GEORGE W. BEADLE (biyolog)

AMERİKALI  biyoloji bilgini, 1903 yılında Nebraska, Wahoo'da doğdu. Kaliforniya Teknoloji enstitüsünde biyoloji kürsüsüne profesör oldu (1946-61). 

Genlerin özgül kimyasal süreçler düzenleyerek faaliyet gösterdiklerini ispat ettikleri için; 1958' de E.L. Tatum ile beraber tıp ve biyoloji Nobel ödülünü aldı. Daha sonra Chicago üniversitesine rektör oldu. 

Beadle ile Tatum, 1941' de geleneksel araştırma konusu "sirkesineği" yerine "küf mantarı" üzerinde çalışarak biyokimyasal genetik çağını açtılar. Bir hücrenin enzimlere ilişkin bütün tepkilerinin, genlerin denetimi altında olduğunu ilk kez ispat ettiler. 

Bu bilginler, "neurospora"da değişim oluşturmak için X ışınları, ultraviyole ışık veya kimyasal maddeler kullandılar ve bu değişimlerin "soya çekime" (ırsî) bağlı olduğunu gösterdiler. Bu çalışmalar, moleküler genetiğe verimli yollar açmıştır. George W. Beadle, 1989' da Kaliforniya, Pomona'da öldü. 

BAYRAKTAR, ALEMDAR, SANCAKTAR

OSMANLI'DA  bayrak taşıma vazifesiyle mükellef olana "bayraktar" denilirdi. Yeniçeri ocağını meydana getiren her ortanın bir bayraktarı vardı. Diğer "kapıkulu" ocaklarını teşkil eden her ortanın da yine bir bayraktarı bulunurdu. 

Sipahilerin de özel bayrakları ve bayraktarları vardı. Ayrıca, "beylerbeyleri" ile diğer "ümera" da sefere giderken kendi bayraklarını taşıyacak özel bayraktarlara sahiptiler. 

Yeniçeri ortalarında "bayraktar", aynı zamanda subay sınıfına mensuptu. "Baş eski" denilen, orta subaylarından sayılan nefer de bayrak taşıma işinde bayraktara yardım ederdi. 

Bayraktarların "alem" taşıyanına "alemdar", "sancak" taşıyanına da "sancaktar" denilirdi. 

Bayraktar, başına alt kısmına beyaz sarık sarılmış mavi bir külâh giyerdi. Sırtına kırmızı cüppe, ince entari ve kırmızı şalvar, ayaklarına da sarma çizme giyerdi. 

PİERRE BAYLE (yazar)

YAZAR,  1647 yılında Le Carla'da  (Fransa) doğdu. Öğrenimini Cenevre'de yaptı. Özel ders verdi. 1681' e kadar Sedan'da tarih ve felsefe profesörü oldu. Orada "1680' de Geçen Kuyruklu Yıldız Üstüne Mektup" adlı kitabı yazdı.

1682' de yayınlanan bu eser gözden geçirildikten sonra "Kuyruklu Yıldız Üstüne Düşünceler" adıyla yeniden basıldı (1694 -1704). Sonra, Rotterdam'a geçti, orada da "felsefe" okuttu ve "Edebiyat Cumhuriyetinden Haberler" adlı eserini yazdı (1684-87).

Fransa kralına bağlı olmakla beraber, "Yakında Fransa'ya Dönecek Sığıntılara Önemli İkaz (1690)" adlı eserini eleştiren Jurieu'ye karşı çıktı. Jurieu 1693' de onu profesörlükten attırdı. O tarihten sonra kendini tamamen yazarlığa verdi ve "Tarihî ve Eleştirel Sözlük (1696-97)" adlı eserini tamamladı.

HARRY BAUR (tiyatrocu)

TİYATRO  ve sinema sanatçısı, 1880 yılında Paris'de doğdu. 1906' da Grand Guignol'da ve Paris'in değişik sahnelerinde oynadıktan sonra, 1913' de sinemaya geçti.

Ününü, sesli sinemanın ortaya çıkışıyla sağladı. "Sefiller"de (1934) "Jean Valjean", "Suç ve Ceza"da (1936) "komiser" rolündeydi. 

Gogol'ün filme alınan eserinde sert bir "Taras Bulba" (1936) ortaya koydu. "Balo Bileti"nde "keşiş" oldu (1937) ve çok güçlü bir "Volpone" canlandırdı (1939). Harry Baur, 1943' de Paris'de öldü. 

ANTOİNE BAUMÉ (eczacı)

ECZACI  ve kimyager, 1728 yılında Senlis'de (Fransa) doğdu. Bir hancının oğlu, 15 yaşındayken Compiègne' de bir eczacının, 17 yaşında Paris'de ünlü eczacı Geoffroy'un yanına girdi. 24 yaşında "eczacı ustası" oldu. 

