile tanıştığı Christ's Hospital'da öğrenimine başladı ve Cambridge'de,  Jesus College'de devam etti (1791).

Fransız ihtilâlini büyük hayranlıkla karşıladı. 1794' de süvari olmak için Cambridge'den ayrıldı, çok geçmeden bu işten vazgeçti. Oxford üniversitesi giriş imtihanını kazandı. Orada Robert Southey ile buluştu. İki genç, iki kızkardeş ile evlendi.

Bacanağı ile beraber "Robespierre'in Düşüşü (1794)" adlı bir dram yazdılar. Sonra Somerset, Coleridge Nether Stowey'e yerleşti. Burada hayran olduğu şâir William Wordsworth ile komşu oldu. Şiirlerini,  "Çeşitli Konular Üzerine Şiirler" adıyla Bristol'de 1796' da yayınladı. 

1797' de yazdığı "Christabel" ve "Kubilay Han" yarım kaldı, ancak 1816' da basıldı.  Wordsworth ile komşuluğu giderek verimli olmaya başladı. İki şâir, şiirde yapmayı tasarladıkları yeniliği kesinlikle belirlediler. Bu işbirliğinden "İngiliz romantizmi" doğdu. "Lirik Baladlar (1798)"ı beraber yayınladılar. Şaheseri ise "Yaşlı Denizcinin Şiiri" idi.

ORNETTE COLEMAN (müzisyen)

AMERİKALI  zenci saksafoncu, 1930 yılında Texas, Fort Worth'da doğdu.  Caz okulunda okuduğu sırada  John Lewis'in ilgisini çekerek tanındı.

Birçok başarısızlıktan sonra, 1965 ve 1966' da bir "üçlü"nün başına geçti. Kontrbasçı David İzenzon ve baterist Charles Moffett eşliğinde; alto saksafon, trompet ve keman ile irticalen müzik yaptı.

Değeri üzerinde uzun tartışmalar yapıldı. "Free Jazz"ın öncülerinden biri sayılan Ornette Coleman, 2015' de Manhattan'da vefat etti.

CLAUDETTE COLBERT (film oyuncusu)

FRANSIZ  asıllı kadın sinema ve tiyatro oyuncusu, 1905 yılında Paris'de doğdu. Küçük yaşta Amerika'ya göç etti. Bütün meslek hayatını orada geçirdi.

1923' de sahneye çıktı,  1927' de Frank Capra'nın ilk filmlerinden biri olan  "Mike'ın Aşkı İçin" ile sinemada göründü. Birçok film çevirdi.

Başlıca filmleri :  "Gülümseyen Teğmen (1931,  E. Lubitsch)",  "Haç İşareti (1934,  C. B. de Mille)",  "Kleopatra  (1934,  C. B. de Mille)",  "Bir Gecede Oldu  (1934,  F. Capra)", bu filmle Oscar ödülü aldı.  "Mohawkların Arazisinde  (1939,  J. Ford)",  "Yumurta ve Ben  (1947,  C. Erskine)",  "Versailles'ı Bana Anlatmış Olsalardı  (1954,  S. Guitry)". 

Claudette Colbert, 1996' da Barbados'da vefat etti.

JEAN COCTEAU (yazar)

FRANSIZ  yazar, 1889 yılında Maisons-Laffitte'de doğdu. Edebiyat hayatına, klâsik tarzda şiir kitapları yayınlayarak başladı. Bunlar :  "Alâeddin'in Lambası (1909)",  "Havaî Prens (1910)",  "Sofokles'in Dansı (1912)".

Sonra, zamanın bütün öncü akımlarına katıldı. Erik Satie veya Darius Milhaud gibi müzikçiler ve Picasso gibi ressamlarla çalıştı; yer yer fütürist, kübist, dadaist yolda şiirler yazdı.  "Ümit Burnu (1919)",  "Şiirler (1920)",  "Plain-Chant (1923)" ile daha klâsik bir biçime yöneldi. 

Bu arada "Potomak (1919)" ile romancılığa başladı. Romanda da diğer bütün eserlerinde olduğu gibi, şiire bağlı kalmak istiyordu.  "Büyük Sapma (1923)",  "Hileci Thomas (1923)",  "Korkunç Çocuklar (1929)",  "Potomak'ın Sonu (1940)"  adlı eserlerin başlıca özelliği; aykırı görünüşte güzel buluşlar ve güçlü bir anlatımdır.

Aynı görüşle tiyatroya yöneldi :  "Eyfel Kulesinde Evlenenler (1924)",  "İnsan Sesi (1930)",  "Cehennem Makinesi (1934)",  "Korkunç Ana-babalar (1938)",  "Kutsal Canavarlar (1940)",  "Yazı Makinesi (1941)",  "Bacchus (1952)".

HENRİ GEORGES CLOUZOT (film yapımcısı)

FRANSIZ  film yapımcısı, 1907 yılında Niort' da doğdu. Gazetecilik yaparken 1931' de senaryocu ve film uygulayıcı olarak sinemaya başladı. Sonra Berlin'de E.A. Dupont ve Anatole Litvak'ın asistanı oldu. 

1942' de  "Katil 21 Numarada Oturuyor"  adlı filmi yönetti. 1943' de işgâl altındaki Fransa'da çevrilen filmlerin en iyilerinden olan "Karga"dan sonra şu filmleri çevirdi :

"Katil Kim (1946)",  "Manon (1949)",  "Miquette ve Annesi (1950)",  "Dehşet Yolcuları (1953)",  "Şeytan Ruhlu İnsanlar (1954)".  1956' da, sanat eserlerinin yapılışındaki sırları bulma maksadıyla  "Picasso'nun Esrarı" filmini çevirdi.

