12 Ocak 2021 Salı

YÜKSÜKOTU (bitki)

Y
ÜKSÜK  biçiminde çiçekler açan, çok zehirli bir bitkidir. Yaprakları yeşil ve alt tarafı kadifemsi tüylü, çiçekleri soluk sarı veya açık firfiri olur. "Sıracagiller"dendir. 

En çok tanınan türü; "kızıl yüksükotu"dur (digitalis purpurea), 2 yıllık olup boyu 1 metreyi bulabilir. Sapın ucunda ve yanlarında yer alan salkım halindeki güzel firfiri çiçeklerinden dolayı, bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. 

Balta ormanlarında, kesimden sonra çok görülen bu zehirli bitkinin yapraklarında "dijitalin" denilen ve kalp ilâcı olarak kullanılan bir alkaloit bulunur.

Kireçli topraklarda ise "sarı yüksükotu" yetişir. 

Tababette; kuru yerlerde biten yabanî bitkilerden 2 yıllık olanların, bitki tam çiçek açacağı sırada toplanan yaprakları kullanılır. 

Yüksükotu, kalp atışını yavaşlatır, kalp kasılmalarını düzgünleştirir ve güçlendirir, ayrıca idrar söktürücü etki yapar. Bu özellikler son derece zehirli bir heterozitler karışımından (dijitoksozit ve dijitonozit) ileri gelir. 

Kızıl yüksükotundan başka "tüylü yüksükotu"da tababette kullanılır. Bunda da diğerine benzeyen fakat daha zehirli heterozitler bulunur. 

Yüksükotu, toz ya da tentür halinde ağız yoluyla alınır. Etkin maddesi vücutta biriktiğinden, hekim kontrolünde kullanılması gerekir.