1757' de Macquer ile beraber bir kimya dersanesi kurdu. Fen akademisine girinceye kadar (1773) burada tatbikat hocalığı yaptı. 

Çeşitli konularda (kumaş boyama, saat parçalarının parlatılması, buğdayın muhafazası, yangın söndürme vb.) sayısız muhtıra ve makalelerin ve "Sanatlar ve Meslekler Sözlüğü"nün 36 maddesinin yazarıdır.

Porselen imalâtı (Macquer ile), Gobelin için lâk rengi boya, adını taşıyan areometre (sıvı yoğunluğunu ölçme aleti), Fransa'da ilk fabrikasını kurduğu "amonyak tuzu" üzerine birçok denemeler yaptı. Dört yapraklı bitkilerin yağında "kükürt" varlığını keşfetti.

ÉMİLE BAUDOT (mühendis)

MÜHENDİS,  1845 yılında Haute-Marne, Magneux'de (Fransa) doğdu. İsmini taşıyan hızlı, basıcı ve çoğaltıcı telgraf ile Witehouse, Gauss ve Weber'in sistemlerini örnek alarak, 5  temel işaretli bir alfabe (kod) icat etti. 

Bu alfabe düzeninde; âletin çalışması sırasında tek yönlü bir akım kullanılarak diğeri dinlenmeye bırakılmakta, böylece alıcı, hattan hiçbir sinyal geçmediği zaman parazit akımlardan korunmaktadır.

1894' de icat edilen ve sisteme büyük bir kolaylık kazandıran otomatik röle, çok sayıda düzene yer vermekte ve nazarî ulaşım mesafesinin limitsiz olması dolayısıyla, binlerce kilometrelik telgraf teli kullanma mecburiyetini ortadan kaldırmaktadır. 

1877' de işletmeye konulan "Baudot" sistemini; Picard, denizaltı kablolarına, Verdan ise telsiz telgrafa tatbik etti. Émile Baudot, 1903' de Sceaux'da öldü.

GASTON BATY (tiyatrocu)

TİYATRO  yöneticisi ve sahneye koyucu, 1885 yılında Loire, Pélussin'de doğdu. 1930' dan sonra Montparnasse tiyatrosunda sahneye koyduğu piyesler büyük başarı kazandı :

S. Gantillon'dan "Maya", B. Brecht'den "Üç Kuruşluk Opera", "L. Favre'dan "Prosper", A. de Musset'den "Marianne'ın Kaprisleri", "Lorenzaccio", Shakespeare'den "Hırçın Kız", "Macbeth", Dostoyevski'den "Suç ve Ceza", G. Flaubert'den "Madame Bovary".

Ayrıca, "Dulcinée (1938)" adlı bir oyun yazdı. Yönettiği tiyatroda; sanatçıların oyununa, müziğe, ritme ve renklere geniş yer vererek ışıklardan ustaca faydalandı. 

Eserleri : "Başlangıçtan Günümüze Kadar Tiyatro Sanatının Yaşantısı (1932 - R. Chavance ile beraber)", Lyon kuklaları üzerine iki kitap : "Kukla (1934)" ve "Neşeli Tiyatro (1937)". Gaston Baty, 1952' de doğduğu şehirde öldü.

HENRY BATAİLLE (yazar)

FRANSIZ  tiyatro yazarı, 1872 yılında Nîmes'de doğdu. Önce ressam olmaya hazırlandı, 1894' den sonra tiyatro yazarlığına başladı. 

İlk eseri, peri masalı türünde bir sembolik piyes olan "Ormanda Uyuyan Güzel (R. d'Humière'in işbirliğiyle)"dir. 

Yeni tarz oyunlarının başlangıcı olan "Senin Kanın (1897)" adlı eserden sonra, yazar daha çok modern konulara eğilerek, sırasıyla; "Büyü (1900)", en büyük başarılarından biri olan "Maman Colibri (1904)", "Çıplak Kadın (1908)" ve "la Possession (1922)" adlı piyeslerini verdi.

Henry Bataille, 1922' de Malmaison'da öldü.

GEORGES BATAİLLE (yazar)

FRANSIZ  yazar, 1897 yılında Billom'da doğdu. Hegel, Nietzsche ve Heidegger'in etkisinde kaldı. "Dadacılık" ve "gerçeküstücülük" akımına yöneldiyse de çok geçmeden bu akımlara cephe aldı. 

"İç Deneyim (1943)" adlı ilk denemelerini yayınlamadan önce, iki savaş arası yazarları üzerinde büyük bir etki yaptı. "Lânetli Pay (1949)" adlı eserinde açıkladığı düşüncelerini; "Erotizm (1957)" ve "Eros'un Gözyaşları (1961)" ile geliştirdi. 

Georges Bataille, 1962' de Paris'de öldü.

