HANS MEMLİNG, eser-biyografi

FLAMAN ressam, 1433 yılına doğru Seligenstadt, Aschaffenburg yakınlarında doğdu. Çıraklık yıllarını Ren bölgesinde mi yoksa, Brüksel'de mi geçirdiği bilinmez. Brüksel'de yaşayan, kendisinden 30 yaş büyük ressam Rogier Van der Weyden'in etkisinde kaldı, fakat öncüsünün eserlerindeki trajik özelliği insanîleştirdi.

1465' de Brugge'de burjuva çevrelerine girdi; bütün sanat hayatı bu şehirde geçti. Hans Memling, ilkel flaman resminin büyük ustalarındandır. "Kıyamet günü" adlı tablosu 1467' de İacopo Tani tarafından ısmarlanmıştı; bu tablo 1473' de İtalya'ya gönderilmek üzere Floransa bandıralı bir kadırgaya yüklendi, fakat gemiyi ele geçiren bir korsan, tabloyu doğum yeri olan Danzig'e gönderdi.

1475' den sonra Memling, yalnız, kendisini çok tutan Brugge burjuvaları için çalıştı. Ustalığını dinî eserlerde olduğu gibi, ısmarlama yaptığı portrelerde de gösterdi (portrelerinin 25 tanesi günümüze geldi). Çağının ve benimsediği şehrin anlayışını eserlerinde ustalıkla dile getiren Memling'in üslûbu, hülyaya dalan bir ruhun canlılığını yansıtır.

Ressamın dingin kişiliği, figürlerin rahatlıkla hareket ettiği yalın ve düzenli kompozisyonlarında da belirir. Eserlerinde hareketler yavaştır; yüz ifadeleri sadedir ve herkese hitap eden bir din duygusu taşır. Hem insanî, hem de tanrısal niteliği olan Meryem'leri şiirsel bir şekilde tasvir etti.

Ressam ayrıca modern portrenin kurucularından sayılır. Onun elinden çıkan portreler, modele bağlılık ve aynı zamanda çevrenin özelliklerine uyma kaygısı taşır. Memling, hayatının son zamanlarında zengin ve saygın bir kişi olarak, Brugge burjuvalarının en çok vergi ödeyenlerindendi. 1494' de Brugge'de öldü. Birçok ressamı, özellikle 15. yy. sonlarında Brugge'li ustaları etkiledi.

Hans Memling  -  Azize Catherina'nın mistik nikâhı (bütün) (1479)

HEMOKÜLTÜR nedir?

KANINDA mikrop olduğu düşünülen bir enfeksiyon hastasından alınan kan örneğinin, uygun besleme yerine konularak bu mikrobun üretilmesine "hemokültür" denilir. Bakterinin kanda da görüldüğü bulaşıcı hastalıklarda uygulanan hemokültürde, bakteri laboratuar şartlarında üretilerek hastalığın teşhisi konulur.

Kana bakteri karışmasıyla seyreden bulaşıcı hastalıkların en mühimi tifo hastalığıdır. Hastalığın ilk haftası boyunca yapılan hemokültürde, hastalığa sebep olan "salmonella typhi" üretilebilir. Bu sürede bakteri, idrar ve dışkıda görülebilir. Kanda bu mikroba karşı antikorlar henüz oluşmamıştır.

ALYUVAR PARÇALAYAN ETKENLER

YAŞAM süresini doldurmuş alyuvarların parçalanarak içeriğindeki hemoglobinin açığa çıkması (hemoliz) fizyolojik bir süreçtir. Bunun haricinde alyuvar parçalayan dış etkenler oldukça çeşitli olabilir. Bunlar:

• Sıcaklık
• İyonlaştırıcı veya morötesi ışınlar
• Sesüstü dalgaları
• Alyuvar stoplazmasından daha az yoğunluklu sıvılar (stoplazmaya sıvı geçer ve alyuvar şişerek parçalanır)
• Asitler
• Yağ çözücü maddeler
• Stafilokok, streptokok, pnömokok gibi mikropların ürettiği zehirli maddeler
• Birçok zehirli mantar, bakla tohumu
• Bazı yılan, akrep, örümcek ve böcek zehirleri
• Nitritler, gliseril eter, safra tuzları
• Hamilelikte anneden bebeğe geçen antikorlar

Alyuvar parçalanmasının belirtileri, onu yapan etkene göre değişir. Öncelikle kan dolaşımındaki alyuvar sayısı azalır, yani hemolitik kansızlık ortaya çıkar. Alyuvar parçalanması çok miktarda ve hızla gelişirse idrarda hemoglobin çıkar. Ayrıca sarılık, böbrek hasarı ve genel bir rahatsızlık duygusu olur.

LİPPO MEMMİ, eser-biyografi

SİENA'LI ressam, 1317 ilâ 1347 yılları arasında adı geçer. Simone Martini'nin kayınbiraderi ve çalışma arkadaşıydı. Tebşir (Uffizi) adlı eserini iki aziz resmiyle tamamladı. "Halkın Meryem'i (1319-20)" ve "Madonna dei raccommandati (1339)" adlı eserleri ünlüdür.

Lippo Memmi - Tebşir (detay)

MEKSİKA SANATI

David Alfaro Siqueiros - Köylü ana   (Mexico) (1929)

KARIN ZARI BOŞLUĞUNDA KAN

KARIN zarı (periton) boşluğuna kan geçmesi; karaciğer, dalak, bağırsakların parçalanmasına yol açan kapalı karın travmaları; büyük damar veya organların yaralanmasına sebep olan delici travmalar; anevrizmaların yırtılması; damarların tümör istilâsı neticesi açılması; dış gebeliğe bağlı yumurtalık borusunun yırtılması; hatalı ameliyatlar; kürtaj teşebbüsleri; ameliyat sonrası damarların iyi dikilememesi gibi sebeplerle karın zarı boşluğunda kanama görülebilir.

Periton boşluğuna kan geçmesi, dolaşımdaki kan miktarının azalması sebebiyle şok tablosuna ait belirtilerle ortaya çıkar. Bu belirtiler; soluk beniz, soğuk terleme, karında şişkinlik ve karın duvarında sertlik, elle muayenede karında sıvı varlığı.

