ABDULLAH bin SEYİT HASAN HÂŞİMÎ (hattat)

TÜRK  hattat, İstanbul'da doğdu (doğum yılı ?). Yedikule'de kapı içinde Mirahur Camiinde imamdı. Kendisine "Yedikuleli"diye de hitap edilirdi. Hocası büyük hattat Hafız Osman'dır. İcazetnâmesini 40 ayda alabilmekle dikkat çekmişti. 

Çok verimli bir sanat hayatı oldu. Sultan 3. Ahmed'in arzusuyla, 24 "Kur'anı Kerim" yazdı. Bundan başka; birçok "en'am", "evrad", "kıraat", "muraka" ve "hilye-i şerif" yazan sanatkâr, pek çok da talebe yetiştirdi. 

Kur'anı Kerim'lerini, zamanının en meşhur müzehhiplerinden Ali Üsküdarî ve Hezârıfen Bursalı Mehmed Efendi tezhiplemiştir. Abdullah bin Seyit Hasan Hâşimî, 1731 yılında İstanbul'da vefat etti.

Abdullah bin Seyit Hasan Hâşimî  -  (İstanbul Üniv. Kütüph.) 

ABDÜRREZZAK ABDİ EFENDİ (tiyatrocu)

TÜRK  tulûat sahnesinin ünlü temsilcisi, 1835 yılında İstanbul'da doğdu. Fakir bir ailenin çocuğuydu. bu sebepten öğrenimine devam edemedi. Çeşitli sanat dallarında çıraklık etmişti. 

İlk defa Aksaray'da Taşköprüler yakınında kahvehaneden bozma bir tiyatroda sahneye çıktı. Sonra Galata'da Amerikan tiyatrosunda çalıştı. Teşkil ettiği truplarla İstanbul'un çeşitli semtlerinde temsiller verdi. 

Şehzadebaşı Direklerarası'nda "Handehâne-i Osmânî " adı verilen tiyatro kumpanyasını kurdu. 1875-95 yılları arasında İstanbul'un en meşhur komiği oldu. Fransız sefirinin aracılığıyla 1896' da Saray'a alındı. Kendisine "mülâzımı sâni" rütbesi verildi ve Muzika-i Hümayun kadrosuna alındı. 

Saray'da üç yıl kadar çalıştıktan sonra, bir nüktesi yüzünden 2. Abdülhamid, kendisini bir daha Saray sahnesine çıkartmadı. 

2. Meşrutiyet'in ilânından sonra tekrar halk arasına dönerek (1909), daha serbest çalışmaya başladı. Çalışmaları vefatına kadar sürdü. Abdürrezzak Abdi Efendi, 1914' de Kadıköy, Altıyol'daki evinde üremiden vefat etti. 

Cenazesi Beylerbeyi Donanma Cemiyeti tarafından kaldırılarak Üsküdar'da Karacaahmet mezarlığına defnedildi.

İBRAHİM ABAY KUNANBAYEV (şâir)

TÜRK  şâir ve edebiyatçı. 1845 yılında Kazakistan'ın Semipalatinsk şehrinde doğdu. Kazak beylerinden Kunanbayev'in oğlu.  Kazak Türklerinin ünlü şâiri ve Kazakistan millî edebiyatının kurucusudur. 

Medresede ve Rus mekteplerinde okudu. Rus ve Batı edebiyatıyla ilgilendi. Eserlerinde bunun izleri görülür. Genellikle şiirlerinde halk dertlerini konu aldı. Lermontov, Puşkin gibi tanınmış Rus edip ve şâirlerinden bazı parçaları Kazak Türkçesine çevirdi. 

Eserleriyle Kazak Türkçesini zenginleştiren İbrahim Abay Kunanbayev, 1904' de doğduğu şehirde vefat etti. Şiir kitabı vefatından sonra üç defa basıldı.

BÜLENT NURİ ESEN (hukukçu)

TÜRK  hukukçusu, 1911 yılında İzmir'de doğdu. İstanbul Üniversitesi Hukuk fakültesini ve Paris Hukuk fakültesini bitirdi (1937). Ankara Hukuk fakültesinde "doçent" oldu. Siyasal Bilgiler fakültesi "anayasa profesörlüğü"ne getirildi (1946).

Toprak Mahsulleri ofisinde, Maden Tetkik ve Arama enstitüsünde, Türk Hava yollarında "hukuk müşavirliği" yaptı. 

