31 Ekim 2022 Pazartesi

MAURİCE BARRÈS (yazar)

FRANSIZ  yazar, 1862 yılında Vosges, Charmes'da doğdu. 1883' de Paris'e gitti. 1888-91 yıllarında "Benlik Kültü" başlığı altında topladığı, benlik ve bireyciliği dile getiren üçlüsünü yayınladı "Barbarların Bakışları Altında", "Özgür Bir Adam", "Bérénice'in Bahçesi".

Siyasete girerek Nancy'den milletvekili seçildi. Hiçbir toplum baskısı tanımayan bireyciliğin yeni bir belirtisi diyebileceğimiz "Kanunların Düşmanı (1893)" sonra, "ateşli ideolojiler" derlemesi olan "Kan, Şehvet ve Ölüm Üzerine (1894)" adlı eseri yayınlandı. 

İspanya ve İtalya'ya yaptığı gezilerle hayâl gücünü zenginleştirdi. Bireyciliği, özellikle Jules Soury'nin etkisiyle milliyetçilik ve gelenekçiliğe dönüştü. Yine bir üçlü olan "Millî Enerji Romanı"nda, Fransa'nın birliğinin bozulmasına isyan eder:  "Köksüzler (1897)", "Askere Çağrı (1900)", "Onların Yüzü (1902)". 

29 Ekim 2022 Cumartesi

BERTRAND FRANÇOİS BARRÊME (matematikçi)

FRANSIZ  matematikçi, 1640 yılında Lyon'da doğdu. Paris'de matematik okuttu. Basit bir aritmetik el kitabı olan "Çözümlü Problemler"in yayınlanması (1682) ile tanındı. 

Faizlerin hesaplanması, yabancı paralar, kambiyo vb. hakkında benzeri el kitapları da vardır. 

Bertrand François Barrême, 1703' de Paris'de öldü.

27 Ekim 2022 Perşembe

HENRY BARRAUD (bestekâr)

F
RANSIZ  bestekâr, 1900 yılında Bordeaux'da doğdu. Fransız Radyo-Televizyonu program müdürü oldu (1944-65).

Eserleri : "Numance (trajik opera)", "Farce de Maître Pathelin (komik opera)", "Astrolog (bale)".
Senfonik eserler :  "Oda Konçertosu (1935)", "Piyano Konçertosu (1939)", "Lânetlenmiş Bir Şâir İçin Hayâller (1954)". 

Ses için eserler, oda müziği, dinî müzik (Masum Azizlerin Gizemi - 1946, Te Deum -1955, Lavinia Operası -1961), yaylılar için "Sinfonia (1955)", üçüncü senfoni (1957), "Descartes Rapsodisi (1961)", "Dionysos Rapsodisi (1962)".

İki de kitap yazmıştır : "Berlioz" ve bir estetik incelemesi olan "Fransa ve Batı Müziği". Henry Barraud, 1997' de Saint-Maurice'de öldü.

25 Ekim 2022 Salı

MİCHEL BARON (tiyatrocu)

FRANSIZ  tiyatrocu ve oyun yazarı (Michel Boyron), 1653 yılında Paris'de doğdu. 12 yaşında öksüz kaldı. "Veliahtın Küçük Komedyenleri" topluluğuna, sonra da Molière'in tiyatrosuna girdi (1670) ve burada parladı. "Psyché" oyununda "Cupidon", "Tite et Bérénice" oyununda "Domitien" rolünü oynadı.

1672' de "Alceste" oyununda Molière'in dublörü oldu. Molière'in ölümü üzerine, "Hotel de Bourgogne"a geçti ve "İphigénie" oyununda "Achille", "Phèdre" oyununda "Hippolyte" rollerini canlandırdı. 

Yazdığı komediler : "Aşkta Talihli Adam (1680)", "Yosma ile Namuslu Geçinen Kadın (1687)".
Ayrıca; Terentius'dan "Andria" ve "Adelphae"yi manzum olarak çevirerek sahneye koydu. Michel Baron, 1729' da Paris'de öldü.

23 Ekim 2022 Pazar

PİO BAROJA (yazar)

İ
SPANYOL  yazar, 1872 yılında San Sebastian'da doğdu. Kısa bir süre "hekimlik" yaptıktan sonra edebiyata yöneldi. İlk eserleri doğduğu bölgeyle ilgilidir. 

"Bask Toprağı" adlı roman trilogyası :  "Aizgorri Evi (1900)", "Labraz Beyi (1903)", "Maceracı Zalacain (1909)" den meydana gelmiştir. 