COUNT BASİE (müzisyen)

AMERİKALI  piyanocu, orgcu, besteci ve caz orkestra şefi (William Bill), 1904 yılında New Jersey, Red Bank'da doğdu. Genç yaşta "The Lion" adı verilen Willie Smith ile beraber piyano ve bateri, sonra da Fats Waller ile org çalıştı. 

Sessiz filmlere eşlik etti. Bir süre Walter Page topluluğunda çalıştıktan sonra, Bennie Moten topluluğuna geçti ve 1935' e kadar orada kaldı. Bir orkestra kurarak ilk plaklarını doldurdu. Kısa zamanda Duke Ellington ile Jimmy Lunceford topluluklarına rakip oldu.

Başlıca solistleri arasında Buck Clayton ile Lester Young vardı. Orkestrasının kadrosu zamanla sık sık değişti. 1950-51 arası bir duraklamadan sonra, 1952' de yeni bir orkestra kurdu. Bu toplulukta özellikle Ray Eldridge, Budd Johnson ve 1955' de orkestranın halk arasında tanınıp sevilmesinde çok yardımı olan şarkıcı Joe Williams dikkat çekti.

HENRİ BARUK (hekim)

FRANSIZ  ruh doktoru ve hekim, 1897 yılında Morbihan, Saint-Avé'de doğdu. Babası, Lesvellec akıl hastanesinde "başhekim" idi. 1926' dan beri Paris Tıp fakültesinde "psikiyatri" okuttu. 

Hayvanlarda deneysel psikiyatri (özellikle deneysel katatoni), sağlam veya hasta kişilerde vicdan ve adalet duygusu ("tsedek testi") ve çocuk "nöropsikiyatrisi" üzerinde çalışmalar yaptı. 

"Psikiyatri İncelemesi (1959)" adlı eseri olan Henri Baruk, 1999' da Saint-Maurice'de öldü. 

ROLAND BARTHES (yazar)

FRANSIZ  yazar, 1915 yılında Cherbourg'da doğdu. "Yeni tenkit" akımının başta gelen temsilcilerinden. Edebî yaratma olayını incelemede çağdaş dilbilim esaslarından esinlenir ("Yazının Sıfır Derecesi - 1953").

Yapısal araştırma akımına katılarak edebiyata, bir eserin değişmez unsurları ile bu unsurların anlam münasebetlerini meydana çıkarmayı hedef alan bir analiz metodu uygular ("Kendi Ağzından Michelet - 1954", "Racine Üstüne - 1963").

Gelenekçi tenkit taraftarlarının hücumlarına karşı, eseri yorumlama hakkı olduğunu söyler ("Tenkit ve Gerçek - 1966"). Çağdaş sanayi toplumunun "mitos"larını ve ona has özelliklerini inceleyerek ("Moda Sistemi - 1967) genel bir işaretler biliminin gelişmesine katkı sağlamaya çalışır ("Mitolojiler", "Semiolojinin Unsurları - 1964"). Roland Barthes, 1980' de Paris'de öldü.

JEAN BART (denizci)

FRANSIZ  denizci, 1650 yılında Dunkerque'de doğdu.  Denizci bir ailedendi. Çok genç yaşta denize açıldı, korsanlık yaptı. 

Fransız kraliyet donanmasına alındı. İngiliz ve Hollanda donanmalarına karşı özellikle 1692 ve 1693 yıllarında başarılar kazanarak kendini gösterdi. 

Fransa'nın çok ihtiyacı olan buğday yüklü gemilerin Dunkerque şehrine girmesini sağladı. 1679' da "deniz yüzbaşı", 1697' de ise "filo kumandanı" olan Jean Bart, 1702' de doğduğu şehirde öldü. 

sir JAMES MATTHEW BARRİE (yazar)

İSKOÇ  roman ve tiyatro yazarı, 1860 yılında Forfarshire'da doğdu. Londra'da gazetecilik yaptı. "Ölmek Daha İyi (1887)" adlı ilk eseri, Londra hayatını anlatan bir taşlamadır. 

"Eski Işık İdilleri (1888)" ve "Thrums'da Bir Pencere (1889)" adlı eserleriyle büyük bir başarı kazandı. Bu eserler, ince bir mizah duygusu ve içli bir gerçekçilikle İskoç köylülerinin hayat ve törelerini dile getirmektedir. 

Gerçek anlamda ilk romanı olan "Küçük Rahip (1891)", olayları işleme ve okuyucunun ilgisini uyanık tutma bakımından pek başarılı sayılmaz. Diğer romanları : Annesinin hayat ve ölümünden esinlenerek yazdığı "Margaret Ogilvy (1894)", "Tommy and Grizel (1900)", "Küçük Beyaz Kuş (1902)", "Peter Pan Kensington Bahçelerinde (1904)", "Peter and Wendy (1911)".