GİLBERT STUART (ressam)

AMERİKALI  ressam, 1755 yılında Newport yakınları, Rhode İsland'da doğdu. Edinburg'da okudu, Londra'da yaşadı. 18. yy. İngiliz okulundan etkilendi. Doğallık eğilimi ve zarif fırça darbeleriyle İngiliz tarzına yakın birçok portre yaptı. Gilbert Stuart, 1828' de Boston'da öldü.

Gilbert Stuart  -  Bayan  Richard Yates   (1793)

ALAJOS STROBL (heykeltraş)

MACAR  heykeltraş, 1856 yılında Kiraly Lehota'da doğdu. Budapeşte Güzel Sanatlar okulunda profesör oldu. Birçok heykeltraş yetiştirdi. Çağdaşlarının büstlerini (Déak, Munkacsy) ve Budapeşte'de birçok anıt yaptı:

Buda tepesinde "Aziz Stephanus'un atlı heykeli" ; krallık şatosu yakınında "Kral Matyas avlanırken"; konservatuarın cephesinde "Franz Liszt"; merkez mezarlığında "Kossuth'un mezarı"; "Janos Arany" ve "Semmelweis"ın heykelleri. Bunlardan başka, müzede, "Meryemanamız" ve "Karoly Lotz" adlı heykelleri vardır. Alajos Strobl, 1926' da Budapeşte'de öldü.

Alajos Strobl  -  Aziz Stephanus'un atlı heykeli

ANTONİO STRADİVARİUS (keman yapımcısı)

GELMİŞ  geçmiş keman yapımcılarının en ünlüsü ve en çok taklit edileni, 1644 veya 1648 yılına doğru İtalya'nın Cremona şehrinde doğdu. İmzalı ilk eserleri 1666 tarihini taşır. Niccolo Amati'nin öğrencisiydi; fakat daha güçlü bir ses elde etmek için ustasının örneklerini bir yana bıraktı. Amacına ulaşmak için tonozlarda değişiklik yaptı, kapakların kalınlığını maharetle ayarladı ve akustik bakımdan üstün çalgılar yaparak, bu işin ustası olduğunu kabul ettirdi.

Hayatının sonuna kadar, her işi kendi yapar ve oğullarına (Omobono ile Francesco) ancak ikinci derece işleri yaptırırdı. 1666-86 yılları arasında Amati'nin izinde yürüyerek, kemanın biçiminde değişikliklerle yetindi. 1686-1700 yılları arası durmadan araştırmalar yaptı, hattâ kemanın şeklini bozup, onu ince ve uzun bir çalgı aleti yaptı. Bir müddet sonra "longuet" adını alan bu kemandan vazgeçerek, 1700' e doğru yassı ve geniş, fakat sesi güçlü bir modelde karar kıldı.

En güzel kemanlarını (1100' den fazla) 1700-25 yılları arası yaptı. Bunların 400' ü dünyanın her tarafına dağılmıştır. Paris konservatuarının "Çalgılar müzesi"nde ustanın 5 kemanı, 1 cep kemanı, 1 sistresi ve atölyesinden gelme kalıpları vardır.

Avrupa'nın bütün sarayları onun müşterisiydi. Cremona'da: "Stradivarius gibi zengin" sözü dillerdeydi. Kemanlarının üstünlüğünü; tahtanın seçimi (iyi cins köknar ağacı), kemanın kapaklarını tutturan çeşitli parçaların (kapaklar, tonozlar, FF vb.) birbirlerine göre tam bir orantı ve denge içinde bulunması ve kullanılan vernik tipi sağlardı. Bir tertibe göre kendi eliyle hazırlayıp sürdüğü verniğin nasıl bir karışım olduğu bilinmemektedir.

Antonio Stradivarius, 1737' de Cremona'da öldü. Çalgılarından bazılarını tamamlayan oğulları, asla babalarının çapına ulaşamadı. Cremona müzesi, bu ünlü keman yapımcısına bir salon ayırmıştır.

NİCOLAS STONE (heykeltraş)

İNGİLİZ  heykeltraş ve mimar, 1587 yılında Woodbury, Exeter yakınları'nda doğdu. Bir müddet Amsterdam'da kaldı. Orada, ustası Hendrick de Keyser'in kızıyla evlendi. Sonra İngiltere'ye döndü. Burford ve Londra'da birçok anıt-mezar yaptı:  Saint Paul'de, şair John Donne'ın heykeli; Westminster'de, sir Francis Vere'in mezarı. Mimar Inigo Jones tarafından Whitehall'un müteahhitliğine getirilen Nicolas Stone, 1647' de Londra'da öldü.

