BEKTAŞÎKAVUĞU (bitki)

ŞİŞKİN  gövdeli, "kaktüsgiller"den etli bir bitki. Tepesi az-çok tüylü, çiçekleri sarı renkte olur. Kışın su istemez, yazın sulanmak ister. 

Anayurdu Amerika'dır. Özellikle Meksika'da çok bulunur. 40 kadar türü vardır. Limonluklarda yetiştirilen en güzel bektaşîkavukları; "Echinocactus grusonii" ve "E. ingens" türleridir. 

BEKİR (sporcu)

TÜRK  futbolcu (Bekir Refet), 1899 yılında İstanbul'da doğdu. "Fenerbahçe" genç takımında, sonra "İstanbul Altınordu" ve "İttihatspor" takımlarında oynadı.

1922' de Almanya'nın "Phönix Karlsruhe" kulübüne transfer edildi. 1924, 1928 Olimpiyat oyunlarında Türk takımında yer aldı. 

1926' da Türkiye'ye döndü. 1 sene "Fenerbahçe"de oynadı. Sert şut attığı için, "Bombacı Bekir" lakabıyla tanındı. Futbolu bıraktıktan sonra Almanya'da iş kuran Bekir, 1977' de vefat etti. 

MAURİCE BÉJART (dansçı)

KOREOGRAF  ve dansçı (Maurice Jean Berger), 1928 yılında Marsilya'da doğdu. Filozof Gaston Berger'nin oğlu. 1954' de J. Laurent ile beraber "Ballets de l'Étoile"ı kurdu. Bu topluluk 1957' de "M. Béjart Bale Tiyatrosu" adını aldı. 

Dans sanatındaki ustalığını "Yalnız Bir Adam İçin Senfoni (1955)" adlı eserde gösterdi. Eserlerinin hemen hepsinde, çağdaş insanın yalnızlığı ve saplantıları ötesinde bir özlem dile gelir :  "Yüksek Gerilim (1956)", "Üçlü Sonat (1957)", "Orpheus (1958)". 

"İlkbahar Âyini" adlı bir eserden yaptığı düzenleme tartışmalara yol açtı. Beethoven'in "Dokuzuncu Senfoni"si üzerine bir bale hazırladı. 1965' de, Uluslararası 3. Dans Şenliğinde; "Bir Kapı ve Bir İççekiş İçin Çeşitlemeler" ve R. Tagore'un bir şiirinden esinlenen "Kuğular" adlı eserleri sundu.

GEORG VON BEKESY (fizikçi)

MACAR  asıllı fizikçi, 1899 yılında Budapeşte'de doğdu. Bern ve Budapeşte'de mühendislik öğrenimi aldıktan sonra, telefon tekniğinde uzmanlaştı. 1947' ye kadar Budapeşte'de mühendis ve araştırmacı olarak çalıştı. Aynı yıl Amerika'ya gitti. 

Telefon üzerinde araştırmalarını ilerletirken "kulak fizyolojisi"ne merak sardı. İçkulakta, salyangozun içinde bulunan "corti" organının alt zarındaki farklı kısımların titreşimlerini ortaya çıkardı.  

Bu, çok ince ve küçük ayrıntılarla uğraşmayı gerektiren bir başarıydı. Bunu kendi icad ettiği aygıtlarla gerçekleştirdi. Aynı şekilde, orta kulağın (çekiç-örs-üzengi) görevlerini ve işitme algısının sinirsel mekanizmasını da inceledi.

Onun bu çalışmaları sayesinde, sağırlığın teşhis ve tedavi yöntemleri eskisinden daha başarılı oldu. Bundan bütün dünya istifade etti. Harvard üniversitesinde, "psiko-akustik" laboratuarında öğretim görevlisi oldu. 1961 Nobel Tıp ödülünü kazanan Georg von Bekesy, 1972' de Amerika'da öldü. 

ARMANDE BÉJART (oyuncu)

KADIN  tiyatro oyuncusu, 1642 (?) yılında  doğdu, (doğum yeri ?). Molière topluluğuna bağlı oyuncu ailesinin (Joseph, Louis, Madeleine, Armande) bir ferdi ve Molière'in karısıydı. Güney Fransa'da yetiştirildi. 1662' de Molière ile evlendi.

"Kadınlar Mektebinin Tenkidi" adlı oyunda "Elise" rolüne çıktı. "Tartuffe" oyununda "Elmire", "Bilgiç Kadınlar" da "Henriette", "Misanthrope" da "Celimène" rolündeydi.

Birçokları, Molière'in, bu rolleri karısının cazibesine, şuhluğuna ve alaycılığına uygun düşecek şekilde yazdığını ileri sürer. 

Birkaç yıl dul kaldıktan sonra, oyuncu Guerin d'Estriché ile evlendi. 1694 yılında tiyatroyu bırakan Armande Béjart, 1700' de Paris'de öldü.

