EDVARD MUNCH, eser-biyografi

NORVEÇ'Lİ ressam ve taşbaskıcı, 1863 yılında Loten'de doğdu. 1889' da Oslo'da Christian Krohg ile çalıştı. Paris'e giderek Pont-Aven ressamlarıyla ilişki kurdu. İtalya'yı ziyaret etti, bir müddet Almanya'da kalarak expresyonizmin (dışavurumculuk) oluşmasında etkili oldu.

Munch, daha çok hastalık ve ölüm konularına yakınlık duyar, renklerinde fovizme yaklaşır. Oslo üniversitesi için freskler yaptı. 2. Dünya savaşı esnasında, Alman işgâli altındaki Kültür konseyine girmeyi reddetti; bir seri dokunaklı otoporte, o devirden kalmadır. Edvard Munch, 1944' de Ekely'de öldü.

Edvard Munch  -  Köprüde kızlar

FLATER nedir?

FLATER, kalp kasının çok sık kasılmasıyla olan kalp ritim bozukluğuna denilir. Flater genellikle kalp kulakçıklarında görülür ve burada dakikada 150 - 300 kere kasılmaya varan titreşimler oluşur. Kulakçıktan gelen uyarıların bir kısmı iletim sistemince durdurulur, böylece 2 ilâ 4 uyarıdan biri karıncıklara iletilir veya iletim düzensiz aralıklarla gerçekleşir.

Bu ritim bozukluğu, çoğunlukla, kronik koroner yetmezliğine veya yüksek tansiyona bağlı kalp hastalığı neticesi gelişir. Çarpıntı, efora bağlı nefes darlığı ve göğüs ağrıları olabilir, ama çoğunlukla belirti vermeden seyreder.

MUHAMMED ALİ, (profesyonel boksör)

AMERİKA'LI zenci profesyonel boksör (Cassius Marcellus Clay), 1942 yılında Louisville'de doğdu. Amatör ligde yaptığı boks maçlarının büyük çoğunluğunu kazanarak dikkat çekti. 1960 yılında orta sıklette olimpiyat şampiyonu oldu. 1964' de Sonny Liston'u yenerek ağır sıklet dünya şampiyonluğunu kazandı. Bu tarihte Müslüman oldu ve ismini "Muhammed Ali" olarak değiştirdi.

Irk ayrımını ve Amerika'nın Vietnam savaşını protesto etmek için askerlik yapmayı reddedince ünvanı geri alındı (1967). Üç yıllık bir aradan sonra tekrar ringlere döndü. 1971' de Joe Frazier'e yenildi. 1974' de George Foreman karşısında dünya şampiyonluğu ünvanını geri aldı. 1978' de Leon Spinks karşısında bu ünvanını kaybetti, ama aynı yıl yeniden kazandı.

1980' de "dünya şampiyonu" ünvanını Larry Holmes'a kaptıran Muhammed Ali, 1984' e doğru hareket yavaşlığı ve titreme gibi belirtilerle ortaya çıkan parkinson hastalığına yakalandı, 2016' da Arizona'da hayatını kaybetti. 

GAZ ÇIKARMA

BAĞIRSAKTA bulunan gazlar, gıdalarla beraber yutulan havadan, gıdanın sindirilmesinden, bağırsaktaki bakterilerin gıda artıkları üzerindeki etkisinden oluşur. Gaz, bağırsakta gıdaların parçalanma ve bozunma süreçlerinde hızlanma, yanlış beslenme veya yiyecek içeceklerle beraber aşırı hava yutulması neticesinde ortaya çıkabilir.

MUHİDDİN SEBATÎ, eser-biyografi

TÜRK ressam, 1902 yılında İstanbul'da doğdu. Dârüşşafaka lisesi ve Güzel Sanatlar Akademisi'ni (Sanayi-i Nefise) bitirdi (1924). Aynı yıl Paris'e giderek Julian akademisi, Paul-Albert Laurens atölyesi ve Paris Süsleme Sanatları okulunda dört yıl sanatını geliştirdi. Bu arada heykelcilik dalında da çalıştı.

1928' de Türkiye'ye döndü ve "Müstakil ressamlar ve heykeltraşlar birliği"nin kurulmasına çalıştı. Birliğin Ankara ve İstanbul'da düzenlediği sergilerde eserleriyle dikkat çekti. Ankara Erkek lisesi ve Eyüp ortaokulunda resim öğretmenliği yaptı.

Desen ve heykellerinde rönesans sanatçılarına duyduğu eğilim belirir. Işıklı izlenimciliği (empresyonizm) bırakarak, genellikle donuk renkler kullanan, yapı ve desene önem veren sanatçı, modern Türk resminin kurucularındandır. Muhiddin Sebatî, 1935' de (yaş 33) İstanbul'da öldü.

Muhiddin Sebatî  -  Natürmort

TOPLARDAMAR İLTİHABI (flebit)

TOPLARDAMAR duvarının iltihabı, doğrudan kan akımıyla veya yakındaki enfeksiyon odaklarından gelen ve bölgeye yerleşen mikroplar sebebiyle olur. İltihap, damarın endotelinde değişime yol açar. Bunun neticesinde damar içinde bir kan pıhtısı oluşur. Pıhtı duvara yapışarak toplardamarı tıkar. İltihap çevre dokulara da yayılabilir.

Flebitin en sık yerleştiği yerler bacaklardır. Ani başlar ve önce toplardamarın kısa bir bölümünü tutar; tıkanma buradan damar boyunca veya başka dallara yayılabilir. Dış yüzeye yakın bir damar tutulduğunda, derialtında kırmızı, sert, kendiliğinden ve dokunmayla ağrıyan bir nokta veya çizgi ortaya çıkar. Ateş yükselebilir.

İltihap, derin ve özellikle büyük bir toplardamarda ortaya çıkarsa, bacak ağrılı, şiş ve gergin olur, bacak derisi parlak beyaz renktedir; yüzey toplardamarlardaki kan akımı zorlaşır. 