Bir başka ünlü trilogyasında, sosyal töre ve geleneklerle mücadele eden şamatacı maceracıları sahneye çıkardı :  "Arama", "Kötü Ot", "Pembe Şafak".

Başkahramanı "Sylvestre Paradox" olan seri eserlerinde anarşik romantizme tutkuyla bağlı bir kişilik oluşturdu. Sayısı 20' ye varan son romanları (1918-1935) "Bir Eylem Adamının Hâtıraları" adı altında toplandı. Bu eser, onun dinamik kişiliğiyle gerçeğe karşı duyduğu tutkuyu dile getirir. 

Kendi neslinin en iyi hikâye anlatıcısıydı. Kilise aleyhtarı ve Nietzsche taraftarı olan Pio Baroja, 1956' da Madrid'de öldü.

21 Ekim 2022 Cuma

MAURİCE BARİNG (yazar)

İ
NGİLİZ  yazar, 1874 yılında Londra'da doğdu. Lord Revelstoke'un 4. oğlu. Eton'da ve Trinity college'de okudu (Cambridge). 1898' den 1904' e kadar diplomatik vazifelerde bulundu. 1904' den 1. Dünya savaşına kadar gazetecilik yaptı. 

Tiyatro oyunları, sanat incelemeleri, eleştiri denemeleri (Punch and Judy - 1924), bir anı kitabı (Kukla Oyunları - 1922) ve Rusya üstüne eserler yazdı. Daha çok romancı olarak tanındı.

Romanları :  "Geçerken (1921)", "Gözden Kaçmış (1922)", "Üçgen (1923)". Daha sonra "C (1924)" ve "Kedi Beşiği (1925)" adlı, kozmopolit ve incelmiş bir toplumu ele alan 2 uzun roman yayınladı. Asıl ününü, daha kısa ve kusursuz bir roman olan "Daphne Adeane (1926)" ile kazandı. 

Son eserleri :  "Rahatsız Edici Hâtıra (1928)", "Dikişsiz Ceket (1929)", "Robert Peckham (1930)", "Cuma Çalışması (1933)", "Dulwich'li Yalnız Kadın (1934)". Maurice Baring, 1945' de İskoçya, Beauly'de öldü.

19 Ekim 2022 Çarşamba

HENRİ BARBUSSE (yazar)

FRANSIZ  roman yazarı, 1873 yılında Asnières'de doğdu. Şâir Catulle Mendès'in damadı. Önce gazetecilik yaptı, şiirler ve gerçekçi romanlar : "Cehennem (1908)" yazdı. 

1. Dünya savaşına katıldı. Kendisine Goncourt ödülünü kazandıran, aynı zamanda sert tepkiler uyandıran "Ateş (1916)" adlı romanını yayınladı. 

"Enternasyonalizm"i benimseyerek, komünizmi öven eserler yazmaya başladı :  "Aydınlık (1919)", "Zincirlemeler (1925)", "Lénine (1934)", "Staline (1935)". Sık sık Rusya'ya giden Henri Barbusse, 1935' de Moskova'da öldü.

17 Ekim 2022 Pazartesi

EUGEN BARBU (yazar)

ROMANYALI  yazar, 1924 yılında Bükreş'de doğdu. Bükreş üniversitesi edebiyat fakültesini bitirdi.  "Luceafarul" dergisi başyazarıydı. Hikâyeler; "Üç Eyerli Altın Bisiklet (1956)" ve romanlar; "Onbir (1956)" yazdı.

Eserlerinde spor dünyasını çizer veya Bükreş banliyösü ile Romanya köylerinin yaşantısını anlatır : "Boşalma (1957)", "Pazar Yemeği (1962)", "Yaratma (1964)".

Birkaç film senaryosu da yazan Eugen Barbu, 1993' de Bükreş'de öldü.

15 Ekim 2022 Cumartesi

JULES BARBEY D'AUREVİLLY (yazar)

FRANSIZ  yazar, 1808 yılında Saint-Sauveur-le-Vicomte'da doğdu. Eski rejim geleneklerine bağlı bir ailede yetişti. Orta öğrenimini Paris, Stanislas kolejinde, hukuk tahsilini Caen'de yaptı.

Önce 1933' de, sonra yerleşmek üzere 1937' de Paris'e geldi. Oldukça hareketli ve züppece bir hayat sürdü. Edebî çevrelere girerek gazeteciliğe ve edebiyatçılığa başladı. Bu arada "d'Aurevilly" adını da aldı. 

