GİOSUE CARDUCCİ (şâir)

İTALYAN  şâir ve eleştirmen, 1835 yılında Toscana, Val di Castello'da doğdu. Bir hekimin oğlu, öğretmenlik mesleğini seçti. Önce San Miniato ve Pistoia'da, sonra Bologna üniversitesinde profesörlük yaptı. Burada 1904' e kadar çalıştı. 

Bu kırk yıllık süre içinde ünü giderek arttı. 19. yy.'ın ikinci yarısında İtalya'nın fikir hayatının gelişmesinde önemli payı oldu. Manzoni'nin izinden gidenlerin, kaynağını Hristiyanlıktan alan spiritüalist romantizmine karşı klâsik geleneğe döndü. 

"Yuvenilla" adıyla yayınladığı ilk şiirlerinde, örnek aldığı klâsiklerin izleri açıkça görülür, ama "Levia Gravio"da (1861-71 şiirleri)  ve özellikle "Giambie Ejadi"de (1867-79 şiirleri), krallığın İtalya'da kesin olarak yerleşmiş olmasını kuvvetle eleştirdi.

Daha sonraki "Vahşi Şarkılar (1881-87)",  "Kafiyeler ve Ritimler (1888-98)" adlı kitaplarındaki şiirlerinde; şâirin duygularının yatıştığı, krallığa yaklaştığı ve kiliseye düşmanlığının azaldığı görülür.

GEROLAMO CARDANO (hekim)

İTALYAN  hekim, matematikçi ve filozof, 1501 yılında Pavia'da doğdu. Pavia üniversitesine devam etti. Sonra Padova'da, edebiyat lisans üstü aşamasını ve tıp doktoru unvanını kazandı. 

Milano'da matematik okuttu. Tıp nazariyelerini özellikle astroloji incelemeleri üstüne kurdu. Milano, Pavia ve Bologna'da tıp okuttu. Büyük ün kazandı. 1570' de Roma'ya gitti, "hekimler kurulu"na girdi, papa ona maaş bağladı.

"Avunma Üstüne",  "Tabiat Üstüne",  "Bir Üstüne",  "Nesnelerin Gizli Yönleri Üstüne",  "Nesnelerin Türlülüğü Üstüne" gibi eserlerde açıkladığı felsefesi; Aristoteles, İbni Rüşd ve Plotinos'un sistemlerine yaklaşır. 

Onlardan aldığı büyük tabiatçılık görüşü, dünyayı ve dünyadaki her nesneyi canlı ve ruhlu varlıklar sayar, ama ruhun ölümsüzlüğünü tanımaz. Bu yönüyle en çok İbni Rüşd'e yaklaşır. Leibniz, onun için şöyle der :  "Bütün kusurlarına rağmen gerçekten büyük adamdı, kusurları da olmasa eşsiz bir kişi olurdu".

JÉRÔME CARCOPİNO (tarihçi)

FRANSIZ  tarihçi, 1881 yılında Verneuil-sur-Avre'da doğdu. Mareşal Pétain kabinesinde Millî Eğitim ve Gençlik bakanı oldu (1940-41). Bağımsızlıktan sonra, bu görevi yüzünden takibata uğradı. 

Direniş hareketine fevkalâde hizmetleri olduğu anlaşılınca kovuşturmazlık kararı alındı (1945). İtibarını tekrar kazandı. Sorbonne üniversitesine fahrî profesör seçildi. 

Çalışmalarını Roma cumhuriyetinin son yüzyılına yöneltti :  "Sulla veya Elden Kaçan Monarşi (1931)", "Sezar (1936)", "Roma Emperyalizmi Üstüne Görüşler (1934)", "Roma'da Günlük Hayat (1939)".

2. Dünya savaşından sonra yayınladığı "Cicero'nun Mektuplarının Sırları (1948)" nda, ünlü hatibi; sonradan görme, yiyici ve sefih bir kimse olarak gösterir. Jérôme Carcopino, 1970' de Paris'de vefat etti.

FRANCİS CARCO (yazar)

FRANSIZ  yazar (François Carcopino-Tusoli), 1886 yılında Nouméa'da doğdu. "Bohem Hayatı ve Kalbim (1912)" adlı şiir kitapçıklarını yayınladıktan sonra, "Jésus la Caille (1914)" adlı ilk romanını yazdı. 

Bundan sonra yayınladığı romanlarda; ayak takımından kişilerin, apaşların, yosmaların, hapishane kaçkınlarının, bohemlerin hayatını anlattı :  "Suçsuzlar (1917)", "Ekip (1919)", "Tedirgin Adam (1922)", "Sapıklık (1925)", "Sokak (1930)", "Sisler (1936)".