NİHAD BEKDİK (sporcu)

TÜRK  futbolcu (Arslan Nihad), 1902 yılında İstanbul'da doğdu. Futbola Galatasaray lisesindeyken (Mekteb-i Sultânî) başladı. "Galatasaray" kulübünde ün kazandı. 

1916' da Galatasaray birinci takım kadrosuna girdi. Uzun yıllar takım kaptanlığını yaptı. 21 defa millî formayı giydi. 10 defa da millî takım kaptanlığı yaptı. 

Atlayıcı atlet, binici ve yelkenci olarak şampiyonluk kazandı. Galatasaray'ın hokey ve kürek takımlarında yer aldı. 

1957-60 yıllarında D.P. İstanbul milletvekili oldu. 1960 ihtilâliyle zor günler geçiren Nihad Bekdik, 1972' de İstanbul'da vefat etti.

BRENDAN BEHAN (yazar)

İRLANDALI  yazar, 1923 yılında Dublin'de doğdu. "Partizan Bir Ulus (1958)" adlı eserinde anlattığı bir cezaevinde 3 sene geçirdikten sonra çeşitli mesleklere girdi ve kendi başından geçenlerle ilgili hikâyeler yazmaya başladı. Bu eserler ancak, 1964' de Dublin'de vefatından sonra yayınlanabildi : 

"Kesici (1964)", "İrlandalı Bir Âsinin İtirafları (1965)", "Brendan Behan'ın Adası (1962)" (Paul Hogarth ile beraber yaptığı nükteli, alaylı gezinin hikâyesidir). 

Yergi havası, tiyatro eserlerinde de görülür. Bu eserlerinde komediyi, insanlık trajedisinin en iyi açıklayıcısı haline sokmuştur : "Sabah Müşterisi (1956)", "Bir Rehine (1959)".

MARTİN BEHAİM (kozmograf)

ALMAN  kozmograf ve gemici, 1459 yılında Nürnberg'de doğdu. Önce Flandre'a sonra Portekiz'e gitti. 

1484' de Kristof Kolomb'un teklifleri reddedildiği sırada, Cam'ın Afrika seferine çıkan "Diogo coğrafyacısı" olarak atandı. 

1491' de Nürnberg'e döndü. 1492' de, yeni bulunan yerleri de gösteren, bir "dünya haritasını" tamamladı. 

Bu, küre biçimli harita, "Yeni Dünya"nın keşfinden biraz önceki coğrafî bilgilerin tamamını özet olarak gösterir. Martin Behaim, 1507' de Lizbon'da öldü.

HARRİET BEECHER-STOWE (yazar)

KADIN  roman yazarı, 1811 yılında Connecticut, Litchfield'da (Amerika) doğdu. Vâiz Lyman Beecher'in kızı. 1836' da ateşli kölelik aleyhtarı rahip Calvin Stowe ile evlendi.

1851-52' de, şahsî hâtırâlarına dayanarak, kölelerin acınası halleri üzerine ününü sağlayan eseri yazdı : "Tom Amca'nın Kulübesi". 

Önce Washington'da "National Era" adlı gazetede tefrika halinde yayınlanan bu eser (1850) pek göze çarpmadı, ama kitap halinde yayınlanınca (1852) parlak bir başarı kazandı. Köleliğe karşı mücadelede en güçlü dayanaklardan biri oldu. Derhal, bütün dillere tercüme edilen bu eser, büyük kitleleri etkiledi.

WİLLİAM BEEBE (tabiat bilgini)

AMERİKALI  tabiat bilgini ve araştırmacı, 1877 yılında New York'da doğdu. Kalın bir kabloya asılı, her tarafı kapalı bir küre olan "batisfer" içinde denizaltına dalışlar yaptı. 

1934' de 923 metre rekor derinliğe indi. Bu rekor ancak, 1954 sıralarında kullanılan "batiskaf"lar tarafından kırıldı. 

Deniz diplerinde yaşayan, özellikle bilmediğimiz türde canlıların birçok fotoğraf ve tasvirlerini ona borçluyuz. William Beebe, 1962' de Trinidad'da öldü.

JOSEPH BÉDİER (yazar)

FRANSIZ  roman, dil ve edebiyatları uzmanı, profesör, 1864 yılında Paris'de doğdu. Başlıca eseri : "Destan Biçimli Efsaneler (1908-13)". Bu eser, kahramanlık destanları üzerine o güne kadar kabul edilen bütün teorileri alt üst etti.

"Tristan ve İseult (1900)"den bir uygulama ve "Roland Destanı (1921)"nın eleştirili bir baskısı da onundur. P. Hazard ile beraber "Fransız Edebiyatı Tarihi (2 cilt - 1923-24)" yayınlanmasını yönetti. Joseph Bédier, 1938' de Drôme, Le Grand-Serre'de öldü. 