HZ. MUHAMMED MİNYATÜRLERİ

Hz. Muhammed, annesi Âmine Hatun ve melekler

KAN ALMA

GENELLİKLE koldan, dirseğin iç yüzündeki toplardamarlardan biri uygun bir iğne ile delinerek alınır. Delmeden evvel damarın olgunlaşması için üstkol bir turnike ile sıkılır ve kanın geri dönmesi engellenir. Alınacak kan miktarı 150 ilâ 500 mililitre (yarım litre) arasında değişebilir.

Kan alma, kalbin yükünü azaltma maksadıyla, dolaşımdaki kanın azaltılması gerektiğinde tatbik edilir. Vücutta aşırı miktarda alyuvar yapımı varsa, alyuvar miktarını azaltmak için kan alınabilir. Ayrıca vücuttaki demir miktarını azaltmak, böylece demirin dokularda birikmesini engellemek için de kan alınabilir. 

MUÇİ, eser-biyografi

ÇİN'Lİ ressam, 13. yy.' da yaşadı. Tşan mezhebine bağlı bir keşişdi. Tek renkli lavileriyle (Çin kökenli boyama sanatı) tanınmıştır. Çin'de pek beğenilmemesine karşılık Japon ressamları etkiledi. Eserlerinin çoğu Japonya'dadır.

Muçi  -  Maymunlar

DAMARDA PIHTI

İLTİHAP dışı sebeplerle toplardamar içinde kan pıhtısı oluşabilir. Toplardamar duvarındaki bozukluklar, kan akımının yavaşlaması, kanın kolay pıhtılaşması buna sebep olabilir. Bu durum, şeker hastalarında, kalp hastalarında ve yeni ameliyat edilenlerde ortaya çıkar.

Pıhtının sık görüldüğü yerler; bacaklar ve leğen bölgesindeki toplardamarlar, kapı toplardamarının dalları ve sertzar sinüsleridir. Toplardamar içinde oluşan pıhtı (tromboz), damarın duvarına gevşekçe yapışır. Bu sebeple kolayca kopabilir, böylece bir emboliye dönüşür ve uzaktaki bir damarı tıkayabilir.

Pıhtı, damarı tıkarsa, kan akımını tamamen engeller; zamanla pıhtı erimezse, bağdoku oluşumuyla sertleşir.

ALFONS MUCHA, eser-biyografi

ÇEK ressam ve desinatör, 1860 yılında İvançice, Moravya'da doğdu. Paris'e gitti; 1900 yılına doğru, afişleri, estampları, dekoratif panoları, Anatole France'ın "Clio" adlı eserindeki resimleriyle "yeni sanat"ın öncüleri arasında yer aldı. 1910' da memleketine döndü ve kendini tarihî resimler yapmaya verdi. Alfons Mucha, 1939' da Prag'da öldü.

Alfons Mucha  -  Bir afişi

BAĞDOKU ENFEKSİYONU (flegmon)

ÇOĞUNLUKLA streptokok bakterilerinin sebep olduğu akut enfeksiyondur. Bağdokuya yerleşir ve yayılır. Apseden farklı olarak, çevresinde belirgin bir sınır yoktur. Enfeksiyona yol açan mikroplar, vücuda dışarıdan derideki ince çatlaklardan girer veya vücuttaki bir odaktan kan dolaşım yoluyla taşınır.

Streptokokların yerleşerek çoğaldığı bölgede, hızla yayılan akut iltihap başlar, dokular hızla yıkıma uğrar. Hastalığın yayılmasını engelleyen savunma mekanizmaları hızla harekete geçemediği için, enfeksiyon lenf damarları boyunca yeni dokulara yayılır.

İltihaplı dokular şiş, kırmızı, sıcak ve ağrılıdır. Flegmon yüzeye yerleşmişse, lenf yoluyla yayılım neticesinde lenf bezleri de iltihaplanır. 

ESKİ MOZAİK ÖRNEKLERİ

Mozaik  -  Üç güzeller (Geç Roma devri, Narlıkuyu-Mersin)

GEREKSİZ KORKU (fobi)

KİŞİNİN, normalde korkulmaması gereken bir durum veya nesne karşısında duyduğu lüzumsuz korkuya "fobi" denilir. Kişi, bu korkusunun mânâsız olduğunu bilmesine rağmen yine aynı şeyden korkmaya devam eder.

Korkma, insanı birçok tehlikeye karşı koruyabilir. Tamamen korkusuz bir hayat olmaz, fakat korku "fobi" haline geldiği zaman insana zarar vermeye başlar ve psikolojik bir problem olur.

Bazı fobiler; böcek, hayvan, sivri uçlu eşya, kapalı yer, açık yer, asansör, uçak, altına kaçırma, terleme, açık alan, yükseklik, yabancılardan korkma.

Tedavisi, korkunun yavaş yavaş üzerine giderek, korkulan şeye karşı duyarsızlaşmaktır. Kişi bunu kendi kendine yapabildiği gibi, bir psikologdan yardım da isteyebilir. Çocukluk çağı korkularının ise büyük kısmı, yaş ilerleyince ortadan kalkar.

MOULİNS USTASI, eser-biyografi

15. yy. sonlarında yaşamış adı bilinmeyen fransız ressam, Bourbon'ların sarayında çalıştı. Aynı elden çıktığı belli olan bir grup değerli eser, ressamın sanatı üzerine bilgi edinmeyi sağlar. Ressamın eserlerinde Flaman okulunun bir hayli etkisi vardır. Van der Goes'un resim anlayışına yakındır.

Sanatçının daha sonra Tours kraliyet sarayına çağrıldığı sanılır. 8. Charles'ın küçük yaşta ölen iki oğlunun portreleri de ona maledilir. Sanatçının eserleri başta Jean Perreal olmak üzere birçok ressama maledildi.

Moulins Ustası  -  İsa'nın doğuşu ile kardinal Jean Rolin'in portresi

KISA KOL, KISA BACAK

DOĞUŞTAN gelen iskelet bozukluğuyla, kol ve bacakların en az birinde kısalık olur. Çoğunlukla el ve ayak normal büyüklükte ve yapıdadır, fakat çok kısa kol veya bacak kemikleriyle birleşiktir. El veya ayak sanki doğrudan omuza ya da kalçaya bağlı gibi görünür. El, ayak normal bükme ve germe hareketlerini yapabilir.