MEİSSEN PORSELENİ

ALMANYA'NIN Saksonya eyaletinde Alman kimyacı Johann Friedrich Böttger'in (D.1682 - Ö.1719) Çin porseleninin sırrını keşfetmesinden sonra 1710' dan beri Dresden yakınlarındaki Meissen fabrikalarında üretilen sert hamurlu Alman porselenidir.

KANLI BALGAM

BALGAM çıkarırken solunum yollarından kan gelmesine "hemoptizi" denir. Bronşlardaki veya akciğerin hava keseciklerindeki kanamalara bağlı olarak gelişir. En sık kanlı balgam sebebi veremdir (tüberküloz). Verem, akciğerlerdeki kan damarlarının duvarında aşınmaya sebep olarak kanamaya yol açar. Çoğunlukla akciğer vereminin ilk belirtisidir.

Kanlı balgam çıkarmanın diğer sebepleri; iyi veya kötü huylu akciğer tümörleri, bronşektazi hastalığı, akciğer kan dolaşımındaki bozukluklardır (mitral darlık gibi kalp kapakçıklarındaki hastalıklar).

JUSTİN-AURÈLE MEİSSONİER, eser-biyografi

FRANSIZ ressam, heykeltraş, dekoratör ve kuyumcu, 1695 yılında Torino'da doğdu. Oppenordt ve Pineau gibi, çakıl ve deniz kabuklarıyla bezeme sanatı ustalarındandır. 15. Louis tarafından kendisine "Kral dairesi desinatörü ve kuyumcusu" unvanı verildi.

Saray eğlenceleri için yaptığı çeşitli desenlerin dışında kitaplar da yazdı. Bunlar: Otuz parçalık süsleme kitabı, Altı parçalık kilise kuyumculuğu kitabı, Kralın kronolojik haritasının süsleri. "Rokay" üslûbunun yaygınlaşmasında mühim rol oynayan J.A. Meissonier, 1750' de Paris'te öldü.

Justin-Aurèle Meissonier  -  Gümüş çorba kâsesi  (1740)

SPERMDE KAN OLMASI

KANLI sperm çıkarmada, spermin rengi içerdiği kan miktarına göre değişir. Sperm kırmızımsı, parlak kırmızı renkte veya bazen kan gibi olabilir.

Kanlı sperm, üreme organlarına ait başka belirtiler olmadan görülürse, bunun patolojik bir önemi olmayabilir. Kan, aşırı zorlama neticesi karışmış olabilir.

Spermde kan, çoğunlukla torbacık bezlerinde vereme bağlı iltihaplarda veya sperm kanallarına yayılmış prostat tümörleri neticesinde görülür. Önemli bir klinik belirtidir. Böyle bir durumu farkeden erkek, önemli olup olmadığını öğrenmek maksadıyla üroloji kliniğine müracaat etmelidir.

ERNEST MEİSSONİER, eser-biyografi

FRANSIZ ressam, 1815 yılında Lyon'da doğdu. L. Cogniet'nin öğrencisiydi. 1834' de "Belediye başkanını ziyaret" adlı tablosu Salon'da sergilendi. Bu tabloyu; Kontrbas çalgıcısı, Küçük haberci (1836), Mızraklı asker (1840), Tütün tiryakisi (1842), Okuyan adam (1851), Braviler (1852), Estamp meraklısı (1854), Diderot'nun evinde kitap okurken (1859) adlı eserleri takip etti.

3. Napoléon'un kurmay heyetiyle beraber İtalya'ya gitti (1859). Meissonier, gerçeği olduğu gibi yansıtma ve tarihî olayları canlandırma kaygısı taşıyordu. Titiz tekniğiyle resimde başarıya ulaştı. Ernest Meissonier, 1891' de Paris'te öldü.

Ernest Meissonier  -  Flüt çalgıcısı

PLEVRA BOŞLUĞUNDA KAN

PLEVRA (akciğer ve göğüs duvarının iç yüzeyini örten zar) boşluğunda kan birikmesine "hemotoraks" adı verilir. Damar yırtılmasına sebep olan bir travmaya bağlı olarak gelişebildiği gibi, damarlardaki farklı hastalık süreçlerinden de kaynaklanabilir.

Meselâ, plevra altındaki verem odaklarına; amfizemde görülen hava keselerinin veya akciğerlerdeki bir hava kistinin yırtılmasına; daha nadir olarak akciğer enfarktüsüne; pıhtılaşma bozukluklarına bağlı hastalıklar, lösemi veya aort anevrizmasının (balonlaşma) yırtılmasına bağlı olabilir.

En sık görülen belirtiler; ani bir göğüs ağrısı ve bunu takip eden nefes darlığıdır. Eğer kanama şiddetliyse hasta birkaç dakika içinde ölebilir. Daha hafif kan birikmelerinde, birikimin boşaltılması, kan nakli, pıhtılaştırıcı ilâç verilmesi, şok ve kansızlıkla mücadele edilecek yoğun tedavi tedbirlerinin alınmasını gerektirir.

MEHMED SİYAHKALEM, eser-biyografi

TÜRK ressam, 14. ve 15. yy. arası yaşadı. Topkapı Sarayı Hazine dairesindeki minyatür koleksiyonunda (Fatih albümü), "Kâr-ı Mehmed Siyahkalem" imzalı resimler bulundu. Bunun kendi imzası mı olduğu, yoksa başkaları tarafından mı yazıldığı kesinlikle bilinmiyor.

Mehmed Siyahkalem'in resimleri, Timur çağından beri gelen minyatür geleneğinden ayrı, bugünkü "anlatımcılık (ekspresyonizm)" tarzını andıran bir nitelik taşır. Hareketli insan figürlerinin bir mask'a benzeyen çehreleri korkunç ve trajiktir. Kaslar ve elbise büklümleri çok abartılı ve plastiktir.