MUZİO CLEMENTİ (bestekâr)

İTALYAN  bestekâr, 1752 yılında Roma'da doğdu.  9 yaşında org çalmaya başladı. 12 yaşında, Venedik geleneğinde iki korolu bir "missa" besteledi. Antonio Boroni ve Gaetano Carpani'nin öğrencisi oldu.

1766' da İngiltere'ye götürüldü. Burada hayret uyandıran müzik yeteneğine genel bilgi kattı. J. S. Bach'ın, oğullarının, Händel ve Scarlatti'nin eserlerini eksiksiz öğrendi.

Paris okulunun klavsen ustalarıyla ilişki kurdu. Büyük bir piyano ustası, İtalyan operasının orkestra yöneticisi olarak, milletlerarası üne erişti. Bu arada Viyana'da Mozart ile bir müzik yarışmasına girdi, fakat imparatorca pek beğenilmedi. 

Sonuçsuz bir aşk yüzünden, 2 yıl Lyon'da kaldı. 1784'de Londra'ya döndü. Ertesi yıl ilk 5 senfonisi yayınlandı. Piyano çalmaktan vazgeçerek kendini orkestra yöneticiliğine, besteye ve yayın işlerine verdi. Diğer yandan, birçok teknik yenilik getirdiği piyano yapımıyla uğraşmaya başladı.

PİERRE CLERGET (mühendis)

FRANSIZ  mühendis, (d. 1875 - ö. 1943).  Uçaklar için ilk hafif özel motor yapımcılarından. İlk icadı 1895 tarihine rastlar. 

En tanınmış olan motoru, 1912' dekj rotatif silindirli hafif motordur. Ayrıca ilk ağır yağlı motoru da yaptı.

WİLBUR CLAYTON (müzisyen)

AMERİKALI  zenci trompetçi (Buck Clayton), 1911 yılında Kansas, Parsons'da doğdu. Mesleğine dans orkestralarında başladı. 

1934-36  arası Teddy Weatherford ile beraber Şanghay'da çalıştı. Sonra Amerika'ya döndü. Count Basie orkestrasına girdi ve 1943 yılına kadar bu orkestrada kaldı. 

1943-46 arası 3 yıl askerlik yaptı. Jazz at the Philharmonic ile birçok turneye katıldı. 1949-53  arası Avrupa'da (özellikle Fransa) başarı kazandı. Joe Bushkin kuartetinde çaldı (1951-53). 

New York'ta küçük bir kuruluşun başına geçti. 1959, 1961 ve 1965' de kendi topluluğuyla tekrar Avrupa'ya gitti. "Middle Jazz"ın en büyük solocularından olan Wilbur Clayton, 1991' de New York'da vefat etti. 

PAUL CLAUDEL (şâir)

FRANSIZ  şâir ve diplomat, 1868 yılında Aisne,  Villeneuve-sur-Fère'de doğdu. 1880' de kaybettiği dinî inancına  1886' da yeniden döndü. Bu dönemde  "Zamansız Bir Ölü (1888)" adlı eserini yazdı.

Bunun arkasından "Altın Baş (1889)"ı yayınladı. Ertesi yıl Dışişleri bakanlığının giriş imtihanını kazanarak konsolos oldu.  1890-93 arası şâir Mallarmé'nin evindeki toplantılara katıldı ve büyük ölçüde etkisi altında kaldı. 

"Şehir" ve "Genç Kız Violaine" adlı eserlerini bu dönemde yayınladı. 1893 - 1933 yılları arası çeşitli ülkelerde konsolosluk yaptı. Eserlerinde "barok" sanatın özellikleri görülür. 

"Öğle Payı (1905)",  "Şiir Sanatı (1903-04)",  "Beş Büyük Kaside (1909)",  "Esir (1914)",  "Meryem'e Bildirilen Haber (1912)",  "Saten Papuçlar (1927)" gibi "lirik" eserler de yazdı.

GEORGES CLAUDE (fizikçi)

FRANSIZ  fizikçi ve sanayici, 1870 yılında Paris'de doğdu. 1897' de asetilenin aseton içinde eritilerek tehlikesizce taşınabileceğini ispat etti. Bu buluşu sanayi alanına hemen yayıldı.

1902' de havanın sıkıştırılarak sıvı hale getirilmesinin mümkün olacağını gösterdi. Sıvı havayı, azot ve oksijen elde edilmesinde kullandı. 

1910' da neon tüpleriyle aydınlatmanın mümkün olacağını belirtti. 1913' de, Arsonval ile beraber, sıvı hava ve zifir içinde patlamaları gerçekleştirdi. 

Gözenekli kömürün düşük sıcaklıkta emme özelliğinin arttığını keşfetti. 1917' de çok yüksek basınç altında, sentetik olarak amonyak elde etti.

1926' dan sonra, yeni enerji kaynakları aramaya yöneldi. Denizin dip suyu ile yüzeyi arasındaki sıcaklık farkından faydalanma denemeleri yaptı. Georges Claude 1960' da Saint-Cloud'da vefat etti.

HUGH CLAPPERTON (seyyah)

İSKOÇYALI  seyyah, 1788 yılında Dumfriesshire, Annan'da doğdu. 1822' de Oudney ve Denham ile beraber Trablus'dan hareketle Orta Afrika'yı keşfe çıktı. 

Önce Murzuk'a, oradan Kanem'e ve o zamana kadar (4 Şubat 1823) Avrupalı yüzü görmemiş olan Çat gölüne, nihayet Bornu'nun başşehri Kuka'ya geldi. Buradan Oudney ile batıya yöneldi. 

Sokoto'ya (Nijerya) uğradı. Kuka ve Sahira'dan dolaşarak geri döndü (Ocak 1825). Sonra tekrar Orta Afrika'ya yola çıktı. Dahomey'de Lagos nehrinin bir kolu olan Oudiah'dan hareket ederek Kano'ya geldi (Temmuz 1826).

Sonra Sokoto'ya döndü. Hugh Clapperton 1827' de (yaş 39) bu şehrin yakınlarında dizanteri hastalığından vefat etti.

