29 Aralık 2023 Cuma

CYRİEL BUYSSE (yazar)

F
LAMAN  dilinde yazan Belçikalı yazar, 1859' da Nevele'de doğdu. Vermeylen ile beraber, Flaman edebiyatının yeniden doğuşunda etkili olan "Van Nu en Straks" dergisinin kurucusu. 

İlk romanlarında köylüleri konu aldı "En Güçlünün Hakkı (1893)", "Maça Valesi (1898)".

Sonradan, otobiyografik eserlerinde burjuvaların yaşamını işledi "Sursum Corda (1894)", "Mavi Ev (1895)", "Bir Flandre Aslanı (1900)".

Çoğunlukla Maupassant'a benzetilen yazar, herşeyden evvel bir gerçekçidir. Cyriel Buysse, 1932' de Gand yakınları, Deurle'de vefat etti.

En olgun eserleri :  "Roseke van Dalen'in Hayatı (1906)", "Sıpa (1910)", "Teyzeler".

27 Aralık 2023 Çarşamba

MİCHEL BUTOR (yazar)

F
RANSIZ  yazar, 1926 yılında Mons-en-Baroeul'de doğdu. Felsefe öğrenimini bitirdikten sonra, Sens (fransa), Mısır, Selânik ve Cenevre'de öğretmenlik yaptı. Türkiye'de birkaç konferans verdi.

"Repertuar (1960-64)" ve "San Marco'nun Tasviri (1963)" adlı denemelerinde, gerçeğin dil haline dönüşmesi mekanizmasını inceler. Romanı, kendini ve dünyayı tanıtma yolunda bir araç olarak kabul eder.

Önemli romanları :  "Milano Pasajı (1954)", "Zamanı Kullanış (1956)", "Modifikasyon (1957)", "Dereceler (1960)".  "Mobil (1962)" ve "Saniyede 6 Milyon 810 Bin Litre Su (1965)" adlı eserlerinde, hayatın ve dilin özünü kavramayı genişletti.

İleri yıllarda asıl ustaları Joyce ve Proust'u örnek aldı.  Eleştiri yazıları da yazan Michel Butor, 2016' da Contamine-sur-Arve'de vefat etti.

25 Aralık 2023 Pazartesi

SAMUEL BUTLER (şâir)

İ
NGİLİZ  yergi şâiri, 1612 yılında Worcestershire, Strensham'da doğdu. Birçok soylu kişinin yanında çalıştı. Restorasyondan sonra (1660), Gal Bölgesi "Vali sekreteri" oldu. 

Güldürücü bir kahramanlığı anlatan, ilk bölümü 1663' de, diğer iki bölümü de 1664 ve 1678' de yayınlanan "Hudibras" adlı manzum eseriyle ün yaptı. 

Genellikle Don Quijote'ye benzeyen, içinde Rabelais ve Scarron'dan alınma unsurlar bulunan bu eser, koyu protestan ilkecilerine karşı yönelmiş bir yergi, daha çok bir alaydır.

"Hudibras"ın gördüğü büyük ilgiye rağmen, sekreterlikten ayrılınca, saray onu hiç tutmadı ve 1680' de Londra'da yoksulluk içinde öldü. 

21 Aralık 2023 Perşembe

BEHZAT HÂKİ BUTAK (tiyatrocu)

TÜRK  tiyatro oyuncusu, 1889 yılında Bursa'da doğdu. Babası eski gazetecilerden Halil Hâki'dir.   1906' da İstanbul'a geldi ve Mercan idâdîsine yazıldı. Namık Kemal'in eserlerini okula getirdiği için kovuldu. 

Ticaret okuluna girdi. Ressam Muazzez'in (Mehmed Muazzez Özduygu) yanında "resim" çalışmaya başladı. Bir süre sonra, ticaret okulunu da bırakarak yalnızca "resim" ve "tiyatro" ile uğraşmaya başladı. Ressam Muazzez'in oğlunun sünnet düğünü için düzenlediği "orta oyunu"nda, "Kavuklu Arkası"nı oynadı. 

Bir yandan Sanayii Nefise mektebine devam ederken, diğer yandan da ressam Muazzez'in kurduğu "Sahnei Heves" topluluğunda rol aldı. Kısa sürede topluluğun dağılması üzerine, birkaç arkadaşıyla beraber "Sanayii Nefise Tiyatro Heyeti"ni kurdu. 

Bir süre sonra, içinde bulunduğu 4 kişilik bir öğrenci topluluğu İtalya'ya burslu olarak "elektrik öğrenimi" için gönderildi. Ancak İtalya'daki işçi grevi yüzünden öğretim yapılamadı. 2 ay kadar Roma ve Napoli'de tiyatroları gezdi.