Siyasal Bilgiler fakültesinde, öğretim üyelerinden bir kısmının siyasî sebeplerle bakanlık emrine alınmasını kınadığı için, kendisi de bir müddet bakanlık emrine alındı. Gösterilen tepki üzerine 1957' de vazifeye geri döndü. Bülent Nuri Esen, 1975' de Ankara'da vefat etti.

Başlıca eserleri :  "Alım-Satım (1935)", "Medeni Hukuk (1942)", "Türk İş Hukuku (1944)", "Anayasa Hukuku (1948)", "Hürriyet ve Kölelik (1960)".

MEHMET TALÂT ERBEN (fizik-kimyacı)

TÜRK  fiziko-kimya bilgini, 1917 yılında Kandiye, Girit'de doğdu. İlk, orta ve yüksek öğrenimini İstanbul'da yaptı. Yüksek Öğretmen okulu "fizik-kimya" bölümünü bitirdi (1943). 1952-54' de Kanada Ulusal Araştırma laboratuarlarında "yüksek polimer kimyası", 1955-57' de Amerika'da Argonne Millî laboratuarında "nükleer kimya" alanlarında araştırmalar yaptı. 

1957' de "doçent" oldu. 1959-61' de Eurochemic'de "analitik" ve "proses kimyası" bölümlerinde şef olarak çalıştı. 1962' den itibaren, Çekmece Nükleer Araştırma merkezi "kimya bölümü" başkanlığı yaptı. 1963' de profesör oldu. 1965' de İngiltere Fizik Enstitüsü üyeliğine seçildi.

1966' da Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma kurumunun "bilim ödülü"nü kazandı. Yurtdışı bilim dergilerinde birçok araştırması yayınlandı. 1973' de Amerikan Kimya derneğinden "takdirname" aldı. Aynı yıl  İ.T.Ü. Kimya fakültesi, "Fiziksel Kimya Kürsüsü" başkanlığına getirildi. 

Öteden beri resimle ilgilenen ve doğa olaylarını bilimsel düzeyde fakat sezgi yoluyla değerlendiren Erben, 1975' de Dr. Ayfer Aydın ile beraber İ.T.Ü. Kimya bölümünde "Sanat ve Transandant" adını verdiği bir resim sergisi açtı. Dünyada ve Türkiye'de bu türün ilki olan sergide sanatçı-bilim adamı, sanatla bilim arasındaki bağı farklı yönlerden ele alıyordu. 

TÜBİTAK'ın desteklediği "İdeal gezegen atmosferleri ve yer atmosferi için bir statistik teori" adlı araştırma projesini 1975' de tamamlayan Mehmet Talât Erben, 1981' de İstanbul'da vefat etti.

SİYAMİ ERSEK (hekim)

TÜRK  hekimi, 1920 yılında Uşak'ta doğdu. İstanbul Üniversitesi Tıp fakültesini bitirdi (1944). Aynı fakültenin "anatomi" ve "cerrahî" kürsülerinde asistan olarak çalıştı ve 1947' de "genel cerrahî" uzmanı oldu. 

Bir süre İngiltere'de "göğüs cerrahîsi" ve "anesteziyoloji" alanında çalıştı (1948-49). Heybeliada sanatoryumu cerrahî uzmanlığına, sonra da Bursa-Uludağ sanatoryum başhekimliğine ve operatörlüğüne atandı (1951).

Haydarpaşa Göğüs Hastalıkları hastanesinde, İstanbul Göğüs Cerrahîsi merkezini kurmakla vazifelendirildi (1961). Yeni kurulan bu merkeze "başhekim" ve "cerrahî servisi şefi" oldu. Türkiye'de ilk açık kalp ameliyatlarının yapılmasını sağladı (1963). Kalp nakli denemesi yaptı (1969). 

1969' da Yüksek Sağlık şûrası üyeliğine seçilerek 1973' de profesör oldu. 1983' de emekliye ayrılan Siyami Ersek, 1993' de İstanbul'da vefat etti.

AHMET CEMAL ERİNGEN (mühendis)

TÜRK  mekanik bilgini, 1921 yılında Kayseri'de doğdu. Yüksek Mühendis Mektebi Makina ve Tayyare bölümünü bitirdi. Amerika'da bir uçak şirketinde ihtisas yaptı (1944-45). Yurda dönüşünde, Türk Hava Kurumu'nda uçak projeleri hazırladı. 

