DİEGO RODRİGUEZ DE SİLVA VELAZQUEZ (ressam)

İSPANYOL  ressam, 1599 yılında Sevilla'da doğdu. 1613' den sonra F. Pacheco'nun öğrencisi oldu. F. Herrera el Viejo ile de çalıştığı sanılır. 1619' da Pacheco'nun kızıyla evlendi. İlk dönemi olan Sevilla döneminde, Andalucialı ustalarınkine benzeyen pek çok tablo yaptı (natürmortlar, portreler, günlük hayattan sahneler, dinî tablolar).

Ribera'nın eserleriyle Sevilla'yı etkileyen "karanlıkçılık"ın tesirinde kalan genç ressam; çevre çizgilerinin yumuşatılması, renk zenginliği ve şahsî havasıyla yavaş yavaş karşılaştığı meselelere hâkim olmaya başladı. 1622-23' de Madrid'de Olivares dükünün himayesine girdi ve bir portresini yaptı. 

Bu portreyi beğenen kral 4. Felipe de bir portresini ısmarladı ve 1623' de Velazquez'i "pintor de camara" tayin etti. Kraliyet sarayına yerleşen ressam; kralın, ailesinin ve saray erkânının portrelerini çizdi. 

1627' de ilk büyük tarihî kompozisyonu olan "Magrıplılar'ın Kovulması"nı (kaybolmuştur) ve mitolojiden bir sahne olan "İçki İçenler"i yaptı. Yarı gölgeyi yavaş yavaş terkederek grileri artırdı. 

1628' de diplomatik bir vazifeyle Madrid'e gelen Rubens'in tavsiyesiyle İtalya'ya gittiği sanılır (1629-31). Cenova, Venedik, Ferrara, Napoli (orada Ribera ile karşılaştı) ve Roma'yı ziyaret etti. Roma'da "Vulcanus'un Demirhanesi" ile "Yusuf'un Cübbesi"ni çizdi.

Bu seyahatten dönünce; dinî tablolar, portreler yaptı. 1652' de, kral evinin süslenmesi ve düzenlenmesi görevine (aposentador) tayin edildi. 4. Felipe'nin yaşlılık ve aile yakınlarının portrelerini ve üç şaheserini (Aynalı Venüs; Las Meninas; Yün Eğiren Kızlar) yaptı. 

Açık ve nüanslı bir renkçi olan Velazquez, basit yollarla aydınlığı ve uzaklığı belirtmekte son derece ustadır ve modern sanatın, özellikle "empresyonist" okulun öncülerinden biri sayılır. Velazquez, 1660' da Madrid'de öldü. 

Velazquez  -  Vulcanus'un Demirhanesi

VLADİMİR YOSİFOVİÇ VEKSLER (fizikçi)

RUS  fizikçi, 1907 yılında Jitomir'de (Ukrayna) doğdu. Moskova nükleer araştırmalar enstitüsü profesörü oldu. Kozmik ışınlar ve (X) ışınları uzmanıydı. Özellikle yüksek enerji üretimi üstünde incelemeler yaptı. Parçacık hızlandırıcıları üzerine yaptığı bir incelemeden sonra, Mc Millan ve Oliphant ile aynı zamanda "senkrotron" ilkesini ortaya koydu. 

Elektron hızlandırıcı olan "mikrotron"u buldu. Üretim kapasitesi  10 Be V'luk Dubno "senkrofazotron"u onun yönetimi altında yapıldı ve geliştirildi. 

1959' da Lenin ödülünü, 1963' de Amerika'da Atom Barış ödülünü aldı. Vladimir Yosifoviç Veksler, 1966' da Moskova'da öldü.

GİORGİO VASARİ (ressam)

İTALYAN  ressam, mimar ve yazar, 1511 yılında Arezzo'da doğdu. Floransa'da, Michelangelo ve Andrea del Sarto ile tanıştı. Roma'da Vatikan'ın bir salonu için "3. Paulus'un Hayatından Sahneler"i çizdi. Floransa'da Uffizi sarayını bitirdi ve Palazzo Vecchio'nun duvarlarını fresklerle süsledi.