Aynı zamanda romanlaşmış biyografiler de yazdı :  "François Villon'un Romanı (1926)".

En başarılı eserlerinin özlemli bir şiire bürünen, çok sayıda hatıra kitapları olduğu söylenebilir :  "Montmartre'dan Quartier Latin'e (1927)", "Alçak Sesle (1938)", "Sanatçının Bohem Hayatı (1940)", "Paris Özlemi (1941)", "Ressamların Dostu (1944)".   Francis Carco, 1958' de Paris'de vefat etti.

İON LUCA CARAGİALE (yazar)

ROMANYALI  oyun yazarı, 1852 yılında Haimanale'de doğdu. Tiyatro oyuncusu bir aileden gelir. Gazetecilik, suflörlük, milli eğitim müfettişliği, tekel memurluğu, öğretmenlik yaptı ve nihayet Bükreş Millî tiyatrosunun müdürü oldu. 

Bir miras sayesinde mâlî durumu düzelince, birkaç kez Berlin'e giderek uzun süre kaldı. 1878' de "Fırtınalı Bir Gece" adındaki ilk oyununu "Gençlik" edebî topluluğunda okudu. Bu töre komedisinin konusu Bükreş'in dış mahallelerinde geçer.

1880' de "Edebî Sohbetler" adındaki edebiyat dergisinde "Bay Leonidas Gericiliğin Karşısında" adlı tek perdelik bir fars yayınladı. Bu oyunda, devrim hâyâli kurarak karısına ateşli sözler söylerken, sokaktan geçen sarhoşların gürültüsünden korkuya kapılan kendi halinde bir adamı gülünçleştirir.

ALFRED CAPUS (gazeteci)

FRANSIZ  gazeteci ve oyun yazarı, 1857 yılında Aix'de doğdu. Birkaç roman yayınladıktan sonra, 1901' de yazarına 10 yıl süreyle başarı sağlayan bir dizi eserin ilki olan "Damar" adlı oyunuyla büyük ün yaptı.

Bu dizinin diğer oyunları şunlardır :  "İki Okul (1902)", "Şato Sahibi Kadın (1902)", "Rakip (1903)", "Gençliğimiz (1904)", "Bay Piégeois (1905)", "İki Adam (1908)", "Yaralı Kuş (1908)", "Maceracı (1907)", "Héléne Ardouin (1913)".

Komedilerinde; hareketli bir dünyayı, hayâsız entrikacıları ve sonradan görmeleri ele aldı. Felsefesi çoğu kez "güleryüzlü bir iyimserlik" diye tanınmakla beraber aslında, insanlığa hoşgörüyle bakan, hâyâl kırıklığına uğramış bir kişi görüşüdür. 

1914' de "Figaro" gazetesinin siyaset yazarı oldu. Son yıllarda kendini tamamen gazeteciliğe veren Alfred  Capus, 1922' de Neuilly'de vefat etti.

LOUİS CAPAZZA (havacı)

FRANSIZ  havacı ve mucit, 1862 yılında Bastia'da doğdu. 16 Kasım 1886 günü Marsilya'dan bir balonla hareket ederek Korsika'ya vardı. 

Çeşitli buluşlarının arasında balon paraşütünü saymak gerekir. Bu paraşüt, balonun üst ucundan sepetine kadar inen ve balon zarfının yırtılması veya delinmesi halinde açılan bir bezdi. 

Güdümlü balonlarla da ilgilendi. "Clément-Bayard", "Lebaudy" ve 20 Ekim 1910 günü Manş denizini ilk olarak aştığı "Morning-Post" adlarındaki güdümlü balonları kullandı. Louis Capazza, 1928' de Paris'de vefat etti. 

DİMİTRİ KANTEMİROĞLU (tarihçi, bestekâr)

BOĞDAN  prensi, tarihçi, bilgin ve Türk musıkîsi bestekârı. 1673 yılında Yaş'da (Romanya) doğdu. Çocukluğunda İstanbul'a gönderildi. Enderun'da mükemmel Doğu kültürü edinirken, Rum öğretmenlerden de Batı kültürünü öğrendi. 

Türkçe, Arapça, Farsça, Latince, Yunanca, Fransızca, Almanca, İtalyanca, Macarca, Rusça biliyordu. 2. Ahmed'in (1691-95) teveccühünü kazandı. 1710' da Boğdan voyvodalığına atandı. 