Doğuştan gelen bu bozukluk, annenin hamilelik esnasında bebeğe zararlı olan ilâçları almasından kaynaklanır.

JAN MOSTAERT, eser-biyografi

HOLLANDA'LI ressam, 1470 yılına doğdu Haarlem'de doğdu. Kraliçe Marguerite d'Autriche'in gözde sanatçısıydı. Geertgen Tot Sint Jans'ın etkisinde yetişti. Özellikle küçük ebatlı portrelerinde ve dinî kompozisyonlarında, üslûbunu, Rönesansın getirdiği yeniliklere uydurmaya çalıştı. 1534 doğumlu Franz ve Gillis adlı ikiz oğulları da ressam idiler. Jan Mostaert, 1555-56 da Hoorn'da (?) öldü.

Jan Mostaert  -  Ara Coeli ve erkek portresi

KIL-YAĞ FOLİKÜL İLTİHABI

MİKROSKOPLA görülebilen, bir merkezin çevresinde çember şeklinde dizilmiş hücrelerin oluşturduğu yapıya "folikül" denilir.

Kıl-yağ foliküllerinin enfeksiyon kökenli iltihabına da "folikülit" denir. Avuç içi, tabanlar ve dudak dışında, kıl veya tüyle kaplı bütün bölgelerde folikülit olabilir. Sürekli travmalar, tahriş edici maddeler, cilt üzerinde folikül boşluğunu tıkayan maddeler ve şeker hastalığı foliküliti kolaylaştırır.

Folikülitlerin çoğunda sebep stafilokok bakterileridir. Deride bulunan kıl-yağ deliklerindeki mikroplar, farklı sebeplerle çoğalır ve folikül iltihabına yol açarlar.

LUKAS MOSER, eser-biyografi

ALMAN ressam, 15. yy' da yaşadı. Ulm'da yaşamış olan cam ressamı Lukas (1409-34) ile karıştırıldığı olmuştur. Lukas Moser, Tiefenbronn (Baden ülkesi) kilisesindeki ortaçağ Alman resim sanatının şaheserlerinden biri sayılan "Azize Magdalena'nın mihrap arkalığı"nı yapmıştır (1431).

Lukas Moser  -  Azize Magdalena'nın mihrap arkalığı

FOSFOR ZEHİRLENMESİ

FOSFOR ihtiva eden böcek ilâçlarının yanlışlıkla solunmasına veya içilmesine bağlı olur. Fosfor sinir sistemini bozarak tesir gösterir. Ölüme yol açan en az fosfor miktarı 50 miligramdır (0,05 gram). Hafif zehirlenmelerde; bulantı, kusma, ishal, nefes almada zorluk, baş ağrısı ve baş dönmesi görülür.

Ağır zehirlenmelerde yukarıda sayılanlara ilâve olarak; tükürük ve gözyaşında artış, gözbebeğinin küçülmesi, karın krampları, gırtlak ve bronş spazmı, kasılmalar, tansiyon düşmesi, kalp atımında yavaşlama, felçler, koma ve ölüm gelir.

Tedavisinde; hasta kusturulur, mide yıkanır, tuzlu müshiller (bağırsak yumuşatıcıları) verilir, atropin ve toksogonin uygulanır. 

JAMES WİLSON MORRİCE, eser-biyografi

KANADA'LI ressam, 1864 yılında Montreal'de doğdu. Toronto'da hukuk öğrenimi gördü. 1888' de kendini resim yapmaya verdi. Hollanda'da (1891), Galler'de (1895), Venedik'te resim yaptı. Kuzey Afrika'ya, Antiller'e, Jamaika'ya gitti.

Paris'te Albert Marquet ve Henri Matisse ile dostluk kurdu. Bu arada zaman zaman Kanada'ya gitti. Bonington, Whistler ve Puvis de Chavannes'ın tesirinde kaldı. Birçok eseri (peyzajlar, kadın, kız portreleri) Montreal müzesindedir. Kanada'da modern resmin öncülerinden sayılan James Wilson Morrice, 1924' de Tunus'da öldü.

James Wilson Morrice  -  Ferry

IŞIĞA AŞIRI DUYARLIK

GÖZÜN ışığa karşı aşırı duyarlık kazanmasıyla rahatsız edici bir duygu oluşur. Bu durum, saydamtabaka (kornea) değişimleriyle beraber konjunktiva iltihapları gibi bütün dış göz hastalıklarında görülebilir.

Glokom gibi bazı iç göz hastalıklarında, yetersiz uyku, aşırı alkol ve nikotin tüketme, migren, menenjit gibi hastalıklarda da ışığa karşı duyarlık oluşabilir.

ANTONİO MORO, eser-biyografi

HOLLANDA'LI ressam (Antoon Mor Van Dashorst), 1519 yılında doğru Utrecht'de doğdu. Koruyucusu olan kardinal Granvelle onun İspanya sarayına girmesini sağladı. Moro burada, 5. Karl ve 2. Felipe'in yanında çalıştı.

Moro, Portekiz ve Londra'ya gitti, kralların portrelerini yaptı. Venedik okulunun damgasını taşıyan sanatı, psikolojik nitelikleri ve soylu havasıyla, Velasquez' e kadar olan İspanyol portreciliğini etkilemiştir. Antonio Moro, 1576' da Anvers'de öldü.

Antonio Moro  -  Maria Tudor

LASERLE RETİNA TAMİRİ

LASER veya ksenon ışını gözün ağtabaka (retina) ve üzerindeki damartabakaya düşürülerek orada iltihabî bir uyarı oluşturulur. Bu uyarı neticesinde pigmentler retinanın yırtık bölgesine doğru göç ederek burayı yapıştıran bir nedbe dokusu oluştururlar.

"Fotokoagülasyon" denilen bu yöntem; gözdeki retina dekolmanı, delinmeleri ve dejenerasyonunda, şeker hastalığına bağlı retinopatide, retina ve damartabaka tümörlerinde kullanılır.