1571' de Roma'da Vatikan'ın kraliyet salonunda "İnebahtı Şavaşı"nı ve 1572' de "Saint-Barthélemy'den Sahneler"i (3 tane) çizdi. "En İyi Ressam, Heykeltraş ve Mimarların Hayatı" adlı bir eser yazdı. Giorgio Vasari, 1574' de Floransa'da öldü.

Giorgio Vasari  -  Otoportre

VİCTOR VASARELY (ressam)

MACAR  asıllı ressam ve nazariyeci, 1908 yılında Pecs'de doğdu. 1928-29 yıllarında Budapeşte'de Mühely akademisinde okudu. 1930' da Paris'e yerleşti. Reklamcılık ve dekorasyon alanlarında grafik eserler verdi. 1935-44 yılları arasında ilk şahsî plastik kompozisyonunu yaptı (Zebralar Dizisi).

1947' de geometrik eğilimli bir soyutlamaya yöneldi (kristal devri - 1948-55)). Kısa sürede, gerek çeşitli bildiri ve önsözlerde açıkladığı estetik ve sosyoloji meselelerine dönük düşüncesiyle, gerek eserleriyle modern sanatın başlıca temsilcisi oldu. 

Eserlerinde, şekillerin çok değerli kinetik bir yapı yararına yavaş yavaş çözüldüğü arı bir plastiği gerçekleştirmeye çalışır (Derin Kinetik Eserler -  1954-60). Vasarely, halıcılık ve mimarlık alanında da önemli teşebbüslere girişti (Caracas üniversite sitesi - 1954). 1965' de iki yılda bir verilen São Paulo ödülünü kazandı.

1970' de "Didaktik Müze" adlı eseri Gordes şatosuna konuldu. 1976' da mimarî etkinliğe adanmış "Vasarely Vakfı " açıldı. Victor Vasarely, 1997' de Paris'te öldü.

Victor Vasarely  -  Triond  (1973)

JEAN VARİN (heykeltraş)

FLAMAN  asıllı heykeltraş ve madalyacı, 1604' de Liége'de doğdu. Paris'e yerleşince; ayar damgaları ve paralar genel denetimcisi oldu. 13. Louis, Richelieu, İsveç kraliçesi Kristina, Mazarin, Colbert, Conti gibi birçok kişinin madalyasını yaptı.

Başlıca heykelleri arasında; 14. Louis'nin Roma imparatoru kıyafetindeki heykeli, Richelieu ve 13. Louis'nin büstleri sayılabilir. Jean Varin, 1672' de Paris'te öldü.

Jean Varin  -  Richelieu'nün büstü

BERNARD VAN ORLEY (ressam)

FLAMAN  ressam, 1488' e doğru Brüksel'de doğdu. 1515' de Furnes için bir mihrap arkalığı ve Danimarka kralı için, Güzel Philippe'nin 6 çocuğunun portresini yapma siparişi aldı. 1518' de Avusturyalı Margherita'nın, 1532' de Macaristan kraliçesi Marika'nın hizmetine girdi. 

Vasat bir ressam, fakat meraklı, yaratıcı, modern düşünceli olan Van Orley, 16. yy. ilk yarısındaki Brüksel resmine hâkim oldu ve özellikle gravür sayesinde tanıdığı İtalyan sanatına yöneltti. Dinî tabloları, özellikle "Eyyub'un Geçirdiği Felâketler (1521)", "Son Yargı (1525)", Raffaello ve Michelangelo'dan taklit ettiği şatafatlı eserlerdir. 

Van Orley'in gerçek değeri büyük bir süslemeci olmasından gelir. Sainte-Gudule vitrayları da onun eseridir. Özellikle kendisini, 1518' den önce Raffaello'nun "Havarilerin Eylemleri" adlı İncil ilâvesinin dokunmasına nezaret etmekle görevlendiren Brükselli perdahçılar hesabına çalıştı. Bernard van Orley, 1541' de Brüksel'de öldü. 