1841' de Katolikliğe döndü, ama Montanusçuluğu ve toplumsal tutuculuğu şiddetle savunması, yeni inançlarına rağmen, aşırılıktan vazgeçmediğini gösterdi. 45 yıllık edebî hayatında farklı konularda birçok eser yazan Jules Barbey d'Aurevilly, 1889' da Paris'de öldü. 

 Eserleri :  "Dandicilik ve G. Brummel Üzerine (biyografi denemeleri - 1845)", "Yaşlı bir Metres (roman - 1851)", "Büyülenmiş Kadın (roman - 1854)", "Des Touches Şövalyesi (roman - 1864)", "Evli Bir Rahip (roman - 1865)", "Adsız Bir Hikâye (1862)", "Şeytanlı Hikâyeler (1874)". 1860 ve 1909 yılları arasında yayınlanmış 20 cilt tutarında edebiyat ve tiyatro incelemeleri vardır. 

13 Ekim 2022 Perşembe

SAMUEL BARBER (bestekâr)

AMERİKALI  bestekâr, 1910 yılında Pennsylvania, West Chester'da doğdu. Öğrenimini Curtis İnstitute'ta yaptı. 1931' den başlayarak, Amerikan müziğinde gittikçe önem kazanan bir yeri oldu.

Türlü çalgılar, insan sesi, koro ve orkestra (Kierkegaard için Dualar -1954) için besteler yaptı. "Yeni-romantikler" arasında sayılmasına karşılık, öncü unsurlara başvurmaktan da geri kalmadı. 

Klâsik anlayışı yansıtan keman konçertosundan (1940), karşıt ritimli ve aşırı çoktonlu "Medea Suiti"ne, atonal sistemi uyguladığı piyano sonatına (1948) kadar, eserleri devamlı bir gelişim gösterdi. Samuel Barber, 1981' de New-York'da öldü.

Son eserleri :  "Vnessa Operası (1958)", "Briç Partisi (1959)". 
Senfonik eserler : "Medea'nın Meditasyonu ve İntikam Dansı (1955)", "İsa'nın Doğduğu Gün (1961)".
Oda müziği "Yaz Müziği (1956)", "Notturno (piyano için - 1959)", "Anılar (dört el piyano için)", "Geçici Melodiler (1951)", "10 Keşiş Şarkısı (1953)".

11 Ekim 2022 Salı

THÉODORE DE BANVİLLE (şâir)

F
RANSIZ  şâir ve yazar, 1823 yılında Moulins'de doğdu. "Sanat sanat içindir" görüşünü, 1830 yılının büyük tutkularına üstün tutan 2. romantik kuşağı temsil eder. "Heykel Sütunlar (1842)" ve "Sarkıtlar (1846)" adlı eserlerden sonra, "Tuhaf Kasideler (1857)" ile bu edebî okulun şaheserini verdi. 

Daha sonra, "Paris'ten Çizgiler, Hayattan Sahneler (1859)", "Diana Ormanda (1863)" ve "Nérine'in Dolapları (1864)" adlı manzum komediler yazdı. "Les Camées Parisiennes (1866-73)" dizisinde bazı çağdaş kişileri canlandırmaya çalıştı. 

"Gringoire (1866)" adını taşıyan kısa komediden, "Yeni Tuhaf Kasideler (1869)" ve "Florise (1870)" adlı manzum komediden sonra "Fransız Şiiri Üzerine Küçük İnceleme (1872)" yayınladı. Bu eserinde kılı kırk yaran ve yapmacığa kaçan özentili bir nazım teorisini ortaya koydu. Bu nazım biçimi, 15. yy. retorikçilerinin şiirlerindeki zengin kafiye ve ritm ustalığını akla getirmektedir.

9 Ekim 2022 Pazar

MATTEO BANDELLO (hikâyeci)

İTALYAN  hikâyeci, 1485 yılına doğru Tortona, Castelnuovo Scrivia'da doğdu. Keşiş, diplomat, asker ve saray adamı oldu. 50 yaşında, prenses Lucrezia di Gonzaga'nın eğitmenliğini yaptı. Onu platonik bir aşkla sevdi. 

Avrupa'nın büyük bir kısmını ve İtalya'nın tamamını dolaştı. Ömrünün son yıllarını, Fransa'nın Guyenne bölgesinde, Bassens şehrinde geçirdi. Orada, koruyucusu Cesare Fregoso'nun dul eşinin çevresinde, gerçek bir İtalyan sarayı ortamı meydana gelmişti. 