EMİLE CLAPEYRON (mühendis)

FRANSIZ  mühendis ve fizikçi, 1799 yılında Paris'de doğdu. Öğrenimini Politeknik okulunda yaptı (1816). Daha sonra "maden işletmelerinde" çalıştı. 

1820' de Rus hükümetinin yeni kurduğu "Yol ve Ulaştırma" okulunda ders vermek üzere Lamé ile beraber Rusya'ya gönderildi. 

1830 devriminden sonra Fransa'ya döndü ve Paris - Versailles - Saint Germain arasındaki "demiryolları" yapımında çalıştı.

1834' de Politeknik okulu gazetesinde yayınladığı; "ısının devindirici kuvveti" üzerine inceleme yazısıyla "termodinamiğin" kuruluşuna katkı sağladı. 

Carnot'nun ünlü broşüründe açıkladığı teoremi grafiklerle göstererek, kendi adıyla anılan "formülü" hazırladı. Ayrıca;  "homojen katıların dengesi" üzerine incelemeler ve "sürekli kirişler" hesabı yaptı. 

1842' de, buhar makinasında "çekmecenin" kullanılması ve kendi yaptığı "ekzantrik" için patent alan Emile Clapeyron 1864' de Paris'de vefat etti.  

EDOUARD CLAPARÈDE (psikolog)

İSVİÇRELİ  psikolog, 1873 yılında Cenevre'de doğdu. Cenevre'de "deneysel psikoloji" okuttu. 1912' de "çocuk psikolojisi" üzerine araştırmalar yapma amacıyla  J. J. Rousseau enstitüsünü kurdu.

Eserlerinde;  Wundt, Ribot ve James'inkilere yaklaşan bir teori ortaya koydu.  Edouard Claparède, 1940' da Cenevre'de vefat etti.

Önemli eserleri :   "Düşünce Çağrışımı (1904)",  "Çocuk Psikolojisi ve Deneysel Eğitim (1909)",  "Güdümlü Buluş (1937)",  "Törebilim ve Siyaset (1940)".

RENÉ CLAİR (yönetmen)

FRANSIZ  film yönetmeni  (René Chomette), 1898 yılında Paris'de doğdu. Edebiyatla uğraştı, gazetecilik yaptı, fakat olaylar onu sinemaya yöneltti. 

"Hayatın Zambağı",  "Ölüm Duyusu",  "Yetim Kız",  "Parisli Kız (1920-21)"  filmlerinde rol aldı. Jacques de Baroncelli'nin yardımcısı olarak çalıştı. "Uyuyan Paris (1923)"  filmi ile yönetmenliğe başladı. 

Sesli film devrine kadar, ikisi kısa metrajlı 8 film yaptı. "Perde Arkası (1924)" adlı kısa metrajlı filmi, sürrealizmden faydalanan bir denemedir. Diğer kısa film "Kule (1928)",  Eyfel kulesiyle ilgili şiirli görüntülerden meydana gelir.

Uzun metrajlı filmlerinin önemlileri :  "Hayâlî Seyahat (1925)",  "İtalyan Hasır Şapkası (1927)" ve Labiche'ten alınan "İki Sıkılgan (1928)". 

Birçok sesli film de çevirdi :  "Paris'in Damları Altında (1930)",  "Milyon",  "Yaşasın Hürriyet (1931)",  "14 Temmuz (1932)",  "Son Milyarder (1934)",  Londra'da çevirdiği  "Satılık Hayalet (1935)",  "Yanlış Haberler (1937)".

ANDRÉ CİTROËN (mühendis)

FRANSIZ  mühendis ve sanayici, 1878 yılında Paris'de doğdu. Politeknik okulunu bitirdi. Genç yaşta iş hayatına atıldı. Paris'de, patentini Polonya'dan satın aldığı "çift helezonî dişli" yapan küçük bir fabrika kurdu. 

1908' de kendisiyle işbirliği yapan Mors şirketinin yıllık otomobil yapımı  125' den  1200  otomobile yükseldi. 1. Dünya savaşının başında,  günde  20 000  obüs mermisi yapabilecek güçte bir cephane fabrikası kurmayı teklif etti. 

1915' de hükûmetle anlaştıktan  1,5 ay sonra fabrikasını kurdu ve günde 55 000  mermi yapmaya başladı. Daha sonra fabrikasını seri halde halk tipi araba yapabilecek duruma getirdi. 

1919' da (A) tipinde ilk  10CV' ler yapıldı, 1922' de ise ilk 5CV yapıldı. 1935' de önden çekişli ilk arabasını piyasaya çıkaran André Citroën aynı yıl Paris'de vefat etti. Otomobilciler bu cüretli buluşu 23 sene desteklediler.

DOMENİCO CİMAROSA (bestekâr)

İTALYAN  bestekâr, 1749 yılında Napoli, Aversa'da doğdu. 1761' de Napoli'deki Santa Maria di Loreto konservatuarına girdi. 

1772 yılının karnaval ayında  "Kontun Delilikleri" komedisiyle ilgi çekti. Asıl etkiyi, ertesi yıl  "Sahte Parisli Kız"  ile yaptı. Başarılarla dolu meslek hayatında 80' e yakın tiyatro eseri yazdı. 

1787' de 2. Katerina'nın özel müzikçisi olarak Petersburg'a gitti ve orada 3 yıl kaldı. Bu süre içinde;  2 opera, birkaç opera-komik ve çok sayıda kantat besteledi. 

1791' de şaheseri olan  "Gizli Evlenme"yi Viyana'da yazdı. Napoli'ye dönüşünde, operası ardı ardına 110  kere temsil edildi. "I Traci Amanti" ve "Kadın Hileleri"  operaları da bu yıllarda oynandı.

