LEV SAMOYLOVİÇ ROSENBERG (ressam)

RUS  ressam ve dekoratör (Léon Bakst), 1866 yılında Petersburg'da doğdu. Önce Moskova, sonra Paris Güzel Sanatlar okulunda okudu (1893). 

Tiyatro dekorlarını gerçekçilikten uzak olarak yenileyen Rus sanatçıları arasında yer aldı. Sanatında Doğu sanatının etkisi vardır. 

1909 ile 1921 yılları arası, Sergey Diaghilev'in "Rus Baleleri" için hazırladığı dekorlar çok ünlüdür. "Şehrazat" için yaptığı dekor ve kostümler (1910), "Rus Baleleri" üslûbunun belli başlı örneklerindendir. 

Lev Samoyloviç Rosenberg (Léon Bakst), 1924' de Paris'de öldü.

MİLİ ALEKSEYEVİÇ BALAKİREV (bestekâr)

RUS  bestekâr, 1837 yılında Nijni-Novgorod'da doğdu. Kendi kendini yetiştirdi. Rus müziğinin en güçlü kişilerindendir. "Beşler Grubu"nu kurdu. 

Rus müziği, Balakirev'in etkisiyle, halk müziği, Glinka ve romantik dönem bestecilerine karşı duyulan hayranlık üzerine kuruldu. 

Titizlikle bestelediği eserlerinde; İslâvlar'dan ve Doğu'dan esinlendi. Mili Alekseyeviç Balakirev, 1910' da Petersburg'da öldü. 

Eserleri :  Scherzo'lar, noktürnler, valsler, "İslamey (1868)", bir piyano sonatı, 2 senfoni, "İspanyol Uvertürü", 2 senfonik şiir (Rusya ve Tamar), Kral Lear için sahne müziği v.b.

sir SAMUEL WHİTE BAKER (gezgin)

İNGİLİZ  gezgin, 1821 yılında Londra'da doğdu. 1864' de, Yukarı Nil bölgelerine yaptığı geziler sırasında nehrin, Victoria gölünden çıktıktan sonra içinden geçtiği Albert gölünü keşfetti.

Daha sonra, 1873' e kadar, Hıdiv İsmail Paşa (Osmanlı Mısır valisi) tarafından Mısır Sudan'ında, esir zenci ticaretini önlemekle vazifelendirildi.

Sir Samuel White Baker, 1893' de Devonshire, Sanford Orleigh'de öldü. 

ALEXANDER BAİN (filozof)

İSKOÇYALI  filozof, 1818 yılında Aberdeen'de doğdu. Aberdeen kolejinde burslu olarak okudu. 1860' dan 1880' e kadar, Aberdeen üniversitesinde mantık ve İngiliz edebiyatı okuttu. 1876' da "Mind" dergisini kurdu. İngiliz pozitivist okuluna bağlıdır. 

Psikoloji, fizyoloji ve patoloji alanındaki buluşlardan yararlandı. Beynin kendiliğinden çalışması üzerinde durarak, "çağrışımcılık"ı diriltmeye çalıştı. Psikofizyolojiye, Stuart Mill'in "birlikte değişimler" yöntemini uyguladı:

Kanın beyne etkisi, zekâ ile beyin ağırlığı arasındaki bağlantı, akmadde ile bozmadde arasındaki işlev farkı, beynin etki-tepki süresinin ölçülmesi vb. Bununla beraber felsefede "idealizme" bağlı kaldı. Alexander Bain, 1903' de Aberdeen'de öldü.

Başlıca eserleri :  "Duyular ve Zekâ (1855)", "Heyecanlar ve İrade (1859)", "Karakter'in İncelenmesi (1861)", "Dedüktif ve İndüktif Mantık (1870)", "Ruh ve Beden (1873)", "Bilim Olarak Eğitim (1879)". Otobiyografisi 1907' de yayınlandı. 

BENJAMİN BAİLLAUD (astronom)

FRANSIZ  astronom, 1848 yılında Chalon-sur-Saône'da doğdu. Önce Toulouse (1879-1907), sonra Paris rasathanesini yönetti (1908-25). 

1887' de bir gök haritası hazırlanması için çalışanların başında gelir. Uluslararası saat bürosunun kurulmasına (1910), ilk defa radyo ile meridyen tespitine, Uluslararası İlmî birliğin (1919) ve Uluslararası astronomi birliğinin kurulmasına büyük ölçüde yardımı oldu ve bu kurumun başkanlığını da yaptı (1919-22).

Benjamin Baillaud, 1934' de Toulouse'da öldü.