Şaheseri; 1521-30 yılları arasında yaptığı "Maximillian'ın Avları" adlı 12 parçalık duvar kaplamasıdır. Başlıca tabloları: "Son Yargı", "G. Zelle", "Eyyub'un Geçirdiği Felâketler", "Avusturyalı Margherita", "Kutsal Aile (2 ayrı tablo)". 

Bernard van Orley  -  Maximillian'ın Avları

ADRİAEN VAN OSTADE (ressam)

HOLLANDALI  ressam ve gravürcü, 1610 yılında Haarlem'de doğdu. 1634' de Haarlem gild'ine girdi ve 1662' de başkan oldu. "Bir Aileden Portreler" adlı iki resim bıraktı, fakat özellikle günlük konuların ressamı olarak ün kazandı. 

Biçim ve konu bakımından Brouwer'den, renk, ışık ve gölge oyunları bakımından ise Rembrandt'tan yararlandı. 1640-65 arası, kahveleri ve kabareleri canlandıran mizah dolu resimler yaptı. "Kabare", "Handa Köylüler", "Öğretmen", "Atelye" adlı tabloları, üslûbu konusunda fikir verir. 

1665' den sonra, gerek Jan Steen ile rekabet etmek gerek yeni zevklere uymak için paletini ışıklandırmakla beraber, çok inceltilmiş boyalarla, gerçeğe uygun motifler çizdi. Bu dönemin en ilginç eseri "Köy Kemancısı"dır. Kardeşi İsaac'da ressam olan Adriaen van Ostade, 1684' de Haarlem'de öldü.

Adriaen van Ostade  -  Köy Kemancısı

LOUİS MİCHEL VAN LOO (ressam)

FRANSIZ  ressam (İspanyalı van Loo), 1707 yılında Toulon'da doğdu. Jean-Baptiste van Loo'nun büyük oğlu. 1725' de Akademi büyük ödülünü aldı. 1727-32 yılları arasında Roma'da yaşadı ve portreci olarak isim yaptı. İspanya kralı 5. Felipe'nin baş ressamı oldu. Meslek hayatının ikinci kısmını Paris'te geçiren ressam 1771' de Paris'te öldü.

Bazı eserleri :  "15. Louis Kral Kıyafetiyle", "Cochin", "Choiseul Kardinali", "Diderot".

Louis Michel van Loo  -  Diderot

VANİLYA (bitki)

VANİLYA,  salepgillerden hafif kokulu bir bitkidir (vanilla). Bu bitkinin Amerika, Afrika ve Asya'da yetişen birçok çeşidi vardır. Özellikle ikisi meyvaları için yetiştirilir, (vanilla fragrans ve vanilla pompona). Keskin kokulu olan vanilla pompona türü ise en çok Guadeloupe'da yetiştirilir. 

Vanilya; etli, yeşil, silindir saplı sarılgan bir bitkidir. Yaprakların tam karşılarından çıkan tutucu uzantılarla destek alarak tutunur. Salkım halindeki çiçekleri, sapta bürgülerin dibinden çıkar. Kapsül şeklindeki meyvesinin belirli belirsiz üç yüzü vardır. 15-25 cm uzunlukta ve serçe parmak kalınlığındadır. 

Vanilyanın ana yurdu Meksika'dır. Normal gelişimi için sıcak ve nemli iklim ister. Çiçekleri çabuk dökülür ve salep kokusunu andırır. Vanilyaya özel kokusunu veren madde "vanilin"dir. Bunun yanısıra "piperonal" denilen bir madde daha vardır. 

İspanyollar, vanilyayı Meksika'da çikolataya katılan bir bahar olarak gördüler ve Avrupa'ya getirdiler. Vanilya; tatlı, pasta, çikolata yapımında kullanılır ve beyaz alkolle konyak ve rom yapımında kullanılan maddeler arasına katılır. Vanilya likörü ise; vanilya badıçlarının alkolde bekletilmesiyle elde edilir.