SELÂHADDİN CİMCOZ (yazar)

TÜRK  yazar ve devlet adamı, 1877 yılında İstanbul'da doğdu. İbrahim Paşazâde Hasan Âsım Bey'in oğlu. Hukuk öğrenimi yaptı.

2. Meşrutiyet'in ilânından sonra, "Kalem"  adlı haftalık edebî mizah dergisini çıkardı. 1914' de İstanbul mebusu oldu. Stockholm'de (İsveç) toplanan Milletlerarası Sosyalist kongresinde, Osmanlı devletini temsil etti (1917).

İttihat ve Terakki cemiyetinin üyesi olduğu için, Mütareke devrinde Malta'ya sürüldü (1919). Cumhuriyet'in ilânından sonra, İstanbul Şehir meclisi üyeliğine seçildi.

1931' de İstanbul milletvekili oldu. 1946 yılına kadar milletvekilliğinde ve Cumhuriyet Halk Partisi genel merkez kurulu üyeliğinde bulunan Selâhaddin Cimcoz,  1947' de İstanbul'da vefat etti.

AGATHA CHRİSTİE (romancı)

İNGİLİZ  kadın romancı, 1891' de Torquay'da doğdu.  Polisiye romanlarıyla büyük ün yaptı. 

Romanlarında en önemli rolü ya Belçikalı hafiye  "Hercule Pairot" alır ya da ustalıkla tasarlanmış, anlaşılması zor durumları aydınlığa çıkartabilen yaşlı kız,  miss "Marple" yapar.

Başlıca eserleri :   "Ackroyd'un Katli",  "On Küçük Zenci",  "Hercule Pairot'nun Tatili",  "Ölümle Randevu",  "Çatlak Ayna (1962)",  "Bu Kız (1967)".

1966' dan beri yazdığı romanların hepsi yeni bir baskıda toplandı. Agatha Christie, 1976' da Winterbrook"da vefat etti. 80' e yakın roman kitabı vardır.

HENRİ JACQUES CHRÉTİEN (fizikçi)

FRANSIZ  fizik bilgini, 1879 yılında Paris'de doğdu. Öğrenimini Yüksek Elektrik okulunda yaptı. Çalışmalarının büyük bölümünü özellikle optik ve optiğin astronomideki uygulamaları üzerine topladı.

Meudon (1901),  Nice (1906)  rasathanelerinde astronom olarak bulundu. Paris Optik enstitüsünde profesörlük yaptı.  "Katadiyoptr"ları, sinemaskopta kullanılan "hypergonar" denilen anamorfoz objektifi buldu (1925).

Anamorfoz objektif; görüntüyü genişleten veya genişleten aynalar gibi biçim değiştirici silindirik merceklerden oluşan bir sistemdir. Hypergonar, bir kameranın önüne yerleştirildiğinde, görüntüler filme sıkışmış olarak geçer. Oynatıcının hipergonarından geçerken önceden sıkışmış görüntüler özel bir perde üzerinde tabiî görüntülerini alır.

CİHADİYE (para)

2. MAHMUD   zamanında (Osmanlı devri) savaş masraflarını karşılamak üzere çıkarılan para (1810). 

Eski ikilikler ağırlığında,  43  milimetre çapında,    8  dirhem,  730  ayarında ve  200  para değerindeydi.

5  kuruş değerinde olan cihadiyenin yarımı ve rubiyeleri de basıldı. Ön yüzünde; süslü daireler içinde, ortada  2. Mahmud'un tuğrası ve süsü vardır. 

Arka yüzünde ise; süslü daireler ortasında  "duribe fi Kostantiniye 1223"  yazısı bulunur.

Cihadiye, 2  sene sonra tekrar basıldı. 

JOSÉ SANTOS CHOCANO (şâir)

PERULU  şâir, 1875 yılında Lima'da doğdu. Sosyalist ve devrimci görüşlerini "Kutsal Öfkeler (1894)" adlı eserinde açıkladı. Bu yüzden 20 yıl hapse mahkûm oldu ve sürüldü.

Peru'nun el değmemiş ormanlarını ve And dağlarının manzaralarını anlattı. Güney Amerika'nın en büyük tabiat şâiri oldu. Epik ve romantik nitelikleriyle Whitman'ın rakibi ve Victor Hugo'nun çömezidir. Üstünlüğü, ilhamının kaynakları ve eserlerinin konusu bakımından tam bir Amerikalı İspanyol olmasıdır.

Başlıca eserleri :  "Tepelerin Destanı (1889)",  "Alma Amerika (1906)",  "Işık Olsun (1908)".  Ayacucho savaşının  100.  yıldönümü için yazdığı "Hürriyetçilerin Destanı (1924)".   José Santos Chocano, 1934' de Şili, Santiago'da öldürülmüştür.

EUGÉNE CHEVREUL (kimyager)

FRANSIZ  kimyager, 1786 yılında Angers'de doğdu. Angers'de okuduktan sonra Paris'e gitti. Vauquelin'in ders hazırlamasında çalıştı (1810).  1824' de kimya öğretmenliği yaptı.

Gobelin'ler imalathanesinin boya kısmı müdürü oldu. 1826' da Bilimler akademisine kabul edildi ve 1830' da Vauquelin'in yerine geçti.  "Hayvanî Yağlı Maddeler Üzerine Kimyevî Araştırmalar (1823)" adlı eseriyle ün kazandı. 

Organik maddelerin, inorganik bileşiklerle aynı kanunlara uyduğunu gösterdi. Bu maddelerin unsurlarını ayırmak için ;  kısmî çözünme, ergime ve kaynamaya başvurur ve bir karışımı meydana getiren maddeleri ayırmak için kullandığı bu yollara "asal analiz" adını verir.

MAURİCE CHEVALİER (şarkıcı)

FRANSIZ  şarkıcı ve sinema oyuncusu, 1888 yılında Paris'de doğdu. Meslek hayatına çok genç yaşta, çalgılı kahvelerde başladı. Tamamen kendine has bir tarz oluşturdu ve kısa zamanda tanındı. 