Amerika'ya ikinci defa giderek Brooklyn Polytechnic'de doktora yaptı (1947). İndiana, Purdue üniversitesinde profesör oldu (1955). Aynı zamanda birçok sanayii şirketinin (IBM, General Electric vb.) teknik danışmanlığını yaptı. 

"Sürekli ortamın nonlineer teorisi" adlı eseriyle, sürekli ortam mekaniğinin modern anlamıyla, dünya ölçüsünde yayılmasını sağladı. Prof. Erdoğan Şuhubi ile beraber geliştirdiği bu teorisi üzerinde 1964' den sonra yaptığı araştırmalarla "mikromorfik" ve "mikropoler" olarak adlandırdığı yeni teoriler ortaya koydu. 

Katı hal fiziğiyle sürekli ortam mekaniği arasındaki bağları belirledi. Bu çalışmalarıyla; katı cisimlerde, akışkanlarda ve elektromanyetik cisimlerde iç yapıların sürekli ortam mekaniği üzerindeki etkilerini ortaya çıkardı.

Biyomekanikte kan akışına kadar uygulanan bu teorilerden sonra "yerel olmayan" dediği teorilerle uğraştı. Bilim dünyasında; "parça fiziği" ile "alan fiziği" arasındaki bağı kuran bilgin olarak tanınan Ahmet Cemal Eringen, 2009' da vefat etti. 

Başlıca eserleri :  "Sürekli ortam mekaniği (1967)", "Mikropoler termoelastisitenin temelleri (1970)", "Elastodinamik (Erdoğan Şuhubi ile - 1974)".

HÜSEYİN CAVİT ERGİNSOY (fizikçi)

TÜRK  fizikçi ve mühendis, 1924 yılında  Ankara'da doğdu. Galatasaray lisesinden sonra, Londra Üniversitesi Elektrik Mühendisliği bölümünden mezun oldu (1946). 2 yıl stajdan sonra Londra Üniversitesi Queen Mary College'da fizik doktorası yaptı (1952).

Türkiye'ye dönüşünde yedeksubaylığını yaparak Etibank'ta devlet hizmetine girdi (1954). Burada 4 yıl atom enerjisi başmühendisi olarak çalıştı. Bu görevi sırasında Amerika'ya ısmarlanan ilk nükleer araştırma ve eğitim reaktörü TR-1' in projesini hazırladı. Bir ara İTÜ ve ODTÜ' de nükleer mühendislik dersleri verdi.

Viyana'da Uluslararası Atom Enerjisi ajansının reaktör şubesinde uzman ve yönetici olarak çalıştı (1959-62). Amerika Brooklyn ulusal laboratuarına önce görevli, sonra asil üye olarak alındı. Burada çalışmalarını 1967' ye kadar sürdürdü. ODTÜ' ye çağrılarak Fen-Edebiyat Fakültesi dekanlığına profesör olarak atandı. "Katı hal fiziği" çalışmalarıyla uluslararası ün kazandı.  

Başlıca araştırmaları :  "Yarı iletkenlerde yüksüz yabancı maddelerden saçılma (1950)", "Cisim merkezli kübik kristallerde radyasyon hasarının dinamiği (G.H.Vinyard ile beraber-1964)", "Yüklü, enerjili parçacıkların monokristallerden geçişinde yöne bağlı özellikler (kanallaşma olayı) 1964-65".

Kanallaşma olayının açıklaması sebebiyle TÜBİTAK bilim ödülünü kazanan Hüseyin Cavit Erginsoy, 1967' de (yaş 43) Ankara'da vefat etti.

ALTAN ERBULAK (karikatürist)

TÜRK  karikatürcü, 1929 yılında Erzurum'da doğdu. Asker bir babanın oğluydu. Bu yüzden çocukluğu Anadolu'nun çeşitli şehirlerinde geçti. 

Tophane Erkek Sanat enstitüsünden sonra, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar akademisi "resim" bölümünden mezun oldu (1950).

Önceleri, Bab-ı Âli'de "Markopaşa" ve "Akbaba" dergilerinde çalıştı. 1971' de İstanbul, Kocamustafapaşa'da arkadaşlarıyla beraber "Çevre Tiyatrosu"nu kurdu. 