Siyahkalem'in resimlerinde incelik ve yumuşaklıktan çok, korkunç şekiller görülür. Yüzlerindeki derin çizgiler, dışarı fırlamış dişler, yılan ve alev gibi kıvrılan saç ve sakallar, el ve ayaklarda güçlü bir gerçekçilik görülmekle beraber, tabiat dışı bir ifade vardır.

Genellikle şeytan, cin, sihirbaz, dev gibi masal yaratıklarını işleyen bu resimler, eski Uygur ve Klâsik Çin bronz ve resimlerindeki ejder, şeytan, cinlerle aynı köktendir. Bu da Siyahkalem'in Uygur ve Çin ile bir ilgisi olabileceğini ve İslâm minyatür sanatının, Türklerin hâkim olduğu bölgelerde, İlhanlı'lar yönetiminde çalışan Türk ressamlarının etkisinde geliştiğini gösterir.

Mehmed Siyahkalem'in Fatih Albümü'nde bulunan eserleri arasında: Dervişler, Kaplan ve boğa boğuşması, Ağaç kesenler, Şeytan ve melekler, Deynekli kocakarı ve Yaşlı kadınlar'ı tasvir eden resimlerde, sert bir gerçekçilikle güçlü bir hareket vardır.

Mehmed Siyahkalem ve Şeyh Bek'in ortak eseri

KARACİĞER AĞRISI

KARACİĞER ağrısı, özellikle karaciğerin hacmini artırarak bu organın kapsülünde gerilmeye yol açan hastalıklarda görülen bir belirtidir. Kapsülün gerilmesiyle, buradaki sinir uçları uyarılarak ağrıya sebep olur. En sık görüleni, kalp yetmezliğine bağlı olarak karaciğerde kan göllenmesinin oluşturduğu ağrıdır..

Karaciğer ağrısı daha nadir olarak siroz, viral hepatit ve karaciğer tümörlerinde olur. Karaciğer üzerinde ağrı duyulmasına, karaciğer dışındaki safra yollarının hastalıklarında da rastlanır.

OSMANLI'DA MEHMED'LER

Sultan 1. Mehmed  (D.? - Ö.1421)   (Topkapı Sarayı)

AKCİĞERİN KARACİĞERLEŞMESİ

AKCİĞERLERİN, hastalıklı bir süreç sonunda karaciğer dokusuna benzer bir görünüm kazanmasına "hepatizasyon" denilir. Akut akciğer iltihaplarında, özellikle akciğer lobları zatürresinin, hava keseciklerinin iltihap sıvısıyla dolu olduğu döneminde görülür.

İltihap sıvısında bol miktarda bulunan alyuvarlar, akciğer dokusuna kırmızı rengini verir (karaciğerleşme dönemi). Daha sonra bu sıvıda akyuvarların da görülmesiyle doku grimsi bir renk alır.

Hava keseciklerinin iltihap sıvısıyla dolu olduğu karaciğerleşmiş bir akciğer parçası suya bırakılınca; normal akciğer gibi yüzmez ve dibe batar.

MEDUSA'NIN BAŞI

Apollon tapınağında Medusa kabartması
(Didim - Aydın / Türkiye)

MEDUSA, Yunan mitolojisinde, "Gorgo"lar veya "Gorgona"lar denilen üç kızkardeşten birinin adıdır. Aralarında yalnız Medusa ölümlü idi. Perseus, birgün Okeanos ırmağının ötesinde yaşayan Medusa'yı buldu ve kafasını kesti. Medusa'nın kalan gövdesinden Pegasos ve Krysaor doğdu. Athena, Perseus'un kendisine hediye ettiği Medusa'nın kesik başıyla kalkanını süsledi.

Geometrik çağ vazolarıyla arkaik kabartmaları süsleyen "Medusa" tipi, Gorgona'nınkinden kolaylıkla ayırt edilemez. Medusa adı yalnız, Athena'nın kalkanını süsleyen veya mimarî dekorda nazarlık figür olarak kullanılan baş şekillerini belirtmekte kullanılır.

Etrafı yılanlarla çevrili ve saçlarının arasında iki kanat bulunan bir baş, 5. yy.' da yaşamış bir heykeltraş olan Kresilas'ın bir eseri olarak kabul edilir (Medusa Rondanini).

SAFRA-KARACİĞER İLTİHABI

KARACİĞER ve safra yollarına çeşitli yollarla ulaşan mikroplar, burada ve çevre dokularda akut iltihaba yol açabilirler.

İltihabın başlıca belirtileri; kendiliğinden veya dokunmakla karaciğer bölgesinde ağrı, ateş, hafif sarılık, kanda nötrofil akyuvar sayısında ve alyuvar çökme hızında artıştır. Bu belirtilere ilâve olarak iştahsızlık, bulantı, midede ağırlık hissi ve genel durumun kötüleşmesi olabilir.

GUİDO MAZZONİ, eser-biyografi

İTALYAN heykeltraş (il Paganino veya il Modanino), 1450 yılına doğru Modena'da doğdu. 8. Charles'ın Napoli'yi ele geçirdiği sırada (1494), Mazzoni de bu şehirde bulunmaktaydı. Kral onu Fransa'ya götürdü. Sanatçı orada 20 sene kaldı. 8. Charles'ın mezarını yaptı (bu mezarın yalnız desenleri günümüze kadar gelebildi).

En önemli eseri, Napoli'deki Monte Oliveto kilisesinde bulunan dokuz figürlü ve çok renkli gruptur (Kutsal mezar). Karısı İsabella Discalzi ve kızı da birçok eserinde kendisine yardım etti. Guido Mazzoni, 1518' de Modena'da öldü.

Guido Mazzoni  -  Dindarlık   (Modena)

KARACİĞER BÜYÜMESİ

KARACİĞERDE büyüme, karaciğerin her tarafında aynı miktarda olabildiği gibi, organın bazı bölümlerinde düzensiz şekilde de olabilir. Karaciğerde dolaşım bozuklukları, safra yollarının tıkanması, siroz, asalaklara bağlı kistler, tümörler, zehirlenmeler, enfeksiyon hastalıkları, kan kanseri gibi hastalıklara bağlı olarak büyüme görülebilir.