VİNCENT VAN GOGH (ressam)

HOLLANDALI  ressam, 1853 yılında Hollanda Brabant'ı, Groot Zundert'de doğdu. Bir rahibin oğlu, fakat zengin tablo tacirlerinin yeğeniydi. 1869' da Paris'in Goupil galerisi tarafından La Haye'de açılan şubeye satıcı olarak girdi. Buradan galerinin Brüksel, sonra da Londra şubesine nakledildi.

İlk evlilik talebi reddedilince, ruhî bunalım geçirdi. Yerinin değiştirilmesini istedi ve 1875' de Paris'e yerleşti. İşinden ayrıldı. 1876' da Ramsgate'e giderek özel bir öğretim kurumunda çalıştı. 1877' de Dordrecht'te bir kitabevine girdi. Babası gibi rahip olmayı aklına koyduğu için düzenli bir çalışma gösteremedi.

Brüksel'de bir rahip okuluna giren Van Gogh, Borinage'a gönderildi. Orada kendisine çok acı veren bir olaya şahit oldu. Maden işçilerinin sefaletini gördü ve onlar için varını yoğunu harcadı. Gerçekle teması, ona Tanrı inancını kaybettirmişti. Bu umutsuzluk günlerini Belçika'nın güneyi ve Fransa'nın kuzeyini yaya dolaşarak ve resim çizerek geçirdi. Sıkıntılı ve yalnızdı, bitkin düşmüştü.

MAERTEN VAN HEEMSKERCK (ressam)

HOLLANDALI  ressam ve gravürcü, 1498 yılında Heemskerk, Alkmaar'da doğdu. Jan van Scorel'in öğrencisiydi. Michelangelo'nun hayranıydı. 1532-36 yılları arası Roma'da kaldı. Yağlıboya, halı taslakları, vitraylar, gravürler ve ölçekli resimler gibi bütün teknikleri tatbik etti. Maerten van Heemskerck, 1574' de Haarlem'de öldü.

Maerten van Heemskerck  -  Erkek portresi

VAN DER WEYDEN (ressam)

FLAMAN  ressam (Rogier de la Pasture), 15. yüzyıl başlarında Tournai'de doğdu. Zengin bir burjuva ailesinden gelen sanatçı önce Flémalle Ustası'nın yanına çırak girdi. 1432' de Brüksel'e yerleşti. 1435' de şehrin resmî ressamı oldu ve aslı kaybolan fakat halıya işlenen kopyalarıyla bilinen "Trajan'ın Adaleti" adlı iki pano yaptı.

1450' de İtalya'ya gitti, Roma'da, Floransa'da kaldı. Bir müddet Ferrara'da Leonel d'Este için çalıştı. Cosimo Tura ve Francesco Cossa gibi İtalyan ressamlarını etkiledi. Yurduna döndükten sonra da İtalya ile ilişkisini kesmedi.

Herhangi bir tabloyu Weyden'e kesinlikle mal etmemizi sağlayabilecek bir tarih, bir imza veya sağlam bir belge yoktur. "Miraflores Mihrap Arkalığı", "Çarmıhtan İndiriliş ve Çarmıha Geriliş", "Braque Triptiği", "Méliaduse d'Este"nin portresi gibi gerçekliği akla uyan eserlerden hareket eden sanat tarihçileri, ressama ait olan eserlerin listesini hazırlamak için çok çaba sarfetmişlerdir.

Weyden'in üslûbunu, birbirini tamamlayan şu iki özelliğinden tanımak mümkündür; "coşkunluk" ve "şefkat". Weyden, Tanrı'nın yarattığı dünyaya hayran bir hümanist olmaması, ışığın ortaya çıkardığı görünüşlere bağlı kalmaması bakımından, Flémalle Ustası'ndan da Van Eyck'den de ayrılır. 

Kesin çizgilerle, beyazların ve mor-grilerin ağır bastığı, kalın fakat açık renkli boya tabakalarıyla çalışmıştır. Portrelerinde, şahsın psikolojisini yansıtmayı bilmiştir. Yüzyılın bütün sanatçılarını etkileyen Van der Weyden, 1464' de Brüksel'de öldü.