BERTHE MORİSOT, eser-biyografi

FRANSIZ kadın ressam, 1841 yılında Bourges'da doğdu. Bir valinin kızıydı. Lyon'lu Guichard ve Corot ile resim çalıştı ve Louvre'da bazı tabloları kopya etti. Louvre'da Fantin-Latour ve Manet ile tanıştı. Manet, Morisot'nun portrelerini yaptı, ayrıca onu "Balkon" adlı tablosunda tasvir etti.

Morisot, 1864-73 yılları arasında Salon'da birkaç defa peyzajlar ve ev içlerini gösteren tablolar sergiledi. Aralarında Claude Monet'nin de bulunduğu izlenimci ressamlarla birleşti; açıkhavada çalışarak, aydınlık renkler kullanmaya başladı, izlenimcilerin sergilerine katıldı.

Morisot, 1874' de, ressam Manet'nin kardeşi Eugène Manet ile evlendi ve Paris'teki evinde aralarında Renoir ve Mallarmé'nin de bulunduğu bir sanat çevresi meydana getirdi. Manet'den sonra Renoir'dan etkilenen sanatının özellikleri; konularını günlük hayattan seçmesi, fırça vuruşlarındaki rahatlık ve renklerindeki canlılıktır. Berthe Morisot, 1895' de (yaş 54) Paris'te öldü.

Berthe Morisot  -  Beşik

GÖZDE IŞIK ÇAKMASI

GÖZDE ışık, şimşek çakması, kıvılcım gibi görüntülerin algılanmasına "fotopsi" denilir. Gözün kornea veya konjunktiva tabakalarını tahriş eden lezyonlarda, kızamık gibi enfeksiyon hastalıkları esnasında, beynin görme merkezinin bulunduğu lobların lezyonlarında ışık çakması gibi görüntüler algılanabilir.

ALESSANDRO BONVİCİNO İL MORETTO

İTALYAN ressam, 1498 yılına doğru Brescia'da doğdu. Venedik renk tonlarını, Lombardia okulunun gelenekleriyle bağdaştırdı. Sonra Raffaello'ya yöneldi, daha sonra tekrar renge döndü. Moretto, 1554' de doğduğu şehirde öldü.

Moretto  -  İsa'nın beşiği

KADINDA CİNSEL SOĞUKLUK

KADINDA "cinsel soğukluk" olarak da bilinen cinsel işlev bozukluğuna "frijidite" adı verilir. Depresyon gibi ruhî bozukluklarda ve yaşlanmayla beraber cinsel istek azalır.

Kadın üreme organlarının hastalıkları, tiroid hormonu düşüklüğü, şeker hastalığı, MS hastalığı gibi bazı sinir sistemi hastalıkları. doğum kontrol hapları, tansiyon düşürücü ilâçlar, meme ve dölyatağının alınması gibi ameliyatlar da kadında cinsel isteği olumsuz yönde etkileyebilir. 

DOMENİCO MORELLİ, eser-biyografi

İTALYAN ressam, 1826 yılında Napoli'de doğdu. Delacroix ile Nazaren okulunun etkisi altında yaptığı tablolarla tanındı. Domenico Morelli, 1901' de doğduğu şehirde öldü.

Domenico Morelli  -  Torquato Tasso ve Eleonore d'Este

ÇIBAN TEKRARLAMASI

TEK veya çok sayıda çıbanın vücudun çeşitli bölgelerinde sık sık tekrarlaması ya da devamlılık kazanması; şeker hastalığı, kronik enfeksiyon, metabolizma hastalıkları, bağışıklık bozuklukları gibi vücut savunmasının zayıfladığı hallerde olur.  Egzama hastalığı olan kişilerde de çıbana yatkınlık vardır.

MORAZZONE, eser-biyografi

İTALYAN ressam (Pier Francesco di Cesare Mazzuccheli), 1573 yılında Morazzone, Varese'de doğdu. 17. yy'ın en önemli Lombardia'lı sanatçılarından  ve en büyük fresk ressamlarından biridir. Siena'lı Ventura Salimbeni ve Cavalier d'Arpino ile beraber Roma'da yetişti.

"Fransisken hikâyeleri" konulu freskler (1616) Morazzone'nin vermiş olduğu en yüksek ve en ilgi çeken eserlerdir. Morazzone, Roma ve Venedik'te kaldığı devrelere rağmen resminin temeli Lombardiya'lı olarak kaldı. Morazzone, 1626' da Piacenza'da öldü.

Morazzone  -  Meryem, tesbihi
         Aziz Domenico'ya verirken

MEME KİSTİ (galaktosel)

SÜT kanalının tıkanması sebebiyle meme bezi içinde süt birikimine bağlı olarak meydana gelen kiste "galaktosel" denilir. Bu kistin kesin teşhisi mammografi ile yapılır. Kistin içindeki sıvı boşaltılsa da kist tekrar dolabilir. Kist lokal uyuşturma altında, emzirmeye ara vermeden ameliyatla çıkarılabilir.

PİERRE LOUİS MOREAU, eser-biyografi

FRANSIZ ressam ve gravürcü, 1876' da Paris'te doğdu. Jean-Michel Moreau (Küçük Moreau)'nun yeğeni. Başlangıçta manzara resimleri yaptı, 1909' dan sonra ofort ile çalışmaya başladı. 500 parçadan fazla gravür yaptı. Bunların belirgin özellikleri; çizgilerdeki incelik, havadaki belli belirsiz titreşimler ve zaman zaman Corot ile kıyaslanmasına yol açan duygunluktur.

Provence ve Rhône vâdisinden, Paris banliyösünden, Jura, Flandre, kuzeydeki sanayi şehirlerinden ve Manş limanından manzaralar yaptı. Pierre Louis Moreau, 1960' da Nogent-sur-Marne'da öldü.

Pierre Louis Moreau  -  Yeldeğirmeni  (suluboya)

MİDE AĞRISI

MİDE ağrısı kramp tarzında ve kusmayla beraber olabilir. Sebepleri arasında; ülser, karsinom (mide tümörü), gastrit gibi sindirim sistemi hastalıkları olabilir veya psikolojik olarak da ortaya çıkabilir. Mide ağrısı acil tedavi gerektiren bir hastalık belirtisi olduğu gibi, basit bir gaz sancısı da olabilir.