Büyümüş bir karaciğerin alt sınırı, hekimin elle yaptığı karın muayenesiyle, üst sınırı ise göğüs kafesine vurarak sesin dinlenmesiyle belirlenebilir.

Karaciğer biyopsisi, sintigrafi, laparoskopi gibi teşhise yönelik inceleme metodlarıyla da karaciğer büyümesinin sebebi araştırılabilir.

İVAN STEPANOVİÇ MAZEPA

Louis Boulanger'in eseri Mazepa

UKRAYNA kazaklarının reisi, 1644 yılında Kiev yakınında doğdu. Doğduğu zaman Ukrayna henüz Polonya'nın hâkîmiyeti altındaydı. Polonya kralının sarayında büyüdü. Bir komplo neticesinde zina halinde yakalandı. Ceza olarak, kendisini çıplak bir halde vahşi ata bağlayarak kovdular. Mucize kabilinden kurtuldu ve Dnieper Kazaklarının yanına kaçtı. 1687' de onların atamanı seçildi.

Mazepa, prens oldu, şatafatlı bir hayata başladı ve ülkeyi vergiye boğdu. Birbiri ardından Türkler'in ve Moskova'nın taraftarlarını destekledi. Azak seferi sırasında büyük Petro'ya yardım etti ve Rus-İsveç savaşının başlangıcında ona sadık kaldı.

Ukrayna'nın bağımsızlığını sağlamak isteyen ve bu yüzden güçlü komşuları arasında dolambaçlı yollara başvurup, fırsat buldukça Polonya'ya yanaşan Mazepa, sonunda İsveç kralı 12. Karl ile gizli bir anlaşma imzaladı, ama Kazak kitlesi tarafından desteklenmeyince, İsveç kralına umduğu yardımı sağlayamadı.

Poltava'da, İsveçlilerle beraber Ruslar'a ve isyan halindeki Ukraynalılara yenilerek (1709) Türkler'e sığınmak zorunda kaldı ve kısa bir müddet sonra öldü. Başarısızlığı, Ukrayna'nın Rusya'ya karşı olan bağımsızlık ilişkilerini daha da zorlaştırdı. Ukrayna'nın barok üslûbunu korudu ve Kiev'deki manastırları tamir etti. 1709' da Bendery'de ölen İvan Stepanoviç Mazepa, bazı sanatçı ve yazarlara esin kaynağı oldu.

GÖZDE KAYMA

GÖZÜN hareket kaslarındaki işlevsel denge bozukluğu sebebiyle bir yöne kayma eğilimi göstermesine "heterofori" adı verilir.

Kaymayı belirlemek için, gözlerden biri kapatılarak hastanın sabit bir cisme bakması istenir. Böylece iki gözü, bakılan cisme odaklayan birleştirici refleks olmayacağından, kapatılan gözün kaymaya başladığı gözlenir. Gözde kayma içe, dışa, aşağı, yukarı doğru olabilir.

JEAN MAYODON, eser-biyografi

FRANSIZ ressam ve seramikçi, 1893 yılında Sevr'de doğdu. Önce ressamlığa heves etti, sonra kendini seramik sanatına verdi (1912). Mineli kumtaşından büyük hacimli eserler ve anıtlar yanında (havuz, çeşme ve bahçe fıskıyeleri), ince fayanstan, altın süslemeli, boyalı mitolojik figürlerle bezenmiş değerli eşyalar da yaptı.

Sèvres Millî imalâthanesinin sanat yöneticiliğinde bulundu (1941-42). 1955' den sonra tekrar resme dönerek manzara resimleri, natürmortlar yaptı. Seramik sanatını da terketmedi. Tuileries müzesinin müdürlüğünü yapan Jean Mayodon 1967' de Paris'te öldü.

Jean Mayodon  -  Dansözler

HEZEYAN nedir?

KİŞİNİN gerçeklerle bağdaşmayan düşünce ve inançlara kapılmasıyla belirlenen zihnî bozukluğa "hezeyan (delirium)" denilir. Hezeyan sadece belirli bir düşüncede gerçeklikten kopma şeklinde olacağı gibi (basit hezeyan), kendi içinde mantıklı bir şekilde düzenlenmiş birkaç hezeyan da bir arada bulunabilir.

Hezeyanlar içeriklerine göre; düşmanlık hezeyanları, ruhî çöküntü hezeyanları, büyüklük hezeyanları, kıskançlık hezeyanları, mezhep ve din hezeyanları şeklinde sınıflandırılabilir.

HIÇKIRIK TUTMA

KISA, fakat hızlı nefes alma ve bunun ardından, gırtlakta ses telleri ve bunların arasındaki bölgeyi kapsayan organın (glottis) spazmıyla beliren refleks harekete "hıçkırık" denilir. İçe çekilen hava, spazma uğrayan glottis yarığından geçerken tipik bir ses çıkarır.

Hıçkırık, diyafram sinirinin veya diyaframla direk bağlantılı olan organların uyarılmasıyla gelişir. Karın zarının diyaframla ilişkili olan bölümünün iltihabı; mide, karaciğer ve safra kesesi hastalıkları; bağırsaklarda gaz birikmesi; gazlı, alkollü içecekler hıçkırığa yol açar.

Yemek yerken önemli miktarda hava yutan, midesi dolu kişilerde de hıçkırık sıkça görülür.

Beyin-omurilik hastalıklarında da hıçkırık olabilir. Hıçkırık hiçbir sebebe bağlı olmadan sağlıklı kişilerde görülebildiği gibi, psikopat veya histerik kişilik yapısındaki insanlarda da duygusal etkilerle ortaya çıkabilir.

Belirli sebebi olmayan basit hıçkırıklarda, aralıklı içilen üç yudum serin su hıçkırığı çoğu zaman durdurur.

MAYA SANATI

Maya sanatı  -  Yaxchilan'daki 26 nolu stelden detay (8. yy)

HIRILTILI NEFES

HIRILTILI soluma, solunum yollarından salgılanan sıvıda, buradan geçen havanın hava kabarcıkları oluşturmasıyla açıklanır. Hırıltılı soluma, akut ve kronik bronşitlerden, bronşektazide olduğu gibi küçük boşluklardan veya daha büyük oyuklardan kaynaklanabilir. Hırıltının niteliğini, oluşan hava kabarcıklarının büyüklüğü ve çevredeki akciğer dokusunun durumu belirler.

