29 Mart 2023 Çarşamba

ALPHONSE BERTİLLON (bilgin)

FRANSIZ  bilgini, 1853 yılında Paris'de doğdu. Suçluların tanınması için, "antropometri" veya "Bertillon'culuk" denilen usulü buldu (1879). 

1882' de Paris adliyesinde Emniyet müdürlüğü, "kimlik tespit servisi" şefi iken bu usulü tatbik etti. 

Buluşları ve çeşitli teşebbüsleriyle, polislikte "kriminoloji" tekniğinin ilerlemesine büyük ölçüde katkı sağladı. "Antropometri" ile ilgili birçok eseri vardır. Alphonse Bertillon, 1914' de Paris'de öldü.

25 Mart 2023 Cumartesi

MARCELİN BERTHELOT (kimyager)

K
İMYAGER,  1827 yılında Paris'de doğdu. Bir doktorun oğlu, 4. Henry lisesinde okudu, fakat yüksek öğrenim yapmadı. Pelouze laboratuarında çalıştı ve deneysel araştırmalara yöneldi. 1851' de Balard'ın hazırlayıcısı olarak Collège de France'a girdi ve burada ilk sentezi olan "metil alkol"ü gerçekleştirdi. 

1854' de "Gliserinin Asitlerle Verdiği Bileşikler ve Tabiî Yağlı Maddelerin Sunî Olarak Elde Edilmesi" adlı dikkate değer teziyle "fen doktoru" oldu. Bundan sonra, Eczacılık Yüksek okulunda (1859), arkasından da Collège de France'da (1865) ders verdi ve 1863' de Tıp akademisine girdi.

1877' de Yüksek Öğrenim Genel müfettişi oldu, ertesi yıl "patlayıcı maddeler komisyonu" başkanlığına atandı. 1881' de Senato tarafından "hayat boyu senatör" seçildi. Millî Eğitim, Güzel Sanatlar ve Dışişleri bakanı oldu. 1907' de Paris'de eşinin vefatından kısa süre sonra kendisi vefat etti. Her ikisi de Panthéon anıt mezarında gömülüdür.

23 Mart 2023 Perşembe

PAUL BERT (fizyolog)

FİZYOLOJİ  bilgini, 1833 yılında Auxerre'de doğdu. Tıp ve fen doktorudur. Önce, Bordeaux'da zooloji profesörü, sonra Paris Fen fakültesinde ve Ecole des Hautes Etudes'de fizyoloji profesörü oldu.

1970' den sonra, vali, milletvekili ve Milli Eğitim bakanı oldu. İlk öğretimin mecburî ve parasız olması için çalışanlardandır. Çin Hindi'nde genel vali iken 1886' da Hanoi'de dizanteriden vefat etti.

Genel fizyoloji alanında bilimsel eser verdi. Organ aşıları ve nakilleri yaparak fizyoloji incelemelerini gerçekleştirdi. Özellikle "solunum" fizyolojisi, hava, karbondioksit ve oksijen basıncındaki değişimlerin solunuma etkisi, anesteziklerin fizyolojisi ve ışığın canlılar üzerindeki etkisi üzerine çalıştı. 

Eserleri :  "Hayvanlarda Organ Aşısı (1863)", "Duyusal Hareketler Üzerine Araştırma (1867-70)", "Zooloji Dersleri (1881)", "Lâik Öğretim (1881)", "Hayvan Fizyolojisi ve Anatomisi Dersleri (1885)", vb.

19 Mart 2023 Pazar

LEONARD BERNSTEİN (bestekâr)

AMERİKALI  orkestra şefi ve bestekâr, 1918 yılında Massachusetts, Lawrence'da doğdu. Koussevitski'nin yardımcısı oldu. W. Piston, E.B. Hill ve R. Thompson ile çalıştı. New York Filarmoni orkestrası 2. şefi oldu (1943).

1946' da uluslararası şöhretini kazanmaya başladı. 1958' de New York Filarmoni orkestrası şefliğine atandı. 