JEAN-MİCHEL MOREAU, eser-biyografi

FRANSIZ ressam, gravürcü ve kitap resimleyici (Küçük Moreau), 1741 yılında Paris'te doğdu. Ressam Louis Gabriel Moreau'nun kardeşi. Louis-Joseph le Lorrain'in öğrencisi oldu. 1758' de onunla Petersburg'a gitti. Paris'e dönünce Lebas'nın yanında gravüre çalıştı. Sanatçı, zarif ve kesin üslûbuyla, zamanının bir çeşit kronikçisi sayılabilir. Grafitle yapılmış birçok krokisi, ayrıca içinde ev hayatı, günlük hayattan sahneler ve portreler bulunan Jean-Michel Moreau, 1814' de Paris'te öldü.

Jean-Michel Moreau  -  "Şarkılar" için illüstrasyon

MİDENİN ÇIKARILMASI (gastrektomi)

MİDENİN tamamının veya bir kısmının çıkarılmasının çeşitli şekilleri vardır:

Midenin son üçte ikilik kısmının çıkarılması; özellikle komplikasyonlu ülserlerde tatbik edilen bir ameliyattır, midede asit üretimini azaltma maksadıyla yapılır.

Midenin beşte dördünün çıkarılması; midenin gövdeyle mide kapısı kanalı arasındaki yatay bölümüne (antrum) yerleşmiş tümörler için tatbik edilir. 

Mide ağzının (kardiya) çıkarılması; Mide kubbesinin küçük tümörleri için nadiren başvurulan bir ameliyattır. 

LOUİS GABRİEL MOREAU, eser-biyografi

FRANSIZ ressam (Büyük Moreau), 1740 yılında Paris'te doğdu. Demachy'nin öğrencisi oldu. Artois kontunun ressamlığını yaptı. Paris civarını canlandıran manzaralarıyla 19. yy. fransız peyzajcılarının öncüsü sayılır. Eserleri: Bellevue tepesinden manzara, Vincennes dolaylarından manzara, Vâdi manzarası. Sanatçı 1806' da Paris'te öldü.

Louis Gabriel Moreau  -  Bellevue tepesinden manzara  (detay)

MİDE İLTİHABI (gastrit)

MİDE içini döşeyen mukozanın iltihabına "gastrit" denilir. Özellikle akut (had) olanı en sık görülür. Akut mide iltihabının sebepleri arasında; mide içini tahriş eden alkol, aspirin, çok sıcak içecekler, bakteri veya virüs enfeksiyonları ve toksinleri, gıda zehirlenmesi, bazı gıdalara karşı aşırı duyarlık sayılabilir.

Mide iltihabının belirtileri; iştahsızlık, midede dolgunluk hissi, bulantı, kusma, mideye bastırınca ağrı duyma ve bazen de kanamadır.

GUSTAVE MOREAU, eser-biyografi

FRANSIZ ressam, 1826 yılında Paris'te doğdu. Bir mimarın oğluydu. François Picot'nun atölyesinde resim öğrenimi gördü. 1848' den sonra Chassériau ile beraber çalıştı. 1852 Salonu'nda Delacroix'nın etkisini taşıyan bir Pieta sergiledi. İtalya'yı dolaştı (1857), Carpaccio, Gozzoli, Mantegna ve Michelangelo'dan kopyalar yaptı.

1864 Salonu'nda sergilenen Oidipus ile Sfenks adlı tablosuyla ilk başarısını kazandı. Daha sonra 1865-66-69-76 yıllarında aynı yerde eserlerini sergiledi. 1878 Milletlerarası resim sergisine katıldıktan sonra, eserlerini Salon'da sergilemekten vazgeçti. La Fontaine'in Masallar'ını resimledi (1881).

Rembrandt'ı incelemek üzere Hollanda'ya gitti (1885). Güzel Sanatlar Yüksek okuluna profesör oldu (1892). Romanesk ve sembolik bir antikite oluşturan Gustave Moreau, gerek izlenimcilerden gerek gerçekçilerden uzak kaldı. Matisse ve Marquet, Manguin ve Camoin, René Piot, Georges Desvallières, Evenepoel ve özellikle Rouault'ya öğretmenlik yaptı.

Kendi duyguları dışında herhangi bir gerçek tanımadığı için, ona fovizmin, sonra da gerçekçiliğin babası gözüyle bakıldı. Redon, Rouault ve Dali'yi etkiledi. Devlete birçok eser bırakan Gustave Moreau, 1898' de Paris'te öldü.

Gustave Moreau  -  Orpheus

MİDE VE ONİKİPARMAK İLTİHABI

MİDE ve onikiparmak bağırsağının eşzamanlı iltihabına gastritle aynı etkenler sebep olur. Fakat belirtilerin, doğru teşhis konulmasını kolaylaştıran bazı özellikleri bulunur. Onikiparmak bağırsağı mukozasında iltihap varsa, kanama çok sık ve aniden olur.

Kanamadan evvel sadece mide bölgesinde yanma ve ateş hissi vardır. Sindirim her zaman çok zordur ve yemek sonrası baş ağrılarıyla beraberdir. Doğru teşhis, kamera incelemesiyle alınan biyopsi numunesinin mikroskopta incelenmesiyle konulur.

GİORGİO MORANDİ, eser-biyografi

İTALYAN ressam ve gravürcü, 1890 yılında Bologna'da doğdu. 1907-13 yılları arası Bologna Güzel Sanatlar akademisinde öğrenim gördü. Gravürcülüğe 1912' de başladı, fakat grafik alanındaki çalışmalarının en yoğun dönemi 1921-24 ve 1927-34 yılları arasındadır. 1930' da Bologna akademisinde gravür öğretmeni oldu.

Çok genç yaşta Soffici'nin yazılarından, tesadüfen eline geçen reprodüksiyonlardan Cézanne'ı tanıdı ve etkisinde kaldı. İlk eserlerinden Manzara (1911) ile Natürmort (1912) adlı tabloları bu etkinin izlerini taşır. Eserlerini ilk olarak 1914' de Bologna'da, Roma'da, sonra da fütüristlerle beraber Sprovieri galerisinde sergiledi.