Folies-Bergère'de  Mistinguett ile beraber sahneye çıktı. 1. Dünya savaşından sonra Casino de Paris'ye girdi ve çok tutulan şarkılar söylemeye başladı :  "Valentine",  "Ma Pomme",  "Prosper".

Bouffes-Parisiens'de  "Dédé" ve  "Là Haut" adlı iki operet hazırladı, sonra yine müzikhole döndü. Fransız şarkısının gerçek bir elçisiydi. Hasır şapkası ve gülüşüyle bütün dünyada ün kazandı.

Sinema hayatı da şarkıcılığı kadar mühimdir. Sinemada ilk olarak 1914' den evvel Max Linder'in filmlerinde göründü. 1918' den sesli filmin çıkışına kadar ;  "Le Mauvais Garçon (1922)",  "Gonzague (1923)",  "Jim Bougne Boxeur (1923)" filmlerinde rol aldı.

GİLBERT KEİTH CHESTERTON (yazar)

İNGİLİZ  gazeteci ve yazar, 1874 yılında Londra'da doğdu. Varlıklı bir aileden yetişti. Genç yaşta kendi başına buyruk olma eğilimi gösterdi. Slade güzel sanatlar okulunda öğrenciyken kendini "sanat ve edebiyat tenkitçisi" olarak tanıttı. 

Daha sonra, yazdığı polemiklerle, çağdaş hayatın eksik bulduğu yanlarını eleştirdi. Akılcılık ve bilimciliğe karşı sağ duyu ve imanı savundu. Sanayi çağına, kapitalizme karşı Ortaçağa has sosyal idealleri öne sürdü. 

İnançlarının etkisiyle Boerler savaşında İngiltere'yi suçladı. Kipling'in emperyal düşüncelerine karşı çıktı. 1914' de Luther Almanyası'na da çattı. 15 yıllık bir süreç sonunda Katolikliği benimsedi (1922).

Din tartışmalarıyla ilgili eserleri :   "Sapkınlar (1905)",  "Ortodoksluk (1908)",  "Dünyanın Bozuk Yanları (1910)".  Bilerek taraf tuttuğu eserleri :  "İngiltere'nin Cinayetleri (1915)".   Katoliklikten esinlenerek yazdığı denemeleri :  "Assisi'li Aziz Franciscus (1923)",  "Adına İsa Denen Adam (1927)",  "Aquina'lı Aziz Tommaso (1933)".

LUİGİ CHERUBİNİ (bestekâr)

İTALYAN  bestekâr, 1760 yılında Floransa'da doğdu. Bologna'da okudu, Sarti ile çalıştı. 1787' de Paris'e yerleşti. 1789-92  yıllarında "Théâtre de Monsieur"de müdür yardımcılığı yaptı. Sonra da konservatuarda öğretim müfettişi oldu.

Viyana'da (1805-06)  "Lodoïska" ve "Faniska" adlı eserlerini oynattı. 18. Louis'nin kilise müzik denetçisi (1816) ve konservatuarın kompozisyon öğretmeni oldu. 1822 de ise müdürlüğüne getirildi. Kontrapunto ve armoni ustasıydı. Beethoven kendisine büyük değer verirdi.

Ses eserleri arasında;  22 missa, değişik yortular için 8 kantat, romanslar ve çeşitli parçalar vardır.  Çalgı eserleri arasında; 1 senfoni, 1 üvertür, 3 yaylı çalgılar dörtlüsü ve piyano için 6 sonat bulunur.

ANDRÉ DE CHÉNİER (şâir)

FRANSIZ  şâir, 1762 yılında İstanbul'da (Türkiye) doğdu. Louis de Chénier adlı diplomatın oğlu idi. Yunan kültürüyle yetişen annesi Fransa'ya döndükten sonra (1764) evinde, şâirlerin, bilginlerin katıldığı edebî toplantılar yapmaya başladı. 

Daha genç yaşta ailesinin oluşturduğu seçkin bir çevrede klâsik kültürünü artırdı. 1773-81 yıllarında Navarre kolejine gitti. Sağlığı, 6 aydan fazla askerlik yapmasına engel oldu. Sonradan Paris'de iş ve eğlenceyi bir arada yürüttü. İsviçre ve İtalya'yı gezdi (1783).

1787' de Fransa'nın Londra büyükelçiliği kâtipliğine tayin edildi. İhtilâle hayranlık duyarak ülkesine döndü. Arkadaşlarıyla beraber "89 Derneği"ni kurdu. Çok geçmeden;  "Jeu de Paume (1791)",  "Hymne aux Soldats de Châteauvieux (1792)" adlı şiirlerinde ihtilâlin aşırılıklarına çattı.

JEAN CHAZY (matematikçi)

FRANSIZ  matematikçi ve astronom, 1882 yılında Villefranche-sur-Saône'da doğdu. Önce Lille Fen fakültesinde çalıştı, sonra Sorbonne'da "analitik mekanik" ve "gök mekaniği" profesörü oldu. 

Diferansiyel denklemler, üç cisim problemi, gezegenlerin hareketi ve genel bağıntılılık teorisinin astronomideki kullanımına, özellikle "Merkür günberisinin yer değiştirmesi" uygulamaları üstüne önemli çalışmalar yaptı. Jean Chazy, 1955' de Paris'de vefat etti.

GEOFFREY CHAUCER (şâir)

İNGİLİZ  şâir, 1340 yılına doğru Londra'da doğdu.  Saraya mal veren bir tüccarın oğluydu. 1357' de 3. Edward'ın gelini Elizabeth'in yanına girdi. 

2 yıl sonra kral ile beraber Avrupa seferine katıldı. Esir düşünce, kral fidye ödeyerek onu kurtardı. Bu sıralarda Fransız edebiyatından etkilendi. Jean de Meung'ün "Gülün Romanı" adlı eserini İngilizceye çevirdi. 