ROBERTO MATTA ECHAURREN, eser-biyografi

ŞİLİ'Lİ ressam ve mimar, (Roberto Sebastian Matta Echaurren) 1911 yılında Santiago'da doğdu. Santiago Katolik üniversitesinde okudu. 1931' de mimarlık diploması aldı. Paris'te, Le Corbusier'nin atölyesinde çalıştı (1933). Dostu Garcia Lorca onu Dali ve Breton ile tanıştırdı. Onların teşvikiyle resme yöneldi.

İlk resimlerini 1938' de Trévignon'da yaptı. 1939' da Amerika'ya yerleşti. Kısa bir müddet için Şili'ye döndü. 1948' de Avrupa'ya göç etti. Soyut gerçekçiliği Amerikalı ressamları derinden etkiledi. En ünlü tabloları: "Ruh morfolojisi (1938-39)", "Yumuşaklığın şiddeti (1952)", "Düş harmanında (1956)", "Soru (1957)", "Cem ile sorunu" eseriyle 1962' de Marzotto ödülünü kazandı. Eserleri çoğu zaman çağımız insanının şaşkınlığını ve kaygılarını dile getirir. Roberto Matta Echaurren, 2002' de İtalya'da öldü.

Roberto Matta Echaurren  - 
Eros'ta baş dönmesi

EKLEMDE SIVI BİRİKMESİ

EKLEM boşluğunda sıvı birikmesiyle beliren patolojik duruma "hidroartroz" denilir. Travma, menisküs lezyonları; frengi, verem gibi kronik iltihabî süreçler, eklem boşluğunun iyi huylu tümörleri; tifo, menenjit gibi genel enfeksiyon hastalıkları, sinir sistemi hastalıkları eklem boşluğunda sıvı birikmesine yol açabilir.

Sıvı biriktiğinde eklem bölgesinde şişkinlik ve farklı derecelerde hareket kısıtlılığı görülür. Sıvı, tahriş ve travma gibi mekanik etkenlere bağlı olarak gelişmişse berrak, bir iltihabî sürece bağlı olarak gelişmişse bulanık-sarımsı renkte olur.

QUENTİN MATSYS, eser-biyografi

FLAMAN ressam, 1466 yılına doğru Louvain'de doğdu. 1491' de Anvers'e yerleşti. Anvers okulunun asıl kurucusudur. 15. yy.'ın mirasını benimsedi; aynı zamanda İtalya'dan, özellikle Vinci ve Raffaello'dan aldığı yenilikleri, sanatına itina ile kattı. İlk eserleri gotik tarzdadır. Büyük triptiklerinde, figürlerdeki kıvraklık, düzgün bir güzelliğe sahip kadınlar, klâsik yapı, uzakların maviliği, renklerin akıcılığı, Matsys resminin yeniliğini ortaya koyar.

Quentin Matsys, yaşadığı yüksek kültür ortamını portrelerinde yansıttı (Banker ve karısı, Erasmus, Peter Gillis). Jean Van Eyck'in kaybolan bir eserinin konusunu canlandırdı ve günlük hayat sahnelerinin konu edilmesi yolunda ilk adımı attı.

Matsys, dostu Erasmus gibi gelenekle bağlarını tamamen koparmakta tereddüt eden bir reformcudur. Oğulları Jan ve Cornelis de ressam olan Quentin Matsys, 1530' da Anvers'de öldü.

Quentin Matsys  -  İsa'nın toprağa verilişi

VÜCUDA AŞIRI SU ALMA

ORGANİZMAYA aşırı su alınmasına "hidratasyon" denilir. Bu durum, aşırı su içilmesinden, su kaybının durmasından veya antidiüretik hormon alınmasından kaynaklanabilir. Aşırı su içilmesi; havale, kas güçsüzlüğü, kalp ritm bozuklukları, kusma gibi belirtilerle seyreden su zehirlenmesine yol açabilir.

Vücutta aşırı derecede su tutulması, hücre dışı sıvıdaki elektrolitlerin yoğunluğunun azalmasına sebep olarak, hücre içine sıvı geçişine yol açar. Böylece oluşan hücre ödemi, ölüm gibi ağır bir netice doğurabilir.

HENRİ MATİSSE, eser-biyografi

FRANSIZ ressam, 1869 yılında Le Cateau'da doğdu. Hukuk okudu. 1890' da Goupil'in "Resim üzerine inceleme" eserini okuyunca, resme heves etti. Paris'e gitti; orada Julian akademisine, sonra École Normale Supérieure des Beaux-Arts'a girdi; Gustave Moreau'nun atölyesinde Rouault, Camoin, Marquet ile çalıştı. Bonnat'ın atölyesine devam eden Dufy ve Friesz gibi ressamlarla tanıştı.

Matisse, hocasının tavsiyelerine uyarak, tabiat resimleri yaptı ve Louvre'da birçok eser kopya etti. Sanatı bu sıralarda geleneksel seviyede idi. Millî Güzel Sanatlar derneğinde sergi açtı. Sonra Pissarro'nun tesiriyle izlenimciliğe yöneldi. Matisse, bu dönemdeki çalışmalarında, yoğun renkler ve belirgin biçimlere meraklıdır.

Daha sonra, Carriere'de figür anlayışını inceledi, heykeltraşlığı (1900) ve geçici olarak noktacılığı denedi. Bazı figürlerinde Cezanne etkisi açıkça görülür. "Fov" tarzındaki resimlerinde kişiliği iyice ortaya çıktı; (Kasketli genç denizci; Lüks, huzur ve şehvet (1906)). Geçişleri ve değerleri ortadan kaldırarak, tonu, nesnenin biçimini, uzayı renk tabakalarıyla belirterek tabiatı basitleştirdi, arabesk ile ritmi ön plana aldı (Kırmızı halılar).