Morandi'nin sanatı, gerek şekil zevkini aldığı kübistlerin, gerek fütüristlerin üslûbundan uzak kaldı. Carra ve De Chirico ile, kısa bir müddet benimsediği metafizik resim, plastik ve temel değerlere duyduğu eğitimi yoğunlaştırdı ve eski hümanizm ressamlarının şiir dünyasına yaklaşmasını sağladı. Sanatçının üslûbu 1920' ye doğru en saf ve özlü mükemmelliğe erişti. Natürmortlarında (1931), sanatçı günlük hayatın en basit eşyasından, ışık-gölge karışımı sonsuz tonlar üretir.

1945' den sonra Morandi, silik, az renkli, büyük alanlı manzara resimleriyle yoğun biçimli şişe resimleri yaptı. Morandi, Sao Paulo biennale'inde, 1953' de gravür dalında ve 1957' de resim dalında büyük ödül kazandı. Giorgio Morandi, 1964' de doğduğu şehirde öldü.

Giorgio Morandi  -  Natürmort (1929)

AKUT MİDE BAĞIRSAK İLTİHABI

ÇOĞUNLUKLA gıda zehirlenmesine bağlı olan mide ve incebağırsağın akut iltihabına "gastroenterit" denilir. Gıdalarda üreyen bakterilerin toksinleri, bakteriler, virüsler, asalaklar bu hastalığın en sık rastlanan etkenleridir.

Mide-bağırsağı bozan etkenler daha çok tereyağı, et, yumurta, konserve, süt ve suda bulunur. Kuluçka dönemi 4 ilâ 48 saat arasındadır. Karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal (kanlı veya sümüklü olabilir), ateş ve su kaybına ilişkin belirtiler görülür.

Yüksek ateş, şiddetli kusma, karın ağrısı ve ishal aniden başlar. Bebeklerde yaz aylarında ortaya çıkan gastroenterit hızla su kaybına sebep olacağından dikkatli olunmalıdır. Ağır durumlarda hastane tedavisi gerekebilir.

LUİS DE MORALES, eser-biyografi

İSPANYOL ressam, 1510 yılına doğru Badajoz'da doğdu. İtalyan ve Hollanda'lı ressamlardan etkilendiği sanılır. "Küçük kuşlu Meryem (1546)" adlı eserinde Raffaello'nun izleri görülür. Aynı eserde, devrin Floransa'lı ressamlarına has incelikler de vardır.

Özellikle dinî konular üzerinde çalıştı. Kompozisyonları daha az başarılıdır. Kendisine maledilen tablolardan çoğunun atölye işi olduğu veya oğulları Cristobal ve Jeronimo'nun elinden çıktığı da ileri sürülür. Luis de Morales, 1586' da Badajoz'da öldü.

Luis de Morales  -  Çarmıhını taşıyan İsa

ŞAZİYE MORAL (tiyatrocu)

TÜRK tiyatro ve sinema oyuncusu, 1903 yılında Kırcalı, Bulgaristan'da doğdu. Kocamustafapaşa Numune mektebi ve Dârülmuallimat'ta (1922) okudu. Mütareke yıllarında, "Yeni Sahne"de Kırık kalp oyununda rol aldı (1919). "Müslüman Türk kadını tiyatrocu olamaz" gerekçesiyle polis kovuşturmasına uğradı.

Dârülbedayi'de çalıştı (1923-27). İstanbul Şehir tiyatrosunda oynadı (1927). Film çevirmeye başladı; "Hürriyet apartmanı (1945)", "Ölmüş bir kadının evrak-ı metrukesi (1948)", "Kader böyle istedi (1968)"

Rol aldığı başlıca tiyatro oyunları: Aynaroz kadısı; Bir kavuk devrildi; Macbeth; Ayaktakımı arasında, Üç kız kardeş, Ceza kanunu; Romeo ve Jüliet; Kral Oidipus; Pembe evin kaderi; Ahududu; Reyimi sana veriyorum; Fazilet eczanesi; Dolap beygiri; Suçsuzlar.

Oynadığı rollerde ekseriyetle olgun, güngörmüş, çokbilmiş, konuşkan, nasihat vermeyi ve dedikoduyu seven bir kadın tipini canlandıran Şaziye Moral 1985' de İstanbul'da öldü.

MİDE SARKMASI

MİDENİN normal yerinden aşağı doğru sarktığı patolojik (hastalıklı) bir durumdur. Mideyi yerinde tutan bağların doğuştan gelen zayıflığına bağlı olabilir. Tekrarlayan hamilelik halleri, fıtık sebebiyle karın duvarının aşırı gevşek olması, çocukken poposu üzerine kuvvetle düşme gibi sebeplerle de olabilir.

Hastalık çoğunlukla kas yapısı zayıf, ince uzun kadınlarda görülür. Mide aşağı doğru kaymış aynı zamanda uzamış ve gerginliği azalmıştır.

Mide sarkmasının belirtileri; yemeklerden sonra karında dolgunluk hissi, hazımsızlık, geğirme ve yenmiş gıdanın midede uzun müddet kalmasıdır.

Bazen midenin bağları üzerindeki anormal hareketleri, midenin eksenlerinden biri üzerinde dönmesine yol açar. Bu durum kendiliğinden düzelmezse ameliyata müracaat edilir.

HENRY MOORE, eser-biyografi

İNGİLİZ heykeltraş, 1898 yılında Castleford,Yorkshire'da doğdu. İrlanda'lı bir madencinin yedinci oğluydu. 1. Dünya savaşına katıldı. Leeds'de School of Arts'da ve Londra'da Royal College of Art'da okudu. Londra'nın Warren (1928) ve Leicester (1931) galerilerinde açtığı şahsî sergilerle hızla üne kavuştu.