Birçok alegori yazdı :  "Mars'ın Yakınması",  "Bir A.B.C.",  "Merhamete Yakınma (1363' e doğru)" başından geçen umutsuz aşktan ilham alır. 

1374' de Londra limanı gümrük müfettişi, 2 sene sonra parlamento üyesi oldu. Diplomatik görevlerle İtalya'ya gönderildi. Orada Petrarca ile tanıştığı sanılır. Ondan aldığı kuvvetli bir İtalyan etkisi birçok eserinde görülür :

MİCHEL CHASLES (matematikçi)

FRANSIZ  matematikçi, 1793 yılında Épernon'da doğdu. 1814' de Paris savunmasına katıldı. İstihkâm subayı oldu, sonra istifa ederek Chartres'a çekildi. Birçok inceleme kitabı yayınladı.

Eski Yunan-Roma bilginlerinin yöntemiyle, hesap kullanmadan geometri meselelerine eğildi. 1841' de École Polytechnique'de, "yer ölçme bilgisi ve uygulamalı mekanik" profesörü oldu.

1846' da Paris Fen fakültesinde, sırf kendisi için konulan "yüksek geometri" kürsüsünü yönetti. Geometriyi en arı biçiminde, bütün teferruatıyla tanıttı. 

1867-69  yıllarında, büyük tartışmalara yol açan birtakım "elyazmalarını" yayınladı. Aslında kendisinden  200 bin frank para koparan Vrain-Lucas adlı birinin uydurmalarına kanmıştı. Michel Chasles, 1880' de Paris'de vefat etti.

JANİNE CHARRAT (dansçı)

FRANSIZ  kadın dansçı, koreograf ve tiyatro yöneticisi, 1924 yılında Grenoble'da doğdu.  1941' de Roland Petit ile resitaller verdi. 

1945' de Stravinski'nin "İskambil Oyunu" adlı eseriyle ilk büyük koreografisini sundu. Ertesi yıl yeni Monte Carlo balesinde Serge Lifar'ın  "Passion" ve "Chota Roustaveli"sini yorumladı.

1948' de Roland Petit'in Paris Balesi için "Kadın ve Gölgesi (Claudel-Çerepnin)" ve "Adam Miroir (Jean Genet'nin Balesi)" adlı eserlerini, daha sonra 1951' de Berlin operasında Werner Eck'in  "Abraxas"ını sahneledi.

1952' de kendi topluluğunu kurdu. Pek çok eser sahneledi ve oynadı. 1961' de televizyon stüdyosunda çıkan bir yangında ağır yaralandıktan sonra, ancak bir sene sonra tekrar sahneye çıkabildi. Janine Charrat, 2017' de (yaş 93) Rueil-Malmaison'da vefat etti.

JACQUES ALEXANDRE CÉSAR CHARLES (fizikçi)

FRANSIZ  fizikçi, 1746 yılında Beaugency'de doğdu. Sorbonne'da fizik profesörlüğü yaptı.  Fransa'da, Franklin'in ve Montgolfier kardeşlerin icadlarının halka yayılmasını sağladı.

Balonların şişirilmesinde sıcak hava yerine hidrojen gazı kullandı (1783).  1798' de sabit hacimli gazların basınç değişikliklerini inceledi. Bu gazların sıkıştırılabilme katsayısının; ilk basınçtan, ısıdan ve gazın mahiyetinden bağımsız olduğunu keşfetti.

Termometrik bir hidrometre yaptı.  J. A. César Charles, 1823' de Paris'de vefat etti.

JEAN MARTİN CHARCOT (hekim)

FRANSIZ  hekim, 1825 yılında Paris'de doğdu.  1873' de "patolojik anatomi" profesörü ve Tıp akademisi üyesi iken, "hastalıkların klinik ve patolojik anatomisi" üzerine yaptığı çalışmalarla ün kazandı. 

Sinir sistemi patolojisinde yeni bir çığır açtı. 1873-84  yılları arası Salpêtrière hastanesinde tam bir "patolojik anatomi" laboratuvarı ve  müzesi kurdu. Orada verdiği dersler bütün dillere çevrildi : 

"Yaşlılık Hastalıkları ve Kronik Hastalıklar Üstüne Dersler (1868-74)",  "Sinir Sistemi Hastalıkları Üzerine Salpêtrière'de Verilen Dersler (1873-75)",  "Karaciğer, Safra Yolları ve Böbrek Hastalıkları Üzerine Dersler (1877)",  "Beyin ve Omurilik Hastalıklarında Lokalizasyon Üzerine Dersler",  "Salpêtrière'de Verilen Sinir Sistemi Hastalıkları Dersleri (1884) (Ch. Féré tarafından yayınlandı)".

Semiolojide değerlerini ortaya çıkardığı birçok belirtiye ismi verilmiştir :  Tabes'de "charcot artropatisi",  Friederich hastalığında "charcot'nun tabeto-serebellöz seyri",  alkolik felçte "charcot stepajı" gibi.  Jean Martin Charcot 1893' de Settons gölü'nde tatildeyken vefat etti. 

RENÉ CHAR (şâir)

FRANSIZ  şâir, 1907 yılında  L'İsle-sur-la Sorgue'da doğdu. Bir ara "gerçeküstücü" akıma kapıldı.  A. Breton ve P. Eluard ile beraber şiirler yazdı. 

"Placard pour un Chemin des Écolier (1937)",  "Dehors la Nuit est Gouverneé (1938)" adlı kitaplarını yayınladı. Direniş hareketinin en güzel şiirlerinden birkaçını yazdı :  "Seuls Demeurent (1945)",  "Feuillets d'Hypnos (1946)".