Fas'a yaptığı iki seyahat (1911-13) ve kübizmin çekiciliği, onu yeni basitleştirmelere yöneltti (Üç kızkardeş, Faslılar, Ressam ve modeli). İleri yıllarda Matisse'de bir gevşeme görülür; başarıları, o yıllardaki kaygısız ortam, Nice şehri, onu bir zerafet sanatına götürdü. Genç kadınları, kumaşları, çiçekleri canlandıran ahenkli tablolar yaptı.

Tahiti'ye gitmeden evvel İspanya, İtalya, Almanya, Rusya'yı dolaştı. Kilise süslemeleri yaptı. Ayrıca kara kalemle yapılmış eserleri de vardır. Şiir kitapları resimledi. Oyma eserleri 500 kadardır. Hayatının sonlarında yapıştırma kâğıt tekniğini büyük boyutlu kompozisyonlarda (Zenci boksör, Kralın kederi) veya daha ölçülü boyutlarda (çiçekler ve dansözler) tatbik etti.

Matisse, tunç heykeller de yaptı. Resimle ilgili görüşleri çeşitli dergilerde yayınlandı. Çağdaş resmi büyük ölçüde etkileyen Henry Matisse, 1954' de Nice'de öldü.

Henri Matisse  -  Büyük kırmızı ev içi  (1948)

TER BEZİ TÜMÖRÜ

DERİDEKİ ter bezi veya apokrin bez (dış cinsî organlar çevresinde bulunan ter bezleri) hücrelerinden kaynaklanan iyi huylu tümöre "hidroadenom" denilir. Farklı histolojik tipleri bulunan bu tümör yavaş büyüyen, sağlam deriyle örtülü ve çoğunlukla tek bir yumru şeklinde bir kütledir. Koltukaltı, dış cinsî organlar etrafı ve apış arası gibi kötü kokulu terlemenin olduğu bölgelerde daha sık görülür.

GEORGES MATHİEU, eser-biyografi

FRANSIZ ressam, 1921 yılında Boulogne-sur-Mer' de doğdu. 1947' de Paris'e yerleşti; 1950' den itibaren bu şehirde, New York (1954), Tel Aviv (1962), Paris Art Moderne müzesinde (1963) sergiler açtı.

"Lirik abstraksiyon" adını verdiği sanatı, bir çeşit şimşek hızıyla çizilen saf renklerden, çizgilerle yapılmış parlak davranışlı resme bağlanır. Nonfigüratif tuvalleri tarihî çizgiler taşır. Nazariyeci olarak birçok incelemesi yayınlandı (Nonfigürasyonun yorumlanması, Şekillerin dağılması, Lekeciliğin ötesinde). 1963' den sonra daha çok döşeme, afiş ve kuyumculuk sanatlarıyla ilgilenen Georges Mathieu, 2012' de Boulogne-Billancourt'da öldü.

Georges Mathieu  -  Boisserée kardeşlere ithaf  (1967)

SU KORKUSU

SIVILARDAN ve özellikle sudan aşırı ölçüde korkma, nevrozlarda ve bazı akıl hastalıklarında farklı derecelerde görülen bir belirtidir. Kuduz hastalığının en tipik belirtisi sudan korkma olduğu düşünüldüğü için yanlış olarak bu hastalıkla eş anlamlı olarak kullanılmaktaydı (kuduz beyinde tahribat yapar).

ANDRÉ MASSON, eser-biyografi

FRANSIZ ressam, 1896 yılında Balagny-sur-Thérain, Oise'da doğdu. Bir ara "kübizm"i tatbik etti (1922). 1923' de "gerçeküstücülük"e geçti. Ritm ve arabesk anlayışı, İspanya iç savaşıyla (1936) ilgili tablolarında görülür.

Michel Leiris'in "Boğa güreşi" adlı eseri için yaptığı resimlerde ve diğer tablolarında "erotizm" ile "zulüm" birleşir. Bazı ünlü yazarların eserlerini resimledi. 1941-45 yılları arası yaşadığı Amerika'da, kızılderililerin büyülü ve ilkel dünyasından izler taşıyan resimler yaptı. 1945' den beri soyutlamaya doğru bir gelişme gösterdi.

"Mezarsız ölüler" ve "Hamlet" adlı tiyatro oyunları için dekor ve kostümler hazırladı. 1965' de Théatre de France için yeni bir tavan yaptı. André Masson, 1987' de Paris'te öldü.

André Masson  -  Bir resimleme (Conquérante)

SOĞUK SUDA BAYILMA

SOĞUK suya girmeye bağlı olarak bilinç kaybı ve ani solunum durmasıyla beliren bayılma vakasına "hidrokusyon" denir. Bu vaka, suda-denizde boğulmayla aynı şey değildir. Çoğunlukla suya girer girmez gerçekleşir, ama yüzme esnasında ve hattâ sudan çıktıktan sonra bile olabilir. Özellikle giderek daha soğuk derinliklere inen dalgıçlar arasında yaygındır.

Soğuk su bayılması, farklı klinik şekillerde ortaya çıkar. Bazen aniden gelişir ve kişi suyun dibine batar; bazen de kendini iyi hissetmeme, baş dönmesi, kramplar ve kulak çınlaması gibi ön belirtiler görülür. Soğuk suda bayılma nadiren ölümle neticelenir, fakat ayılarak solumaya başladığı anda hâlâ su içinde bulunuyorsa bu kez boğulmaya bağlı ölüm olur.

Böyle bir vakaya uğramış kişiye suni solunum ve kalp masajı gerekir.

MASOLİNO DA PANİCALE, eser-biyografi

İTALYAN ressam (Tommaso di Cristoforo Fini), 1383 yılında Panicale'de doğdu. Gherardo Starnina'nın öğrencisi oldu. Gentile da Fabriano'nun etkisinde kaldı, gotik tarzına belirli yer ve hacim kaygısı getirdi ve öğrencisi Masaccio'nun etkisi altına girdi. Floransa'da, Brancacci şapelinin fresklerini onunla beraber yaptı (1425-27)

Masolino, 1427' de Macaristan'a Pippo Spano'nun yanına, sonra 1429' da Roma'ya gitti, San Clemente'deki Santa Caterina kilisesinde, Masaccio'nun çalışmalarını tamamladı. Daha sonra yaptığı Castiglione Olona fresklerinde (1435), Trecento'nun yumuşaklığını 15. yy.'ın yeni biçimleriyle bağdaştıran Masolino, 1447 yılına doğru öldü.