Eserlerini 1945 yılından sonra İngiltere ve bazı yabancı ülkelerde sergiledi. New York Modern Art müzesindeki büyük retrospektif sergiden (1946) sonra, 1948 Venedik Biennal'inde milletlerarası heykel ödülünü kazandı. Eskiçağın sanat medeniyetleriyle ilişki kuran Moore, ilk "uzanmış figürleri"ni 1924' e doğru yaptı. Sonra "analık" temasını işledi.

2. Dünya savaşından sonra, birkaç anıt niteliğinde eserler verdi. Bu eserler, savaşın iğrençliklerinden sonra, insan figürünün kutsal yönünü ortaya koyan klâsik tarzda görüntülerdir. Ayrıca, hükümet tarafından görevlendirilerek Alman bombalarının Londra'da meydana getirdiği hasarı tespit için, belge niteliğinde suluboya resimler yaptı. Henry Moore, 1986' da Much Hadham, Hertfordshire'da öldü.

Henry Moore  -  Anne ile çocuk

MİDENİN KAMERAYLA İNCELENMESİ

ESNEK yapılı bir çubuğun ucundaki küçük bir kamerayla midenin içi incelenir. Bu incelemeyle beraber ufak ameliyatlar yapılabilir. Meselâ; laser ışını veya elektrikle damarlardaki kanama durdurulabilir, varsa polipler çıkarılır.

Kamerayla inceleme (gastroskopi); tekrarlayan üst sindirim sistemi rahatsızlıklarında, mide mukozası tahrişlerinde, gastrit, mide ülseri, mide polipleri, mide tümörlerinin teşhisinde tatbik edilir. Ayrıca mide hastalıklarının durumu ve uygulanan tedaviye cevabı kontrol edilebilir. Acil vakalarda, mide ve bağırsaklardaki kanamanın yeri gastroskopiyle belirlenebilir.

ADOLPHE MONTİCELLİ, eser-biyografi

FRANSIZ ressam, 1824 yılında Marsilya'da doğdu. Önce Marsilya Güzel Sanatlar akademisinde Gustave Ricard ile çalıştı. 1846-48 ve 1863-70 yıllarında Paris'te kaldı. Kendisine Delacroix'yı tanıtan Diaz ile beraber Barbizon'a gitti.

Louvre'da Rubens'in, Veronese'nin ve özellikle Watteau'nun eserlerine hayran oldu. Hayatının geri kalan yıllarını büyük bir çalışma, maddî sıkıntı ve düzensizlik içinde Marsilya'da geçirdi. Guigou ve Cézanne ile dostluk kurdu. Van Gogh'un hayranlığını kazandı; ne var ki "fêtes galantes"ı konu alan tabloları, kalpazanlar tarafından sık sık kopya edilmesine ve çok iyi satış yapmasına rağmen, halk tarafından anlaşılamadı.

Monticelli'nin değeri ancak 20. yy'da bilindi. En yaygın eserleri, hayâlî kompozisyonlardır. Bu resimlerinde hayaleti andıran kişiler birtakım rüya bahçelerinde dolaşır. Boyanın kalın tabakalar halinde sürülmesine ve zengin renklerin seçilmesine dayanan bir teknik ve romantik bir fanteziyle benimsediği Watteau üslûbuna yenilik getirdi.

1870' den sonra, sirk sahneleri, portreler, peyzajlar, çiçekler, natürmortlar yapan Adolphe Monticelli, 1886' da Marsilya'da öldü.

Adolphe Monticelli  -  Serenat

AŞIRI MİDE SALGISI

MİDE mukozasının mukus, hidroklorik asit (HCl) gibi tüm salgı işlevlerinin aşırı artması patolojik bir durumdur. Bazen asit bazen de mukus salgılaması öne çıkar. Aşırı asit salgılaması, mide duvarı iltihabını getirir. Bu iltihap da asit salgılamayı artırır. Böylece hastalığın devamını sağlayan bir çevrim ortaya çıkar.

Böyle kişilerin; midede ağırlık, yanma, geğirme ve ağıza acı su gelmesi gibi bitmeyen şikâyetleri olur. Bu şikâyetler, yemek saatlerinden bağımsız olarak ortaya çıkar.

ÜÇ DİN İÇİN KUTSAL KUDÜS

KUDÜS'ÜN tarihi Milâttan evvel 4 bin yıllarına kadar gider. Milâttan evvel 19. ve 18. yy'lara ait metinlerde Kudüs, bir Ken'an site devleti olarak zikredilmektedir.

Hz. Ömer (İslâm Halifesi), 638 yılında Kudüs'e gelerek şehri, sağlanan can ve mal güvenliğiyle Patrik Sophronius'dan bizzat teslim almıştır. Emevîler döneminde, devlet merkezinin Şam'a nakledilmesi üzerine Suriye gibi Kudüs de kıymet kazanmış ve burada başlatılan imar faaliyetleriyle Kubbet-üs Sahra ve Mescid-î Aksa inşa edilmiştir.

Kudüs'te Kubbet-üs Sahra

878 yılında Mısır'daki Tolunoğulları hanedanının eline geçen Kudüs, 905' de İhşidîler'in, 969' da ise Fatımîler'in hâkimiyetine girer. Bundan sonra kısa bir müddet Selçuklu-Türkmen hâkimiyetinde kalan Kudüs, 1099 yılında Haçlılar'ın eline geçer. Şehirde katliamlar yapılır, mallar yağmalanır.

JUAN MARTİNEZ MONTANES, eser-biyografi

İSPANYOL heykeltraş, 1568 yılında Alcalá la Real, Jaen'de doğdu. Heykellerini boyayan Racheco'nun dostuydu.  İsa, Çocuk İsa, Lekesiz adlı heykelleri yaptı. İnce bir gerçekçiliğin ağır bastığı sanatında, Endülüs sanatının zerafetiyle şekil kusursuzluğunu birleştirdi. Juan Martinez Montanes, 1649' da Sevilla'da öldü.

Juan Martinez Montanes  -  Meryem

GECE KÖRLÜĞÜ

BAZI insanlar, güneş batarken veya ışığın azaldığı durumlarda görme zorluğu ya da görme kaybı yaşarlar. Gündüz veya iyi ışık altında görmeleri normalleşir. Bu patolojik durum aile kuşağından genetik yolla kişiye geçmişse; doğuştan gece körlüğü söz konusudur.