JEAN ANTOİNE DE BAİF (şâir)

FRANSIZ  şâir, 1532 yılında Venedik'te doğdu. Lazare de Baif'in evlilik dışı oğlu. Dorat'nın öğrencisiydi. La Pléiade'a (7 şâirden oluşan edebî grup) katıldı. 

1570' de bestekâr Thibault de Courville ile beraber bir müzik ve şiir akademisi kurdu. Bu kurum sonraları 3. Henry tarafından "Saray Akademisi" haline getirildi. 

Eserleri :  Petrarca'nın etkisinde yazdığı "Melina'nın Aşkları (1552)" ve "Francine'in Aşkı (1555)". Plautus'un, Miles Gloriosus'dan uyguladığı "Yiğit" adlı komedi. 

Martial'ın etkisi altında yazdığı "Eğlencelik (1573)" ve "Taklitler, Hikmetler ve Atasözleri (1576)". Bu son eserdeki özdeyişli şiirleriyle büyük bir yenilik getirmiştir. Bilgin yanı, şâirliğinden daha ağırdır. Vezin bakımından başarılı buluşları oldu. 

Fransız imlâsında, fonetik bakımdan reform yapmak istediyse de başarılı olamadı. Jean Antoine de Baif, 1589' da Paris'de öldü.

JENS BAGGESEN (yazar)

DANİMARKALI   yazar, 1764 yılında Korsör'de doğdu. Yazı hayatına "Gülünç Hikâyeler (1785)" ile başladı. Uzun süre bu türde yazdı. "Labirentler (1792-93)" adlı gezi notlarında romantizmi müjdeler.

Danimarka romantik okulunun şefi Oehlenschläger'in üslûbuna özendi ve bu maksatla "Nurettin'den Alâettin'e" adlı manzum bir mektup yazdı. "Knud Sjoellandsfar'ın Şiirleri"nde yurt sevgisini dile getirdi. 

Uzun müddet yurt dışında dolaştı. 1800-11 yılları arası Paris'de, 1811-13 arası Kiel'de (Almanya) kaldıktan sonra, yurda dönünce, Oehlenschläger ile açık açık çatışmaya başladı. "Movagaardlı Thora" adlı destan (1814-16 yarım kalmıştır) ile "Şiir Üzerine Mektuplar (1814)"ı yayınladı. 

1820' de tekrar Paris'e gitti. Orada zorluklarla karşılaştı. 1826' da dönüşte Hamburg'da öldü. Jens Baggesen, Danimarka edebiyatında; klâsisizmle romantizmin, akılla duygunun birbiriyle çatıştığı bir dönemi temsil eder.

ADOLF VON BAEYER (kimyager)

ALMAN  kimyager, 1835 yılında Berlin'de doğdu. Bunsen ile Kekule'nin öğrencisi oldu. Strasburg ve Münih üniversitelerinde profesörlük yaptı. 

Organik kimya uzmanı olarak önce "üre" ile "kakodil"in karışımları üzerinde araştırmalar yaptı. Sonra, 1871' de "ftalein"i keşfetti. 1880' de "indigo sentezi"ni gerçekleştirdi. 

1905' de Kimya Nobel ödülünü kazandı. 1910' da Fransız İlimler Akademisi'ne üye seçilen Adolf von Baeyer, 1917' de Bavyera, Starnberg'de öldü.

ROGER BACON (filozof, bilgin)

İNGİLİZ  filozof ve bilgin, 1214 yılında Somerset, İlchester'de doğdu. "Doctor Admirabilis" diye tanınırdı. Paris'e gitmeden evvel öğrenimini Oxford'da yaptığı söylenir. 1236 - 1251 yılları arası Paris'de kaldı. Fransisken tarikatına girdikten sonra, Aristoteles'in eserlerini yorumladı. Bu arada 1247' den sonra kendini ilmî incelemelere verdi.

1251' de Oxford'a dönerek; "De Speculis", "De Mirabili Potestate Artis et Naturae", "Metaphysica", "De Multiplicatione Specierum", "De Computo Naturali" adlı kitapları yazdı. 1257' de ders vermesi yasaklanınca, Paris'e döndü.

1265' de papa olan koruyucusu 4. Clemens, kendisinden eserlerinin bir kopyasını istedi. Bacon, o devrin bilginlerini ele alan "Communia Naturalium" adlı eserini hazırlamaya başladı ise de, bunu yarıda bırakarak, "Opus Majus (1267-68)"u yazdı. Bu eseri, "De Multiplicatione Specierum", "Opus Minus", ve "Opus Tertium" adlı kitaplarla beraber papa'ya gönderdi.