Van der Weyden  -  Çocuklu Meryem

HUBERT VAN EYCK (ressam)

FLAMAN  ressam, 1370 yılına doğru Maaseik'de (?) doğdu. Eserlerini kardeşi Jan van Eyck'in eserlerinden ayırt etmek zordur. "Kuzunun tapınması" çokkanatlısına Hubert'in başladığı sanılır. Flaman okulunun kurucusu sayılan ressamın yaşayıp yaşamadığı konusunda tartışma vardır. 1426 yılına doğru Gand'da (?) öldü.

Hubert van Eyck  -  Saint-Baron
mihrap arkalığı (bütün)

Hubert van Eyck  -  Saint-Baron mihrap arkalığı (detay)
          "Agneau Mystigue"

ANTOON VAN DİJCK (ressam)

FLAMAN  ressam (Anthony van Dyck), 1599 yılında Anvers'de doğdu. Anvers'li bir tacirin oğluydu. Meslek hayatı kısa fakat göz kamaştırıcıdır. Prenslerin ve kralların gözdesiydi. İngiliz portre okulunu kurdu ve bir renge adını verdi: "Van Dijck kahverengisi". 

1609-12 yılları arası Van Balen'in yanında çıraklık yaptı. "İhtiyar" adlı bir resmi 1613 tarihini taşır. Jordaens ve Rubens ile çalıştı, 1618' de usta oldu. 1620' de koleksiyoncu Howard tarafından İngiliz sarayına sokuldu ve Howard'ın sayesinde Venedik resmini tanıdı.

1622-27 arası İtalya'da oturdu. Roma'da kardinal Bentivoglio'nun misafiri oldu, sonra Cenova'ya yerleşti ve özellikle portreler çizdi. 1627-30 arası Anvers'de kiliseler için çalıştı ve portreler yaptı. 1630' da Paris'e gitti, meşhur kemerlerin gravürlerini yaptı (Van Dijck'in ikonografyası).

1632' de 1. Charles ona "şövalye" ünvanını verdi, lutuflara ve paraya boğdu. Van Dijck, o tarihten sonra İngiliz soylularının resimlerini çizdi ve kır evinde lüks bir hayat geçirdi.

Sanatçı, önceleri Caravaggio ile Jordaens'in etkisi arasında kararsız kaldıktan sonra, yaygın fırça vuruşunu ve parlak renklerini benimsediği Rubens'in üslûbuna kendini kaptırdı fakat bu üslûbu kendi mizacına uydurdu. Rubens gibi, edebî ve mitolojik konuları işledi.

KEES VAN DONGEN (ressam)

HOLLANDA asıllı ressam, 1877 yılında Rotterdam, Delfshaven'de doğdu. Rotterdam Güzel Sanatlar akademisinde öğrenim gördükten sonra, 1899' da Paris'e yerleşti. Geçinmek için meydanlarda yaptığı portreleri çok ucuz fiyatlara sattı ve gazetelere resimler çizdi.

Daha sonra, "yeni-izlenimciler"in, "nabiler"in ve özellikle Toulouse-Lautrec'in etkisinde yağlıboya çalışmalarına başladı. 1904' de, "Bağımsızlar Salonu" ve "Sonbahar Salonu"nda toplu sergilere katıldı. Aynı yıl, Ambroise Vollard galerisinde ilk şahsî sergisini açtı. 

1905' de "Fovlar" grubuna katıldı. İtalya, İspanya ve Fas'ı dolaştıktan sonra, özellikle Paris yüksek sosyetesinin zarif kadınlarını gösteren soyutlamalı bir üslûba yöneldi: "Anna de Noailles", "Edmonde Guy", "Boni de Castellane". Ayrıca, Proust'un eserlerini (1947) ve "Binbir Gece Masalları"nı (1955) resimledi. Kees Van Dongen, 1967' de Monaco'da öldü. 

Kees van Dongen  -  Montparnasse Blues