HENRY BECQUE (yazar)

TİYATRO  yazarı, 1837 yılında Paris'de doğdu. "Sardanapale (1867)" adlı bir opera librettosu ile tiyatro yazarlığına başladı. Bir ara gazetecilik yaptı, sonra yeniden tiyatroya döndü. 

"Kargalar (1882)" ve "Parisli Kız (1885)" adlı şaheserlerinden sonra 1897' de "Dul Kadın"ı yazdı. "Edebî Tartışmalar (1890)" ve "Bir Tiyatro Yazarının Hâtırâları (1895)" adlı eserlerinde, edebiyat kroniklerini ve yaptığı tartışmaları bir araya getirdi.

Fransız gerçekçi komedi türünün son temsilcisi olan Henry Becque, 1899' da Paris'de öldü.

SAMUEL BECKETT (yazar)

İRLANDALI  yazar, 1906 yılında Dublin'de doğdu. 1938' de Paris'e yerleşti. "Murphy (1938)" ve "Mutlu Günler (1951)" gibi İngilizce romanları hariç, 1947' den sonra eserlerini genellikle Fransızca yazmaya başladı : "Molloy (1951)", "Malone Ölüyor (1951)", "Adsız (1953)" ve "Bu, Nasıldır (1961)".

Tiyatro eserleri :  "Godot'yu Beklerken (1953)", "Oyunun Sonu (1957)", "Son Çete (1960)", "Komedi (1963)", "Gel ve Git (1966)". Bütün bu oyunlarında; hayatın boşluğu, mânâsızlığı ve umutsuzluk temalarını işler.

Diğer eserleri :  "Bram van Velde (1958)", "Ölü Hayâl Gücü (1965)", pandomim biçiminde bir piyes olan "Sözsüz Oyun (1957)", "Sözsüz Oyun II (1962)".

Radyo için piyesler :  "Bütün Düşenler (1957)", "Küller (1959)", "Sözler ve Müzik (1962)". 1969 Nobel Edebiyat ödülünü kazanan Samuel Beckett, 1989' da Paris'de öldü.

CESARE BONESANA BECCARİA (yazar)

İTALYAN  yazar ve iktisatçı, 1738 yılında Milano'da doğdu. Parma'da sağlam bir öğrenim gördükten sonra, Fransız iktisatçı ve ansiklopedicilerin düşünceleriyle ilgilendi. "Suçlar ve Cezalar (1764 - Livorno)" adlı bir inceleme yazdı. 

Ceza hukukunu yenileyen bu kitap; gizli yargılama usulüne, işkenceye, cezanın kişiye göre eşitsizliğine ve vahşice ölüm işkencesine karşı, halkın ve zamanın filozoflarının itirazlarını dile getirdi. Bazı çevrelerce şiddetle eleştirildiyse de başka çevrelerde büyük bir heyecan uyandırdı. 

Rahip Morellet tarafından Fransızcaya çevrilen, Voltaire ve Diderot tarafından yorumlanan bu eser kısa zamanda Avrupa'da tanındı, diğer dillere de çevrildi. Kendisi Paris'e davet edildi. Takdirle karşılandıysa da o, yine hükûmetinin kendisi için siyasî iktisat kürsüsü kurduğu Milano'ya döndü.

Sermayenin fonksiyonlarını ve iş bölümünü çözümleyen ilk iktisatçılardan olan Cesare Bonesana Beccaria, 1794' de doğduğu şehirde öldü. Başlıca eserleri :  "Milano Devletinde Paranın Düzensizliği" ve "İktisat İlmi Üzerine İnceleme".

SİMONE DE BEAUVOİR (yazar)

KADIN  yazar, 1908 yılında Paris'de doğdu. 1929' da "felsefe öğretmenliği" öğrenimini bitirdikten sonra öğretmenlik yaptı (1931-43). Sonra edebiyat hayatına atıldı.

Eserleri :  "Davetli Kadın (1943)", "Başkalarının Kanı (1944)", "Lüzumsuz Ağızlar (1945)", "Kaypaklık Ahlâkına Katkı (1947)", kadının durumu üzerine bir deneme "Kadın Nedir (1949)", Goncourt ödülünü kazanan "Mandarinler (1954)",  Kızıl Çin üzerine bir inceleme "Uzun Yürüyüş (1958)".

"Olgunluk Çağı (1960)" ve  "Gerçeklerin Zorlayışı (1963)"  adlı anılarını yayınladıktan sonra, büyük bölümü otobiyografik olan bir hikâye "Çok Tatlı Bir Ölüm (1964)" ile "Güzel Hayâller (1966)" ve "Bitkin Kadın (1967)" adlı romanları yazdı. 

Çok tutulan bütün bu eserlerinde, en yakın düşünce arkadaşı J.P. Sartre'ın ana temalarını dramatik güçle işler. Simone de Beauvoir, 1986' da Paris'de öldü.