Sonradan olmuş gece körlüğü sebepleri ise; ağtabakayı (retina) veya görme sinirini tahrip eden hastalıklar, A veya B2  vitamini eksiklikleridir.

BARTOLOMEO MONTAGNA, eser-biyografi

İTALYAN ressam, 1450 yılına doğru Orzinuovi, Brescia'da doğdu. 1469-74 yılları arasında Venedik'te Giovanni Bellini ile dostluk kurdu, renk zevkini ondan aldı. 1475' de Antonello da Messina'nın Venedik'e gelişi onu büyük ölçüde etkiledi.

Padova ve Mantegna sanatının daha yaygın olduğu Veneto merkezlerinde çalıştı. İlk eserlerindeki çiğ renkler, net konturlar ressamın Verona- Mantegna eğitimini gösterir. Bu anlayışa, Giovanni Bellini'nin telkinleri de eklenir.

Montagna'nın kişiliği tam olarak bir dizi olgunluk çağı eserlerinde görülür. Pavia müzesi ve Brera resim müzesindeki büyük mihrap süsleri (1496-99), Pieta (1500), Madonna Caregiani gibi şaheser buna örnektir. Bu eserinde; ilk plandaki figürler, su katılmış süt rengindeki gökle net biçimde kontrast yapar.

Son yıllarda meydana getirdiği eserlerde, ressamın tarzca gerilemesinden doğan yorgun ve monoton bir hava vardır. Bartolomeo Montagna, 1523' de Vicenza' da öldü.

Bartolomeo Montagna  -  İsa'nın cesedi Meryem'in kollarında

GEĞİRME

YEMEK borusundan veya mideden sesli bir şekilde hava çıkmasına "geğirme" diyoruz. Yemek borusundan geldiğinde hoş olmayan bir tat taşır, çünkü kısmen yutulmuş bir hava da vardır. Mideden gelen hava ise yenilmiş gıdaların veya mide asidinin tadını getirebilir.

Peş peşe geğirmeler hava yutmanın belirtisidir. Bazı insanlar yemek yerken fazla hava yutarlar. Yemekten sonra gelen geğirmelerle beraber mide şişkinliği de olur.

MONSU DESİDERİO (karıştırılan üç ressam)

NAPOLİ'Lİ üç ressam, aynı adı kullanmaları sebebiyle 17. yy' ın ilk yarısında karıştırıldı. Bu ressamların en önemlisi, FRANÇOİS NOME: 1593 yılına doğru Metz'de doğdu, 1602' de Roma'ya, 1610' a doğru Napoli'ye gitti.

DİDİER BARRA: Metz'de doğdu, François'nın küçük kardeşidir. Üçüncü olan ressam, bir taklitçi olup ismini duyuramamıştır.

Bu ressamlar eserlerinde; gece manzaralarını, heykellerle kişilerin birbirine karıştığı ve gerçek dışı ışıkların aydınlattığı şehirlerin yıkılışını canlandırırlar. Orijinal bir anlatımı olan bu sanatçılar günümüzde çok beğenilir; ayrıca gerçeküstücü ressamlar da onlardan ilham almıştır. Bazı eserleri: "Kudüs'ün yıkılması ve Mısır'a kaçış", "Yeroboam, pagan tanrıların tapınağında", "Aziz Januarius'un kafasının kesilmesi".

Monsu Desiderio  -  Aziz Januarius'un kafasının kesilmesi

DERİDE SOĞUKTAN KIZARMA

DERİDE genellikle soğuğun etkisiyle kızarma ve şişme olmasına "gelon" denilir. Tekrarlayıcı özellik gösterir. En çok etkilenen bölgeler; el ve ayak parmakları, topuklar, burun ve kulaklardır. Bu kısımlarda, soğuk mevsimlerde kırmızı-mor, hafif kabarık lekeler görülür. Lezyonların üzerini örten deri düz, parlak ve dokunulduğunda soğuktur.

Gelonlar genellikle çatlar. Böylece deride çatlaklar ve bazen de içi su dolu kesecikler ortaya çıkar. Bunların üzerine enfeksiyon yerleşmesi, yaralarla giden süreci daha da ilerletir ve lezyonlarda iltihap ve kabuklar gelişir.

MARİLYN MONROE (sinema oyuncusu)

AMERİKA'LI kadın sinema oyuncusu (Norma Jeane Mortenson, sonra Baker), 1926 yılında Los Angeles'da doğdu. Bir müddet küçük rollerde oynadıktan sonra, ard arda çevirdiği filmlerle ün kazandı. Özel veya toplum hayatıyla ilgili yayınlar kadar, gerçek oyun gücüyle de kısa sürede büyük ün kazandı. "Çocuksu, saf vamp" tiplemesiyle sinemanın efsanesi oldu. 1962 yılında (yaş 36) intihar ederek öldü.

Başlıca filmleri: "Tehlikeli oyun (1952)", "Niagara (1953)", "Erkekler sarışınları sever (1953)", "Dönüşü olmayan nehir (1954)", "Yaz bekârı (1955)", "Otobüs durağı (1956)", "Bazıları sıcak sever (1959)", "Gel sevişelim (1960)", "Uygunsuzlar (1961)".

YAŞLILIK BİLİMİ (geriyatri)

YAŞLILIKLA ilgili hastalıkları araştıran tıp dalına "geriyatri" denilir. Yaşlanmanın çeşitli organ ve sistemlerde yol açtığı değişimlere bağlı olarak ortaya çıkan hastalıkların belirtileri farklılıklar gösterir.

İştahsızlık, düşme ve kırıklar, hafıza kayıpları, zihnî faaliyetlerde azalma, idrar veya dışkı kaçırma, ağrı ve uyku bozuklukları gibi problemler yaşlılarda sık görülür. Ayrıca, böbrek ve karaciğer işlevlerinin azalması sebebiyle kullanılan birçok ilâcın dozu da yaşa göre ayarlanmalıdır. Geriyatri yaşlılıkta her türlü hastalık sürecini araştırır.