Masolino da Panicale  -  Aziz Petrus'un vaazı

İDRARIN ENGELLENMESİ

GENELLİKLE idrarın, idrar borusuna veya mesaneye (idrar torbası) geçişini engelleyen bir sebebe bağlı olarak (taş veya doğuştan bozukluk) böbrek havuzunun veya böbrek çanağının genişlemesine "hidronefroz" denilir.

Bu durum, bel bölgesinde dolgunluk hissiyle beliren ağrılı bir tabloya yol açar. Tedavi yoluna gidilmezse, tablo ağırlaşarak enfeksiyona veya böbrek dokusunda yıkıma yol açabilir.

FRANS MASEREEL, eser-biyografi

BELÇİKA'LI gravürcü, desinatör ve ressam, 1889 yılında Blankenberge'de doğdu. Duygulu ve sert bir üslûpta yaptığı gravürlerinde çağı ve insanlar konusunu işledi. Manzara, deniz resimleri ve gündelik hayat sahnelerini gösteren tablolar yaptı.

Yayınladığı gravür kitapları: "Bir insan tutkusunun yirmi beş resmi (1918)", "Dua kitabım (1919)", "Düşünce (1920)", "Şehir (1925)", "Karadan aka (1939)", "Memleketim (1956)", "Eşya sergisi (1961)". Ayrıca, ünlü yazarların çeşitli kitaplarını da resimledi.

1945' den sonra Nice'te yerleşti. 1965' de bu şehirde bütün eserlerini toplayan bir sergi açan Frans Masereel, 1972' de Avignon'da öldü.

Frans Masereel  -  Bir kitap resimlemesi
(R.Rolland - Jean Christophe)

KALP ZARINDA SIVI BİRİKMESİ

PERİKARD (kalp zarı) boşluğu içinde sıvı toplanmasına "hidroperikardium" denilir. Genellikle yaygın ödem ve organizmanın diğer seröz boşluklarında sıvı birikmesiyle seyreden kalp yetmezliği, karaciğer sirozu ve böbrek hastalıklarında görülür.

Toplanan sıvı, burada normalde bulunan sıvıyla aynı niteliktedir, ama yaklaşık 20 - 30 mililitre olan kalp zarı sıvısı 1 litreye kadar bile çıkabilir. Bu durumda kalp, biriken sıvının etkisiyle sıkışır ve işlevleri bozulur. Kalb gevşeme evresinde genişleyemez ve kalbe kâfi kan giremez.

MASANOBU OKUMURA, eser-biyografi

YEDO' da (Tokyo), estamp ressamı, kitapçı ve yayıncı olarak faaliyet gösterdi. (D. 1689 ' a doğru - Ö. 1768). İki renkli (beni-e) ve çok renkli (uruşi-e) estampı ilk yapanlardan olduğu sanılır.

Masanobu Okumura  -
 "Tiyatro kıyafetli kız ve rahibe"

HİDROSALPENKS nedir?

FALLOP borusu içinde sıvı birikmesiyle ortaya çıkan patolojik duruma "hidrosalpenks" denilir. Bu sıvı birikmesi neticesinde fallop borusu gergin ve kiste benzer bir görünüm alır. Çoğunlukla iltihabî süreçlerin neticesinde boru ağzında gelişen tıkanmaya bağlı olarak görülür.

Boruda biriken sıvı cerahatlıysa; "piyosalpenks", kanlı ise "hematosalpenks" adını alır. Kanlı sıvı birikmesi hemen her zaman dış gebelikte ortaya çıkar.

MASACCİO, eser-biyografi

İTALYAN ressam (Tommaso di ser Giovanni), 1401 yılında San Giovanni Valdarno'da doğdu. Heykeltraşlığı, Ghiberti'nin ve her halde dost oldukları Donatello'nun yönetiminde öğrendi. Resimde, Masolino da Panicale'nin öğrencisi oldu.

Hemen hemen sadece biçim renk ve ışık değerleri üzerinde ısrarla durarak gotik zerafetine karşı çıkan Masaccio, Giotto'nun plastik anlayışına döndü. 1427' de Maoalino ile beraber çalıştıkları küçük kilisede (Del Carmine), fresklerde, hacimlerin dolgunluğunda ve tiplerin katılığında onun etkisi hissedilir (Sadakaların dağıtımı, Cennetten kovulmuş Adem ile Havva).

Masaccio, Floransa'dan ayrılarak Roma'ya gitti, orada San Clemente'deki küçük Sacramento kilisesinin dekorunda (Çarmıha geriliş) ve Santa Maria Maggiore için çok kanatlı bir tablonun yapılışında çalıştığı bilinmektedir. Floransa'daki Santa Maria Novella'da da fresk olarak çizilmiş bir "Çarmıha geriliş"i vardır.

Masaccio'nun güçlü sanatı, 15. yy. İtalyan sanatını geniş ölçüde etkisi altına aldı. Masaccio, 1429' da (yaş 28) Roma'da öldü.

Masaccio  - Cennetten kovulmuş Adem ile Havva (detay)

AŞIRI BEYİN-OMURİLİK SIVISI

BEYİN karıncıklarındaki beyin-omurilik sıvısının basıncının artmasıyla beliren patolojik duruma "hidrosefali" denilir. Bu durum, beyin-omurilik sıvısının aşırı miktarda üretilmesi neticesi geliştiği gibi, beyin-omurilik sıvısının akmasını engelleyen patolojik süreçlere de bağlı olabilir. Böyle bir tıkanmada bir veya bütün beyin boşluklarında genişleme görülür.