19 Aralık 2023 Salı

LOUİS DE BUSSY (mühendis)

FRANSIZ  mühendis ve bilgin, 1822 yılında Nantes'da doğdu. Lorient deniz üslerinde çalıştı. 

Savaş gemilerinin çelikten, zırhların da nikelli çelikten yapılması fikrini öne sürdü. Birçok savaş gemisinin, özellikle "Dupuy-de-Lôme" zırhlısının projelerini çizdi.

 Louis de Bussy, 1903' de Paris'de vefat etti.

17 Aralık 2023 Pazar

VANNEVAR BUSH (mühendis)

AMERİKALI  elektrik mühendisi, 1890 yılında Massachusetts, Everett'de doğdu. Öğrenimini Massachusetts İnstitute of Technology'de, sonra Harvard üniversitesinde yaptı. 

1916' da bir "elektroteknik" kürsüsüne getirildi. 1. Dünya savaşı boyunca, denizaltıların bulunmasına yarayacak bir âlet üzerinde çalışmalar yaptı. 

Carnegie enstitüsü başkanı (1939) ve Amerika ilmî araştırmalar müdürü (1941) oldu. Kelvin'in integratör hesap makinasıyla Neumann'ın döndürme şiddetini artıran "torque amplifier" âletinden istifade ederek, integral hesapların neticesini kolayca hesaplamayı tasarladı. 

Böylece, 1925-31 yılları arası Massachusetts İnstitute of Technology'de ilk "tam analog" hesap makinesi olan "diferansiyel integratör" yapıldı. 

Ayrıca, gazlarda ve yalıtkan cisimlerde, iletkenlikle ilgili çalışmaları vardır. Atom bombasının yapımında olduğu kadar, "sibernetik" bilimi fikrinin gelişiminde de önemli rolü oldu. Vannevar Bush, 1974' de Belmont'da vefat etti.

15 Aralık 2023 Cuma

RİCHARD FRANCİS BURTON (gezgin)

İNGİLİZ  gezgin, 1821 yılında Torquay'de doğdu.  Mekke, Medine (1853) ve Doğu Afrika'yı dolaştı. Speke ile beraber Nil nehrinin kaynaklarını araştırmak üzere yola çıktı. 

1858' de Tanganika gölünü keşfetti. Sonra, Amerika'da Mormonlar ülkesini, Brezilya'nın bir kısmını, Suriye'yi ve burada Midyanî ülkesinin altın madenlerini (1876-77) ve kumandan V. L. Cameron ile beraber Altın sahilini gezdi.

Trieste'de İngiliz konsolosluğu yapan Richard Francis Burton, 1890' da Trieste'de vefat etti.

13 Aralık 2023 Çarşamba

RİCHARD BURTON (oyuncu)

İNGİLİZ  tiyatro ve sinema oyuncusu, 1925 yılında Galler ülkesi, Pontrhydyfen'de doğdu. 1947' den sonra tiyatro alanında, Shakespeare'in eserlerini en iyi oynayan oyuncu olarak ün yaptı. 

1949' da sinemaya geçti. 1959' da Tony Richardson'un çevirdiği "Look Back in Anger" adlı filminde oynadı. 1963' de J. Mankiewiez'in  "Cleopatra"  filminde oynadıktan sonra ünü bütün dünyaya yayıldı. 

1964' de,  P. Glenville'in  "Becket" ve J. Huston'un  "Night of The İguana"  adlı filmlerinde başrolü oynadı.  1965' de V. Minnelli'nin  "The Sandpiper",  M. Ritt'in  "The Spy who Came in from the Cold", 

1966' da M. Nichols'un "Who is afraid of Virginia Woolf" ve 1967' de F. Zeffirelli'nin yönettiği "The Taming of the Shrew" adlı filmlerde oynadı.  Richard Burton, 1984' de İsviçre'de öldü.

11 Aralık 2023 Pazartesi

CYRİL BURT (psikolog)

İNGİLİZ  psikolog, 1883 yılında Londra'da doğdu. Sorbonne'da Binet'nin derslerini izledi. 1902' de, Spearman'ın da katıldığı antropolojik bir soruşturma dolayısıyla, Bertillon krimonolojisine uygulanan Pearson metodunu inceledi. 

Pearson'un belirleme denklemlerini basitleştirdi. Daha sonra Thurstone tarafından basitleştirilecek olan "centroid" analizinin temellerini attı. 

1909' da, Charles Sherrington'un yönetiminde Liverpool üniversitesi psikoloji bölümü başkanlığına tayin edildi. Aklî testler üzerinde yaptığı ilk çalışmalarını yayınladı. 