İNGEBORG BACHMANN (edebiyatçı)

AVUSTURYALI  kadın edebiyatçı, 1926 yılında Klagenfurt'ta doğdu. Yazılarında, Heidegger'in ve 2. Dünya savaşında edindiği tecrübelerin etkisi görülür. 

Lirik derlemeleri :  "Saatlere Bölünmüş Zaman (1953)", "Yerler ve Âhenk (1955)", "Büyük Ayının Çağrısı (1956)".

Hikâyeleri :  "Otuzuncu Yıl (1961)".

Radyofonik oyunları :  "Ağustos Böcekleri (1955)", "Manhattan'ın Yüce Tanrısı (1958)".

Bale özetleri :  "Budala (1954)".

İngeborg Bachmann, 1973' de (yaş 47) İtalya'da, evinde geçirdiği bir kaza neticesinde öldü.

GASTON BACHELARD (filozof)

FRANSIZ  filozof, 1884 yılında Bar-sur-Aube'da doğdu. Dijon Edebiyat fakültesinde (1930-40), sonra Sorbonne'da tarih ve bilim felsefesi okuttu. "Genel felsefe", "bilim felsefesi" ve "genel psikanaliz" üzerine pek çok eser yazdı. 1955' de Ahlâkî ve Siyasî İlimler akademisi üyesi olan  Gaston Bachelard, 1962' de Paris'de öldü.

Eserleri :  "Göreliliğin Tümevarımsal Değeri (1929)", "Sürenin Diyalektiği (1933)", "Yeni İlim Kafası (1934)", "Ateşin Psikanalizi (1937)", "İlim Kafasının Oluşumu (1938)", "Su ve Düşler (1940)", "Hava ve Düşler (1942)", "İradenin Düşleri ve Toprak (1945)", "Dinginliğin Düşleri ve Toprak (1945)", "Uygulamalı Akılcılık (1949)", "Çağdaş Fiziğin Akılcı Eylemi (1951)", "Uzayın Şiirselliği (1958)", "Düşün Şiirselliği (1960)", "Bir Mumun Alevi (1961)".

FRANZ BABİNGER (türkolog)

ALMAN  türkolog ve tarihçi, 1891 yılında Weiden'de doğdu. Würzburg ve Münih'de "islâm sanatı tarihi" okudu. 

"Hindoloji" ve "semitik filolojisi"nde doktora yaptı (1914). Aynı yıl Türkiye'ye geldi ve Türk ordusunda çeşitli cephelerde vazife aldı.

Berlin üniversitesinde "islâm ilimleri" doçenti, sonra da profesörü oldu (1924). Naziler görevine son verince (1933), misafir profesör olarak Bükreş ve Yaş şehirlerinde (Romanya) kaldı (1943). 

1947' de Münih'de, "yakındoğu tarih ve kültürü" ile "türkoloji" enstitülerinin başına getirildi.

Türk tarihi, kültür tarihi ve edebiyat tarihi sahasında yazdığı eser ve makalelerinden başlıcaları :  "18. yüzyılda İstanbul'da Kitapçılık (1919)", "Şeyh Bedreddin (1912)", "Hans Dernschwams'ın 1553-1555 İstanbul ve Küçük Asya'ya Bir Seyahatinin Ruznâmesi (1923)", "Oruc'un İlk Osmanlı Devrine Ait Vakayinâmesi (1925)",

ZAHİRÜDDİN MUHAMMED BÂBUR (devlet kurucu)

HİNDİSTAN'da  büyük Müslüman-Türk devletinin kurucusu, 1483 yılında Fergana'da doğdu. Timur'un 5. göbekten torunudur. Annesi, Cengiz'in soyundan Kutlug Nigâr hanımdır. Fergana emîri olan babası Ömer Şeyh'in vefatından sonra tahta geçti (1494).

Saltanatının başlangıcından itibaren; amcası Sultan Ahmed, dayısı Mahmud Han ve Özbek hanı Muhammed Şeybanî ile uzun mücadeleler yaptı. Sonunda, emrindeki çok az bir kuvvetle Hindikuş'u geçerek Kâbil'i zaptetti (1504). Böylece Babur, Afganistan'ın yüksek ve sarp bölgesinde yeni devletini kurdu.

Kâbil'e yerleştikten sonra Hint seferlerine başladı. Sind kıyılarına kadar ilerledi, bazı Afgan kabilelerini cezalandırdı (1505). Horasan'da kışlamak istediyse de, Kâbil'de çıkan isyan sebebiyle geri döndü (1506). Şeybanî Han'ın öldürülmesinden sonra, metbu tanıdığı Safevîler'in yardımıyla Semerkand ve Buhara'ya girdi (1511).