1550' de Agen piskoposu seçilince huzura kavuştu, "Hikâyeler" derlemesini yazdı. Bu eserin ilk 3 cildi 1554' de Lucca'da, son cildiyse 1573' de Lyon'da yayınlandı. Bu hikâyelerin dili her zaman saf değildir, bazen lâubalileşir, ama ifadesi canlıdır. Rönesans döneminin şatafatlı, güleryüzlü, bazen de zorlu İtalyan toplumunu büyük bir başarıyla yansıtır. 

1561' de Agen'de ölen Matteo Bandello'nun hikâyeleri; Shakespeare'in "Romeo ile Juliet",  Musset'nin "Barberine" oyunlarına kaynak oldu. 

7 Ekim 2022 Cuma

JEAN-LOUİS GUEZ DE BALZAC (yazar)

F
RANSIZ  yazar, 1597 yılına doğru Angoulême'de doğdu. Öğrenimini Cizvit okulunda yaptı. Hollanda'yı gezdi, sonra İtalya'ya geçti. Roma'da büyük yankı uyandıran mektuplarını kaleme aldı.

1622' de memleketine döndü, 1654' de ölümüne kadar Charente'daki malikhanesinde yaşadı. 1624' de yayınlanan ilk mektuplar derlemesi, tüm Avrupa'da olağanüstü başarı kazandı. 

1631' de "Hükümdar"ı yayınladı. Sorbonne bu eseri "yasak kitaplar" arasına koydu. "Hristiyan Sokrates (1652)" başlıklı kitabı, ahlâk ve din üzerine derin bir incelemedir. "Görüşmeler (1657)" ve şaheseri sayılan "Aristippos (1658)", ölümünden sonra yayınlandı. 

5 Ekim 2022 Çarşamba

JACQUES BALMAT (rehber)

FRANSIZ  rehber, 1762 yılında Chamonix'de doğdu. Dr. Paccard ile beraber  7 Ağustos 1786' da ilk defa, Avrupa'nın en yüksek tepesi olan Mont Blanc'a çıkmayı başardı. 

Alexandre Dumas, bu konuyla ilgili hikâyelerinde, Mont Blanc'a çıkışta önemli rol oynayan kişi olarak Balmat'yı gösterir. Dr. Paccard'ın da en az Balmat kadar rolü olduğu kabul edilmiştir. 

Jacques Balmat, 1834' de Sixt vâdisinde (Sixt-Fer-à-Cheval), değerli maden yatakları ararken kayboldu.  

3 Ekim 2022 Pazartesi

MİCHAEL BALİNT (hekim)

M
ACAR  asıllı ruh hastalıkları hekimi, 1896 yılında Budapeşte'de doğdu. Berlin Organik Kimya enstitüsünde (1921-22), sonra Budapeşte üniversitesinde "asistan" oldu.

1926' dan 1939' a kadar, önce asistanlığını, sonra da müdürlüğünü yaptığı Budapeşte Psikanaliz enstitüsünde psikanaliz uyguladı. 

İngiltere'ye geçince, özellikle Londra'da (Tavistock Clinic, Üniversity College Hospital) ruh hastalıkları hekimliği yaptı. 

Psikanaliz incelemeleri onu, insan ilişkilerinin gelişmesinde "ilk aşk" adını verdiği çok ilkel bir duygunun varlığını iddiaya götürdü. "Temel hata" kavramını, ruh hastalıklarının meydana gelmesinde önemli bir etken olarak ele aldı. 

1 Ekim 2022 Cumartesi

JAMES MARK BALDWİN (psikolog)

AMERİKALI  psikolog ve sosyolog, 1861 yılında Columbia'da (Güney Carolina) doğdu. 1913' den sonra birçok Avrupa kurumlarında ders verdi. "American Psychological Association"un kurucusudur. 

Uluslararası psikoloji kongrelerinde önemli rol oynadı ve bu kongrelerden birine 1909' dan 1913' e kadar başkanlık etti. 1918 ve 1919' da Fransa'da Hautes Etudes Sociales'de ders verdi. Çalışmaları "psikofizyoloji"nin ilerlemesine katkıda bulundu:

"Çocukta ve Irkta Zihin Gelişmesi (1896)", "Felsefe ve Psikoloji Lûgatı (1901-05)", "Gelişme ve Tekâmül (1903)", "Fert ve Cemiyet (1910)", "Psikoloji Tarihi (1913)". James Mark Baldwin, 1934' de Paris'de öldü.