Nicolas Stone  - John Donne'ın mezar heykeli 

VEİT STOSS (heykeltraş)

1440 yılına doğru doğdu, nereli olduğuna dair kesin bilgi yoktur; sadece Nürnberg'de iken, 1477' de Krakow'daki Alman Marienkirche'nin yapımevinde mihrap arkalığını yapmak üzere çağrıldığı bilinmektedir. Kendisinden "Alemanus de Norimeerga" diye sözediliyordu, ama Nürnberg, o sıralarda kozmopolit bir sanatçılar pazarıydı, bu küçük bilgi onun nereli olduğunu belirtmeye kâfi olmadı.

Krakow'daki büyük oyma arkalık, onun gotik heykelciliğinin en büyük ustalarından biri olduğunu gösteriyor. 5,34 metre yükseklikte, 7,25 metre genişlikte olan bu arkalıkta "Meryem" ile ilgili sahneler yer almaktadır. Esas sahne, ıhlamur ağacından oyulmuş büyük figürlerden meydana gelen "Meryem'in ölümü" sahnesidir; "Meryem'in sevinci ve acısı" sahneleriyle, "Uruç" ve "Apotheosis" sahneleriyle çevrelenmiştir.

Sanatçı, rönesansın getirdiği katkılardan bilerek uzak kalmış ve mükemmel ağaç oyma tekniğinden, tamamen ortaçağa ait bir ifade yoğunluluğu ve lirizm oluşturmuştur. 1486' da bu büyük eseri bitirince, birkaç mezar heykeli daha yaptı. Sonra, Krakow'da sağladığı mühim mevkii bırakarak 1496' da Nürnberg'e döndü.

Bir kalpazanlık işine adı karıştı ve 1503' de teşhir cezasına çarptırıldı. 1505' de imparator Maximilian tarafından itibarı iade edildi. Nürnberg'de "Sankt Sebalt; Sankt Lorenz grubu"; "Karmelit mihrap arkalığı"; "Meryem'in taç giymesi" gibi eserler yapan Veit Stoss, 1533' de Nürnberg'de öldü.

Veit Stoss  -  Nürnberg bâkiresi

Veit Stoss  -  Meryem'in ölümü

TOBİAS STİMMER (ressam)

İSVİÇRELİ  ressam ve gravürcü, 1539 yılında Schaffhausen'de doğdu. 1560' a doğru, doğduğu şehre gelip yerleşmeden evvel Yukarı İtalya'ya geziler yaptığı sanılır. Schaffhausen'de yaptığı cephe süslemelerinden yalnız biri (Das Hausaum Ritter, 1567-70) günümüze kalmıştır.

Basel ve Strasbourg'daki basımevleri için resim taslakları yaptı. Strasbourg'daki katedral saatinin yapılışını yönetti. O devir "Germen okulu"nun en güçlü şahsiyetidir. Sağlam ve süslü üslûbu onu, barok sanatının öncülerinden biri haline getirdi. Portreci kabiliyeti de olan Tobias Stimmer, 1584' de Strasbourg'da öldü.

Tobias Stimmer
"Derebeyi  J. Schwytzer'in karısı"

THÉOPHİLE ALEXANDRE STEİNLEN (ressam)

İSVİÇRE  asıllı ressam ve desinatör, 1859 yılında Lozan'da doğdu. Paris'e 19 yaşında gitti. Önce sanayiyle ilgili desenler çizdi. Montmartre'a yerleşerek Rodolphe Salis'in kabaresi "Chat-Noir" da kendini tanıttı (1884). İlk desenleri Chat-Noir'da yayınlandı. Daha sonra "Gil Blas İllustré" ve "Assiette au Beurre"de çalıştı.

Resimlediği eserler: Kadın şarkıları, Burjuva sevinçleri, Fakirin söylenmeleri, Barabbas.
Ayrıca; afişler, ofortlar ve yağlıboya tablolar da yaptı: 14 Temmuz, Absent, Güzel akşam, Yağmurda, Rüzgârda ve Anatole France'ın portresi.

Hür bir anlayışla, halk geleneklerini tasvir eden sahneler, manzaralar ve ustaca hayvan resimleri çizdi. Özellikle kedi resimleri çok beğenildi. Steinlen, 1923' de Paris'te öldü.

Théophile Alexandre Steinlen  -  Dul  (1896)

Théophile A. Steinlen  -  Midinettes

JAN STEEN (ressam)

HOLLANDALI  ressam, 1626 yılında Leiden'de doğdu. Utrecht'te, Nicolaus Knupfer'den; Haarlem'de, Andriaen van Ostade'den; La Haye'de, Van Goyen'den ders gördü. 1649' da Van Goyen'in kızıyla evlendi.

Resim yapmaya manzaralarla başladı. Sonra, çoğu zaman yergili ve ahlâkçı bir anlayışla günlük hayattan sahneler çizdi. Ayrıca bazı dinî konuları da işleyen Jan Steen, 1679' da Leiden'de öldü.