London County Council'e, dünyada ilk olarak, eğitimde kişilere yön verici psikolog olarak atandı (1913-32). İngiliz çocuklarına, Binet-Simon testlerini uygulamakla işe başladı. Sonra, "aklın üstün süreçleri" denilen kolektif seviyede bir dizi testi ele aldı.

9 Aralık 2023 Cumartesi

ŞEFİK BURSALI (ressam)

TÜRK  ressam, 1903 yılında Bursa'da doğdu. Öğreniminin bir kısmını Bursa lisesinde yaptı. Akademide, İbrahim Çallı'nın atölyesinde çalışarak Avrupa yarışmasında birincilik kazandı (1930).

Bir müddet Konya lisesinde resim öğretmenliği yaptıktan sonra, İstanbul Akademisi öğretim kadrosuna alındı (1938).

Çalışmalarında özellikle "tabiat manzaralarına" yer verdi. Bursa'da geçen yıllarının etkisiyle "yeşil" rengin farklı tonlarını kullandı. Duygulu bir işçiliği vardır. 1967' de Devlet sergisi ikinci resim ödülünü alan Şefik Bursalı, 1990' da Ankara'da vefat etti.

5 Aralık 2023 Salı

BURSA SERGİSİ MADALYASI

SULTAN  Reşad zamanında (1909 - 1918) Bursa sergisi için altın ve gümüşten çıkarılmış madalya.  

Sergide eşyaları, malları sergilenenlere jürice bir madalya verilmesi düşünüldü. Madalyanın üzerinde de Bursa'daki mimarî yapılardan birinin resmi bulunması kararlaştırıldı. 

İstanbul'daki ressamlar arasında yapılacak yarışmada kazanan sanatçıya mükâfat olarak 10 altın verilmesi uygun görüldü.

"Müzei Hümâyun ve Meskûkatı Şahane" idaresi memurlarından kurulu bir heyet önünde düzenlenen yarışmayı, "Darphane" idaresi memurlarından Mesrur İzzet kazandı. 

Madalyanın ön yüzünde Ulucaminin resmi, altta 1327 tarihi görülüyor. Arka yüzünde ise kûfi yazıyla "Bursa sergisi" kelimeleri, üstte hilâl, gül dalının alt kısmında madalyayı alacak olanın adının yazılması için özel bir bölüm vardır. 

Serginin açılışı dolayısıyla Bursa'ya gelen Sultan Reşad'a, Bursa valisi  Azmi Bey, bir mahfaza içinde, üzerinde "Hâtırayı Teşrifi Hümâyun, 18 Şaban 327" yazılı altın madalyayı sundu.

3 Aralık 2023 Pazar

ROBERT BURNS (şâir)

İSKOÇYALI  şâir, 1759 yılında Ayrshire, Alloway'de doğdu. Yoksul bir köylünün oğluydu. 25  yaşındayken babasının vefatıyla zor duruma düştü. Zayıf kalan öğrenimini kendi kendine tamamladı. İskoç lehçesinde şiirler yazmaya başladı. 

Antil adalarına yerleşmeye karar verdi. Seyahat masraflarını karşılayabilmek için bazı eserlerini bastırdı (1786).  Dr. Blacklock'un dikkatini çeken bu eserleri, büyük bir başarı kazandı. 

Eserlerin ilâveli 2. baskısı Edinburgh'da yayınlandı. Bu, köylü-şâire büyük bir ün ve ayrıca biraz da para kazandırdı. "Satış ve üretim vergisi" yönetim kurulunda "tahsildarlık" vazifesi aldı (1789).

1 Aralık 2023 Cuma

ROBERT WİLHELM BUNSEN (fizikçi)

ALMAN  fizikçi, 1811 yılında Göttingen'de doğdu. Göttingen'de başladığı öğrenimini Paris, Berlin ve Viyana'da tamamladı. 1836' da Kassel Politeknik enstitüsünde kimya profesörü oldu. 1852' de Heidelberg üniversitesine tayin edildi. 

İlk çalışmalarını kimya alanında yaptı. 1840' da kimyevî bir bileşik olan "kakodil"i ayırırken bir gözünü kaybetti. Bundan sonra elektrokimya alanına yöneldi. 1843' de nitrik asit ile depolarizasyon pilini gerçekleştirdi. 

Daha sonra madenleri ayırmak için çalışmalar yaptı. 1851' de elektroliz yöntemiyle magnezyum klorürden magnezyumu, krom klorürden kromu ayırdı (1854).

1855' den 1863' e kadar Roscoe ile beraber, "ışığın kimyevî etkisi" üzerine deneyler yaptı. 1859' da Kirchhoff ile beraber, "tayf çizgilerinin" kimyevî elementlerin ayırt edici nitelikleri olduğunu farkederek, tayf analizinin ilk yöntemlerini buldu.