Hidrosefalinin anne karnında gelişmeye başlaması, hastalığın yenidoğanda veya süt çocuğunda belirmesine sebep olur. Bu durumdaki hidrosefalinin sebebi; beyindeki doğuştan oluşum bozuklukları, menenjit, doğuştan frengi, verem veya toksoplazmoz gibi iltihabî süreçlerdir.

Küçük bebeklerde kafa kemikleri henüz tam olarak kaynaşmadığı için, beyin karıncıkları anormal ölçüde büyür. Bunun neticesi, beyin kabuğu incelir, kafa hacmi artar ve sinir dokusunda yıkım başlar.

Yetişkinlerde görülen hidrosefali çoğunlukla tümörlere bağlıdır. Yetişkinde kafa kemikleri kaynaşmış olduğundan kafa büyümesi görülmez, ama "kafa içi basınç artış sendromu" belirtileri ortaya çıkar. Bu belirtiler; baş ağrısı, kusma, duyu ve görme bozukluklarıdır.

ARTURO MARTİNİ, eser-biyografi

İTALYAN heykeltraş, 1889 yılında Treviso'da doğdu. Büyük bir çizgisel yalınlık sağlayan "anlatımcı" eserler gerçekleştirdikten sonra, faşizm dönemi sırasında düzenli klâsikçiliği benimsedi. Dönemin gözde heykeltraşıydı. Çeşitli akımlardan faydalanan sanatıyla etkili oldu. 1940' dan sonra soyutun sınırında eserler verdi. "Scultura, lingua morta (1945)" adlı bir de kitabı olan Arturo Martini, 1947' de Milano'da öldü.

Arturo Martini  -  Uyanış

HİDROSEL nedir?

ERBEZİNİ saran seröz zar boşluğunda sıvı toplanmasıyla beliren patolojik duruma "hidrosel" denilir. Biriken sıvı, zar duvarlarında gerilmeye yol açacak miktara ulaşmadıkça ağrı olmaz. Sıvı birikimi olan bölgede erbezi, şiş görünümlüdür.

Hidrosel, erbezi veya epididimin, akut veya kronik enfeksiyonları gibi çeşitli sebeplerden kaynaklanan patolojik süreçler neticesinde gelişir. Sebebi belli olmayan hidroselde, önemsiz enfeksiyonların veya geçmişte gözden kaçmış travmaların rolü olduğu düşünülür.

SİMONE MARTİNİ, eser-biyografi

İTALYAN ressam, 1285 yılına doğru Siena'da doğdu. 14. yy. Siena okulunun en ünlü temsilcilerindendir. 1315' de Siena Sarayı için etrafı meleklerle çevrili Meryem "La maesta"yı çizdi. Ressam, bu ünlü eserinde süslemeciliğe daha da yaklaşarak Duccio'nun tarzına yönelir.

Martini, 1328' de Halk sarayı için Guidoriccio da Fogliano'nun atlı resmini çizdi. 1330' a doğdu Assisi'ye gitti, Aşağı San Francesco kilisesinde San Martino şapelinin süslemelerini yaptı. Yardımcısı Lippo Memmi'nin de emek verdiği "Tebşir"de siluetlerin güzelliği ve renklerin inceliğiyle Siena gotik sanatının en sağlam örneğini verdi.

Milletlerarası bir üne sahip olan ressam, Kral Anjou'lu Roberto'nun gözde sanatçısıydı. Martini'nin "Toulouse'lu aziz Louis" panosunu yapmak üzere Napoli'ye gittiği sanılır. 1339' da Avignon'da kaldı, orada "Katedraller Madonnası ve Aziz Georgius" (kayıp) adlı eseri gerçekleştirdi. Avignon'da Petrarca ile dost oldu ve onun için Vergilius başlı bir minyatür yaptı. Simone Martini, 1344' de Avignon'da öldü.

Simone Martini  -  Tebşir  (detay)

AKCİĞER ZARINDA SIVI BİRİKİMİ

AKCİĞER zarı boşluğunda değişen miktarlarda sıvı birikmesine "hidrotoraks" denilir. Bu sıvı, hücre dışı alanlardaki doku sıvısı niteliğindedir. Kalp yetmezliğinin ileri dönemlerinde, karaciğer sirozunda, böbrek hastalıklarında, yaygın ödemlerle ve organizmanın diğer seröz boşluklarında sıvı birikimiyle beraber görülen bir belirtidir. Ayrıca, göğüs kafesindeki büyük toplardamara baskı uygulayarak kan akımını engelleyen patolojik süreçler de hidrotoraksa yol açabilir.

Zar boşluğunda toplanan sıvı miktarı, birkaç mililitreden 2 - 3 litreye kadar değişebilir. Biriken sıvı miktarının çok olduğu durumlarda akciğerler baskıya uğrar ve solunum işlevleri bozularak boğulma hissi, morarma, kalp atım hızında artma ve genel hal bozukluğu ortaya çıkar.

GASPARD MARSY, eser-biyografi

FRANSIZ heykeltraş, 1625 yılına doğru Cambrai'de doğdu. Kardeşi Balthasar ile beraber daha çok Versailles'da çalıştı. İki kardeş orada çeşitli eserler meydana getirdiler (Gün ışırken, Latone ile çocukları, Bacchus havuzu, Öğle vakti, Apollon'un atlarını tımar eden triton, Polonya kralı ve rahip Jean Kazimiers'in mezarı). Gaspard Marsy, 1681' de Paris'te öldü.

Gaspard Marsy  -  Apollon'un atlarını tımar eden Triton

TER BEZİ İLTİHABI

DERİDEKİ ter bezlerinin iltihabı, stafilokoklarla oluşan ve bir veya birden çok ter bezini etkileyen bir süreçtir. Çoğunlukla koltukaltı, apış arası, kasık gibi ter bezleri bakımından zengin olan bölgelerde görülür. Epilasyon ürünleri ve deodoran kullanan kadınlarda daha sık ortaya çıkar.

Kızarık ve ağrılı bir şişlikle beliren iltihap, ameliyatla kesilerek akıtma uygulamasını gerektirecek bir apseye dönüşebilir. Başlangıçta lokal olarak tatbik edilen mikrop öldürücüler ve genel antibiyotik tedavisiyle iltihap geriler.