Başka eserleri :  "Fureur et Mystère (1948)",  "le Soleil des Eaux (1949)",  "Les Matinaux (1950)",  "Poèmes des Deux Années (1955)",  "Recherche de la Base et du Sommet (1955)",  "la Bibliothèque est en Feu (1957)",  "La Parole en Archipel (1961)".

Son kitapları  :  "l'Âge Cassant (1965)",  "Retour Amont (1966)".   "Trois Coups sous les Arbres (1967)" adlı kitabında bütün tiyatro türündeki eserlerini topladı. René Char 1988' de Paris'de vefat etti.

JEAN CHARCOT (kâşif)

FRANSIZ  kâşif, 1867 yılında Neuilly-sur-Seine'de doğdu. Jean Martin Charcot'un oğlu. Tıp öğreniminden sonra kâşifliğe ve oseanografiye yöneldi. 

Önce "français", sonra "pourquoi-pas?" gemileriyle, Güney Amerika'nın kutup bölgelerinde iki gezi yaptı (1903-05 yılları arası ve 1908-10 yılları arası). Bu gezilerde incelediği bölgelerin haritasını çizdi.

Daha sonra Kuzey Atlantik'de, Manş'da, Akdeniz'de birçok geziye çıktı. Bir uzmanlar ekibinin yardımıyla verimli ilmî araştırmalar yaptı. 1936' da Faxafjord'da  "pourquoi-pas?"  gemisi kayalara çarparak parçalandı ve arkadaşlarıyla beraber vefat etti.

Eserleri  :  1912' den sonra "pourquoi-pas?" gemisiyle yaptığı ilmî gezilerin kısa bir özeti (1919),  "Güney Kutbu Çevresinde (1912, 2 cilt)",  "Gemici Gözüyle Kristof Kolomb (1928)".  Bazı ilmî tebliğlerin yayımını da yönetti.

CLAUDE CHAPPE (mühendis)

FRANSIZ  mühendis ve astronom aileye mensup, 1763 yılında Sarthe, Brûlon'da doğdu. Basit bir sistemle ilk olarak havaî hatlı telgrafı yaptı. 

Millet meclisi kendisine "telgrafçı mühendis" unvanını verdi. Breguet ve Béthencourt bu buluşun yeni olmadığını iddia edince, kapıldığı karamsarlıkla 42 yaşında intihar etti (1805 - Paris).

JEAN ANTOİNE CHAPTAL (kimyacı)

FRANSIZ  kimyacı ve devlet adamı, 1756 yılında Gévaudan, Nojaret'de doğdu. Montpellier'de "tıp doktoru" unvanını aldıktan sonra, aynı ilde "kimya öğretmeni" oldu (1781).

Aynı zamanda, Fransız piyasasına ilk defa sülfürik asit, sunî şap veren kimyasal maddeler fabrikasını kurdu. 1787' de "soyluluk" unvanı aldı. 1793' de barut imâl eden Grenelle kurumlarının başına getirildi. 1795' de Fransa enstitüsüne kabul edildi.

9 Kasım 1799 olayından sonra, "danıştay üyesi",  1800-1804  yılları arasında da "içişleri bakanı" oldu. Ticaret odalarını, ilk sanat okulunu kurdu. Yollar ve kanallar şebekesi yaptırdı. Napolyon tarafından farklı devlet kademelerine getirildi. J. Antoine Chaptal 1832' de Paris'de vefat etti.

Başlıca eserleri :  "Kimyanın Esasları (1790)",  "Güherçileler ve Katranlar (1796)",  "Şarap Yapım Sanatı (1801)",  "Zanaatlara Uygulanan Kimya (1807)",  "Boyama ve Yağ Giderme Sanatı (1808)",  "Tarıma Uygulanan Kimya (1823)".

JEAN CHAPELAİN (yazar)

FRANSIZ  yazar; 1595 yılında Paris'de doğdu.  Fransız akademisinin kuruluşunda büyük payı oldu. İlk üyelerinden olduğu akademinin, bir tiyatro karakteri olan "Le Cid  (Arapça; Seyid)" hakkındaki görüşlerini yazmakla görevlendirildi ("Cid Hakkında Akademinin Görüşü").

30 yıl kadar sonra Colbert, edebiyat alanında bir gelişme sağlamak maksadıyla yazarlara ödül vermeyi düşündüğünde kendisine başvurdu. Yazar, doğruluktan ayrılmayan, ileri görüşlü ve engin bilgisi olan bir kişiydi. 

Çağdaşları üzerinde büyük etkisi oldu. Gerçeğe, tabiîliğe ve kaidelere karşı saygıyı aşılamak için çok çalıştı. Jean Chapelain 1674' de Paris'de vefat etti.

JEAN-FRANÇOİS CHAMPOLLİON (dil bilgini)

FRANSIZ  Eski Mısır dili ve kültürü uzmanı, 1790 yılında Figeac'da doğdu. Genç yaşta, Napolyon'un Mısır'a gönderdiği bilginlerin, anıtlardan kopyaladıkları hiyeroglif yazıtlarını çözmeye çalıştı. 

Bilinen Doğu dillerinden faydalanarak Eski Mısırlılar'ın dilini bulabileceğini düşündü. Mısır hristiyanlarının dinî törenlerde konuştukları "Koptça" ile ilgilendi. 

İnceleyeceği metinleri, Grenoble üniversitesinde tarih profesörüyken (1812-21) toplamaya başladı. 1922' de Edebiyat ve Yazıtlar akademisinde, hiyeroglif yazısının temel kurallarını kapsayan ve Eski Mısır dili ve kültürü araştırmalarının başlangıcını meydana getiren "M. Dacier'ye Fonetik Hiyeroglif Alfabesi Üzerine Mektup" adlı ünlü tebliğini okudu ve sonra da yayınladı.