Çok sayıda dergi ve gazetede karikatür çizdi. Milliyet gazetesinde haftalık yazılarını sürdürdü. Karikatür bantları hazırladı. "Kibar Hırsız" ve "Hürmüz ile Cafer" adlı karikatür tiplemelerini çizdi. 

Karikatür haricinde; tiyatro ve film oyunculuğu, seslendirme, televizyon programcılığı, şovmenlik, sunuculuk yaptı.  Espritüel bir kişiydi. Elektronik cihazlarla, kendi deyimiyle "haşır-neşir" olmayı seven bir amatördü.  İki kızı olan Altan Erbulak,1988' de İstanbul'da vefat etti.

SEDAT ÇETİNTAŞ (mimar)

TÜRK  mimar ve mimarlık tarihçisi, 1889 yılında Arapkir'de doğdu. Sanayii-Nefise mektebini bitirdi. Bir müddet Bursa Fen işlerinde çalıştı. Türk mimarlığının önemli anıtlarını kapsayan rölöve sergisini açtı. Maarif Vekâleti hars müdürlüğüne girdi.

Atatürk'ün direktifiyle, eski eserleri ve anıtları koruma heyetini kurdu. Kazı ve araştırmalarıyla önemli anıtlar hakkında bilgi aldı. Millî Eğitim bakanlığı "Eski eserler" bölümünden emekli oldu (1954). 

1957 seçimlerinde "Demokrat Parti"den milletvekili seçildi (1957-60). 27 Mayıs ihtilâlinden sonra yapılan yargılamalardan beraat eden Sedat Çetintaş, 1965' de İstanbul'da vefat etti. 

Başlıca eserleri :  "Saray ve Kervansaraylarımız Arasında İbrahim Paşa Sarayı (1939)", "Türk Mimarî Anıtları (Osmanlı Devri), Bursa'da İlk Eserler (1946)", "Bursa Dârüşşifası (1952)", "Türk Mimarî Anıtları (Osmanlı Devri), Bursa'da Murad I ve Bayezid I Binaları (1952)", "Sıvas Dârüşşifası (1953)", "Yeşil Cami ve Benzerleri Cami Değildir (1958)".

RIFAT ÇALIŞKAN (bisikletçi)

TÜRK  bisikletçi ve antrenör, 1941 yılında Konya'da doğdu. Bisiklet sporuna 1960' da Konya'da başladı. Türkiye turlarında; 2 birincilik, 2 ikincilik aldı (1965-73). 

1971 Balkan şampiyonasında dördüncü oldu. Almanya turunda etap kazandı. 75 kere millî olan Çalışkan, Türkiye'de en çok yarış kazanan bisikletçi unvanını aldı. 

1973' de bisiklet antrenörlüğüne başlayan Rıfat Çalışkan, 2009' da Bursa'da vefat etti.

LOUİS CHAVİGNİER (heykeltraş)

FRANSIZ  heykeltraş, 1922 yılında Montboudif, Cantal'da doğdu. 1944' de Auvergne'den ayrılarak Paris'e gitti ve Güzel Sanatlar okuluna girdi. Louvre ve Guimet müzelerinde tamirci olarak çalıştı. Önceleri figüratif eserler yapan sanatçı, zamanla soyutlamaya yöneldi.

Sanatçının eserlerinde, doğduğu bölgeye has görüntü ve masalların etkisi göze çarpar. Ölüm duygusu ise hiç eksik değildir ("Yıldırım", "Haykırış", "Germinal", "Alay Etme", "Peygamber", "Kapı"). 

1963' den sonra insanda kaygı uyandıran anıtsal görünümlü eserleri mimarların dikkatini çekti. Anıtsal eğilimi, "Manèges" ve "Conciliabules" dizisinde daha da belirginleşti. 1968' de "Germinal II"yi yaptı. Hayatının son yıllarında daha çok desen çalıştı ve çeşitli maketler yaptı. Bunlardan biri de anıtsal "Güneşin Kapısı" projesidir.

1970' de École Nationale Supérieure des Beaux-Arts'a profesör olarak atandı. Aynı yıl Luxembourg parkında "Az gelişmiş çevresel sanat"ı sergiledi. Bu eser, kereste haline getirilerek yeniden biçimlendirilmiş iri bir ağaç gövdesiydi. Altında da kanlar içinde ezilmiş bir manken yatıyordu. 