1711 Türk-Rus savaşında, bağımsızlık isteğiyle Türkiye'ye karşı, Çar Petro ile birleşti. Bunun üzerine Babıâli kendisini azletmekle kalmadı, artık Eflak ve Boğdan prensliğine Rumen asıllı voyvodalar atamaktan vazgeçerek, "Fenerli" denilen İstanbullu Rumlardan prens seçmeye başladı.

Şavaşı Rusya kaybedince, Kantemiroğlu Rus tabiiyetine girdi. En önemli eseri, birçok Batı dillerine çevrilip zamanında basılmış latince Osmanlı tarihidir :  "Osmanlı İmparatorluğunun Yükseliş ve Çöküş Tarihi (1716)".

CHARLES DU CANGE (tarihçi)

FRANSIZ  bilgin ve tarihçi, 1610 yılında Amiens'de doğdu. Bizans tarihi uzmanı idi. Bizans tarihiyle Doğu Latinleri üzerine bilimsel yöntemle çalışan ilk bilgin. 

Bu alanda, bugün de güvenilir kaynak sayılan şu eserleri yazdı :   "Fransız İmparatorları Çağında İstanbul Tarihi (1657)",  "Latince Küçük Tıp Sözlüğü (1678)",  "Grekçe Küçük Tıp Sözlüğü (1688)",  

Doğu Akdeniz tarihini incelemek için çok değerli sayılan birçok elyazması vardır. Bunlardan istifade eden Rey, 1869' da "Denizaşırı Aileler" adlı eserini yazdı. 

Cange, tarihçilerin değerli kaynak saydığı şu kitapları da yayınladı :   "Saint Louis Tarihi (1668)",  "Bizans Tarihi (1680)", "Zonaras (1686)".  Charles du Cange, 1688' de Paris'de vefat etti.

AUGUSTİN PYRAME DE CANDOLLE (botanikçi)

İSVİÇRELİ  botanikçi, 1778 yılında Cenevre'de doğdu. 16. yy.' da Cenevre'ye yerleşen Güney Fransa'lı soylu bir protestan ailedendir. Cenevre'nin Fransa'ya bağlanmasından sonra Paris'e gitti. 

1804' de "Bitkilerin Tıbbî Özellikleri" adlı ünlü teziyle tıp doktoru oldu. Bitkiler üzerindeki bilgisi; Desfontaines, Cuvier ve Lamarck ile dostluk kurmasına yol açtı. Lamarck, "Fransa Florası" adlı eserinin 3. baskısını hazırlama işini ona verdi. Kitap baştan aşağı yenilendi.

Montpellier üniversitesine botanik profesörü olduktan sonra (1808), Jusseieu'nün ortaya attığı, "organik bileşimlerdeki plan birliği" denilen tabiî metodun bilim dünyasınca kabul edilmesini sağladı (1813).

Kendisince eserlerinin en mühimi olan "Botaniğin Temel Teorisi"ni yayınladı. "Tarım ve Botanik ile İlgili Gezilerim Üstüne Raporlar (1813)"ı yazdı.  Fransa'nın bitki örtüsünü inceledi ve tarım bölgelerinin tam bir coğrafyasını çıkardı.

ALBERT CAMUS (yazar)

FRANSIZ  yazar, 1913 yılında Cezayir, Mondovi'de doğdu. Bir tarım işçisinin oğluydu. Cezayir üniversitesinde başladığı "felsefe" öğrenimini sağlık sebebiyle yarım bıraktı. 

1934-38 yıllarında amatör bir tiyatro topluluğu kurdu. Daha sonra "gazeteciliğe" ilgi duydu. 1938' de Paris'e gitti. 2. Dünya savaşı sırasında "Combat" direniş grubunda etkin rol oynadı. 

1945' de savaş bitince "Combat" gazetesi yazı işlerinin başına geçti ve başmakaleler yazdı. 1947' de gazeteciliği de bırakarak kendini edebiyata verdi. İlk eserleri, 1939' dan önce yayınlandı: 

"Tersi ve Yüzü (1937)", "Düğünler (1938)".  Asıl edebiyat hayatına girişi 1942' de "Yabancı" adlı roman ve "Sisyphe Efsanesi" adlı felsefe denemesiyle başlar. Bu eserlerinde, insan hayatının saçmalığı üzerinde durur. Ona göre insan, ölümlü bir yaratık olarak aklının hiçbir yardımı olmadan akıl dışı bir dünyada yaşamaktadır.