Halkın yaşayışını yansıtan hareket dolu resimlerinin başlıcaları: Hasta kadın, Aziz Nicolaus bayramı, Prensin doğum günü, Doktorun ziyareti, Neşeli arkadaşlık, İstiridye yiyen genç kız, Düğün, Köy cerrahı, Han avlusu, Bir handa şenlik, Yemek, Kötü arkadaşlık, Köyün simyacısı 

Jan Steen  -  Hasta kadın

MARK SPİTZ (sporcu)

AMERİKALI  yüzme şampiyonu, 1950 yılında Kaliforniya'da doğdu. 17 yaşındayken katıldığı 1968 Meksiko olimpiyatlarında, 100 metre kelebekte ikincilik aldı;  4 x 100  ve  4 x 200  metre bayrak yarışını Amerika takımının kazanmasında büyük payı oldu.

1972 Münih olimpiyatlarında; 100 metre serbest, 200 metre serbest, 100 metre kelebek ve 200 metre kelebek yüzme stillerinde rekorlar kırarak olimpiyat şampiyonu oldu. Ayrıca; 4 x 100 metre serbest bayrak, 4 x 200 metre serbest bayrak, 4 x 100 metre karışık bayrakta Amerika takımının şampiyonluğunu sağlayarak  7  altın madalya kazanan Mark Spitz, olimpiyat tarihinde görülmemiş bir madalya rekoru kırdı.

CHAİM SOUTİNE (ressam)

LİTVANYA  asıllı ressam, 1894 yılında Minsk yakınları, Smiloviçi'de doğdu. Vilnius Güzel Sanatlar okulunda okudu. 1911' de Paris'e gitti ve Güzel Sanatlar okulunda Cormon'un atölyesine girdi. Montparnasse'ta, Modigliani ile dost oldu, burada yoksulluk içinde yaşadı, ancak tablo taciri Zborowski sayesinde geçimini sağlayabildi.

Bu tacirin evinde tanıştığı Albert Barnes ve Paul Guillaume'dan yardım gördü. 1920-23 arasında Céret'de sonra Cagnes-sur-Mer'de kaldı. 1930' da Paris'e döndü. Bir süre Chartres yakınlarında Lèves şatosunda yaşadı. 2. Dünya savaşında Champigny-sur-Veude'e sığındı.

Anlatımcı üslûpta natürmortlar, peyzajlar, figürler ve portreler yaptı. Renkleri büyük bir titizlikle kullandı. En iyi tablolarından biri de "Derisi yüzülmüş öküz"dür. Chaim Soutine, 1943' de Paris'te öldü.

Chaim Soutine  -  Mavi elbiseli kadın

Chaim Soutine  -  Cagnes'da evler  (1923)

PİERRE SOULAGES (ressam)

FRANSIZ  ressam, 1919 yılında Rodez'de doğdu. Modern resme 18 yaşında başladı. Henüz 27-28 yaşlarındayken, beyaz zemin üzerinde kahverengi veya siyah renkte büyük işaretler veya çizgiler bulunan ilk soyut resimlerini yaptı.

1957' de iki yılda bir düzenlenen Tokyo sergisinde büyük boyutlu tuvalleriyle birinciliği aldı. Bu tuvallerinde; dikkat çekecek kadar geniş kara yüzeyler, sağlam bir ışık-gölge hakimiyetini ortaya koyan bir ışık harelenmesi içinde, mavilerle, aşıboyalarıyla, koyu kırmızılarla kaynaşır. Sanatçı, 1964' de "Carnegie" ödülünü aldı.

Pierre Soulages  -  "Resim 1960"

Pierre Soulages  -  "Resim 26 Aralık 55"

CAHİDE SERAP SONKU (aktris)

Cahide S. Sonku ve Hâdi Hün

TÜRK  tiyatro ve sinema oyuncusu, 1916 yılında Yemen'de doğdu. Cumhuriyet özel okulunu bitirdi. Bir müddet İstanbul Belediye konservatuarında okudu. Halkevlerinin temsil kollarında çalıştı. Şehir tiyatrosuna girdi ve "Yedi köyün Zeynebi" adlı oyunda sahneye çıktı. (1932), operetlerde çalıştı. Peş peşe başrol oynadığı oyunlarla ismini duyurdu.

Sonku, 1933' de sinema oyunculuğuna başladı. 1961' de Cahit Irgat ile İstanbul'da "Ortak tiyatrosu"nu kurdu. Yeniden Şehir tiyatrosuna girdi (1963). Birkaç filmde yönetmenliği denedi. Son yılları sefalet içinde (yoksulluk ve alkol müptelâlığı) geçen Cahide Serap Sonku, 1981' de İstanbul'da öldü.

Başlıca oyunları: Müfettiş, Ayaktakımı arasında, Şamdancı, Ocak, Altı kişi yazarını arıyor.
Başlıca filmleri: Bataklı damın kızı Aysel (1933), Akasya palas (1940), Şehvet kurbanı (1941), Yayla kartalı (1945), Senede bir gün (1947), İlk ve son (1955).