Verimli bir sanatçıydı. Çevresel sanata, dokunaklı lirizmi olan bir eserle katılmak istiyor ve böylece "Kamutanrıcı" dünya görüşünü yansıtıyordu. Louis Chavignier, 1972' de Clermont- Ferrand'da öldü. Vitry-sur-Seine sakinleri okul binalarında Chavignier'nin iki eserine yer vermekle ona saygılarını gösterdiler. 

Louis Chavignier  -  Güneşin Kapısı (1963)

GERARDO CHAVEZ (ressam)

PERULU  ressam, 1937 yılında Trujillo'da doğdu. Lima Güzel Sanatlar okulundan sonra 1960' da ülkesinden ayrılarak Avrupa'ya gitti ve Paris'e yerleşti. Gerçeküstücü eserleri tuvalin bütününe yayıldıkça saydamlaşan masal kahramanlarıyla doludur.

Litografi de çalışan sanatçı, yağlı pastelle hiç alışılmadık biçimde tablolar yaptı. Ayrıca unutulmuş balmumu tekniğiyle heykeli denedi. 

Peru, Meksika, İtalya, Fransa ve Belçika'da açılan gerçeküstücü (surrealist) sergilere katıldı.

Gerardo Chavez  -  Noche  (1973)

POTOS (bitki)

POTOS  bitkisi (scindapsus), sürgünleri çok uzun, ince ve sarılmacıdır. Yaprakları yürek biçiminde, sivri uçlu, derimsi yapıda, parlak yeşil renkte ve altın sarısı beneklidir. Çok aydınlık ve güneş olmayan pencere yakınında sarı rengin etkisi daha da artar.

Bakımı kolaydır. Doğrudan güneş yapraklara zarar verir. Loş ve sıcak yerden hoşlanır. Yosun kaplı tırmanma yüzeyleri, havaî köklerin oluşmasına da yardımcı olduğundan, daha tabiî bir gelişme sağlanır.

En az 12 derece, normali 15-20 derecelik ortam sıcaklığı, değişmeyen nem ve gelişme döneminde gübre şerbeti ister. Fazla su ve aşırı nem zararlı olur. Kışın oda sıcaklığına göre 2-3 günde bir sulanır. Nem kâfi olmazsa, yapraklarda kıvrılma ve dökülme görülür. Bu durumda; çıplak sürgünleri kesin ve bitkiyi daha nemli bir yere alın. 

Şubat veya mart ayında saksı değiştirin. Harç olarak; çürümüş yaprak, torf veya funda toprağı, sphagnum yosunu ve dişli dere kumu karışık toprak kullanın.

Üretim; uç sürgün çelikleri ve herbiri 2-3 yaprak kalacak şekilde kesilmiş gövde çelikleriyle yapılır. Çelikler, üstü naylonla örtülmüş ve nemli tutulan yastıklarda kolayca köklenir. Ayrıca su içinde köklendirme de yapılabilir. Köklenmiş yeni fidelerin gereğinden büyük saksıya dikilmesi, çürümeye sebep olabilir. 

GASTON CHAİSSAC (ressam)

FRANSIZ  ressam, 1910 yılında Avallon'da doğdu. 1937' de Paris'de kardeşinin yanına yerleşti. Orada, Otto Freundlish ve Jeanne Kosnik-Kloss ile tanıştı. Onlardan resim yapmayı öğrendi. Kısa sürede kişiliği ortaya çıktı. Birkaç kez hastaneye yatmak mecburiyetinde kaldı. 

1942' de karısıyla beraber Vendée'ye yerleşti ve ciddi olarak çalışmaya başladı. 1944' de "Bağımsızlar Salonu"na gönderdiği eserlerle Raymond Queneau ve Jean Dubuffet'nin ilgisini çekti. Kendisini tamamen resim ve desene verdi. 

1951' de "Hippobosque Koruda" yazdı ve boyalı ağaçtan ilk "Totemler"ini yaptı (1958). 1961' den sonra, büyük ebatlı yapıştırmalara yöneldi ve çok renkli büyük boy guvaşlar yaptı. Yıllar evvel yakalandığı amansız hastalıktan kurtulamayarak 1964' de öldü. 

Sanatçının resim, desen ve totemlerinde farklı üslûbu hemen dikkati çekmekte ve her türlü estetik kaynağın dışında kalan güçlü bir anlatımı yansıtmaktadır. Ölümünden sonra, farklı şehirlerde Chaissac adına birçok retrospektif sergi düzenlendi. 

Gaston Chaissac