MARİE DESMARES (tiyatrocu)

FRANSIZ  kadın trajedi oyuncusu (la Champmeslé), 1642 yılında Rouen'de doğdu. Aktör Champmeslé'nin eşi.  Paris'de, Marais tiyatrosunda (1669) ve Bourgogne konağında (1670) "Andromaque" temsilinde "Hermione" rolünü oynadı.

Özellikle son iki perdedeki duygulu oyunu, seyircileri ve oyunun yazarı Racine'i çok heyecanlandırdı. Racine, en beğendiği rolleri ("Bérénice", "Monima", "İphigénie", "Phèdre") bu sanatçıya oynattı. Marie Desmares (la Champmeslé) 1698' de Auteuil'de vefat etti. 

GABRİELLE CHANEL (terzi)

FRANSIZ  kadın terzisi (Bayan Coco),  1883 yılında Saumur'da doğdu. 1914' de Deauville'de ilk jarse elbiseleri ortaya attığı günden beri terzilikle ilgilenmekte ve Paris'deki terzi evini yönetmektedir. 

Sâde kıyafetler, hareketlere serbestlik veren biçimler, fantezi mücevherler kullanarak modayı etkiledi. Ayrıca kendi adını taşıyan parfümler çıkardı. Gabrielle Chanel (Bayan Coco), 1971' de Paris'de vefat etti.

CLAUDE CHAMPAGNE (bestekâr)

KANADALI  bestekâr, 1891 yılında Montreal'de doğdu. 1920-28  yılları arasında Paris'de bulundu. 1926' da  Champs-Elysées tiyatrosunda çalınan  "Herakles ile Omphalê" adlı senfonik şiiriyle ün kazandı. 

Montreal'e döndükten sonra çalışmalarını eğitim alanına yöneltti. Kanada folklorundan ilham alan eserleri arasında özellikle;  "Kanada Süiti",  "Köy Dansı",  "Köylünün Noeli"  ve "Gaspésia"yı saymak yerinde olur. 

Son olarak "Yükselti (1959)" adlı bir eser yayınlayan Claude Champagne 1965' de Montreal'de vefat etti. 

JULES HUSSON CHAMPFLEURY (romancı)

FRANSIZ  romancı, 1821 yılında Laon'da doğdu. P. Dupont, Baudelaire, Murger, Banville, Courbet ve Nadar ile beraber kurdukları "gerçekçi" okulun başkanı oldu. 

Bu topluluğun üyeleri; yeni bulunan fotoğrafçılığın etkisiyle, bütün insan tiplerinin titiz bir gerçekçilikle verilmesine taraftardılar. Bu gerçekçi ruh, yazarın bütün romanlarında kendini gösterir :  

 "Çakıltaşı Köpek (1847)",  "Noel Kazları (1853)",  "Molinchart Burjuvaları (1858)",  "Sainte-Perine Âşıkları (1859)",  "Bay Tringle (1866)",  "Fanny Minoret (1882)".  Bütün bu eserlerinde, çoğu zaman burjuva ve taşra geleneklerini eleştirir ve onları alaya alır. 

1872' de Sèvres seramik müzesi müdürlüğüne atandı. 1881' de, günümüzde de önemini kaybetmemiş olan   "Seramik Bibliyografyası" adlı bir eser yayınladı. Jules H. Champfleury 1889' da Sèvres'de vefat etti.

CHAMİSSO DE BONCOURT (yazar)

ALMAN  yazar ve bilgin (Louis Charles Adélaïde Chamisso de Boncourt), 1781 yılında Champagne, Boncourt şatosunda doğdu. Fransız asıllı olup, Terör devrinde memleketinden ayrılarak Berlin'e gitti.

1801' de Von Goeze'nin Prusya alayında üsteğmen oldu. Arkadaşları Varnhagen ve La Motte-Fouqué ile beraber  "İlham Perileri Yıllığı" adlı dergisini kurdu. 

"Faust (1803)" adlı eserle bazı şiirler yazdı :  "Boncourt Şatosu",  "Salas y Gomez",  R. Shumann'ın ünlü lied'lerine ilham kaynağı olan "Kadın Aşkı ve Hayatı". 

Prusya'nın yenilgisi üzerine 1806' da ordudan ayrıldı. Mme de Stael kendisini Coppet'de misafir etti (1811-12).  Almanya'ya dönüşünde yayınladığı  "Peter Schlemihl'in Şaşılacak Hikâyesi (1814)" adlı eseriyle büyük ün yaptı. 

Gerçekte tabiat bilimiyle ilgilenen bir kişiydi. Yaptığı dünya gezisinden sonra Berlin Bitkiler Bahçesi müdürlüğüne getirildi (1815-18). Chamisso de Boncourt 1838' de Berlin'de vefat etti.

NİCOLAS SÉBASTİEN CHAMFORT (yazar)

FRANSIZ  yazar, 1741 yılında Auvergne de Clermont cıvarında doğdu. Aşağı tabakadandı. Babasının kimliği belli değildir. Çok iyi bir öğrenim yaptı. 

Sarayda oynanan baleler, ayrıca "Genç Hintli Kız (1764)",  "İzmirli Tacir (1770)" adlı komediler ve "Mustafa ve Cihangir (1788)" adlı bir trajedi yazdı. 

Vefatından sonra yayınlanan "Düşünceler, Özdeyişler ve Fıkralar (1803)" adlı eserinin konularını, kendisine hayranlık duymakla beraber acı dilinden çekinen salonlardan aldı. Bu kitabında, umduğunu bulamamış bir insanın hayatını bütün derinliğiyle ve acı bir dille ortaya koydu. 

Mirabeau ile işbirliği yaptı. Çok geçmeden, devrinin aşırılıklarından çekinerek jakobenlerle mücadeleye girişti. Tutuklanmakla tehdit edildi. Daha evvel acısını çektiği hapis cezasından kurtulmak için intihara teşebbüs etti.  Aldığı yaraların tesiriyle 1794' de Paris'de vefat etti.