Eserleri arasında :  Tiyatro oyunları ;  "Şehirde (1944)", "Tahiti'de Kargaşa (1952)", "Candide (1956)", "Batı Yakasının Hikâyesi (1967)".
Baleler :  "Kopya (1946)".  Üç Senfoni (1942-57),  orkestra süiti,  caz orkestrası için "Giriş, füg ve rif" ,  birçok oda müziği parçası,  melodi çevrimleri "Müziği Sevmem" vardır.  Leonard Bernstein, 1990' da New York'da öldü.

17 Mart 2023 Cuma

HENRY BERNSTEİN (yazar)

TİYATRO  yazarı, 1876 yılında Paris'de doğdu. Bir Yahudî bankerin oğluydu. 1900' da "Pazar" adlı oyunuyla tiyatro hayatına atıldı. Bu eserinde entrikanın geliştirilmesine, karakterlerin işlenişinden daha çok önem verdiği görülür. 

Konularını özellikle para sorunları üzerinde toplar "Dolambaç (1902)", "Bora (1905)", "Pençe (1906)", "Hırsız (1906)", "Samson (1907)", "Benden Sonra (1911)".

Bir vicdan meselesini ortaya koyan "Hücum (1912)" ve oldukça derine inen bir psikolojik çözümlemeyle yazılmış trajedi "Sır (1913)" ile daha insancıl bir tiyatroya yöneldi. Bu tutumu sonraki eserlerinde daha da arttı : 

"Judith (1922)", "Aynalar Galerisi (1924)", "Felix (1926)", "Zehir (1928)", "Melodram (1929", "Gün (1931)", "Mutluluk (1932)", "Haberci (1933)", "Umut (1934)", "Yürek (1935)", "Fırtınalar Burnu ve Yolculuk (1937)", "Elvire (1940)", "Susuzluk (1949)", "Victor (1950)", "Evangeline (1952)". 

Bu eserlerinde ağır basan yan; artık çıkar çekişmeleri değil, yanılgıları, güçsüzlükleri, hâyal kırıklıkları ve bedenî hazlardır. Henry Bernstein, 1953' de Paris'de öldü.

13 Mart 2023 Pazartesi

JEAN I BERNOULLİ (matematikçi)

16.
yüzyıl sonlarına doğru, Alba dükünün din baskısından kurtulmak için Basel'e sığınan Anvers asıllı bir ailenin mensubu. 1667 yılında Basel'de doğdu. Groningen'de "matematik profesörü" iken (1695), Basel üniversitesinde matematikçi olan ağabeyi Jacques'dan boşalan kürsüye geldi (1705).

Bu iki kardeş, temelleri Leibnitz tarafından atılan "diferansiyel" ve "integral" hesabı geliştirip yaydılar. Sonraları, "izoperimetre" probleminin çözümü yüzünden iki kardeşin arası açıldı. 

Gezegenlerin tutulma düzlemi üzerindeki eğilmeleriyle ilgili araştırmaları neticesi, kendisine ve oğlu Daniel'e, İlimler akademisinin ortak ödül vermesi üzerine oğlunu saygısızlıkla suçladı. 

Euler'in hocası ve Leibnitz'in daimî dostuydu. "Üslü nicelikler hesabı ve brakistokron (1696)" probleminin çözümüyle ilgili çalışmalar ve diğer başka eserler yayınladı. 1699' da İlimler akademisine kabul edilen Jean I Bernoulli, 1748' de Basel'de öldü.

11 Mart 2023 Cumartesi

SARAH BERNHARDT (tiyatrocu)

KADIN  tiyatro oyuncusu (Henriette Rosine Bernard), 1844 yılında Paris'de doğdu. Sanat hayatına 1862' de "Comédie-Française"de başladı. Oradan ayrılarak, 1869' da "Odéon"da Coppée'nin "Gelip Geçen" adlı oyununda başarı sağlayarak kendini gösterdi.

1872' de yeniden "Comédie-Française"e girdi. "Phèdre", "Hernani", "Ruy Blas" oyunlarında parlak başarılar kazandı. Sonra tiyatro ile alâkasını ansızın kesti (1880).

Amerika'ya 9  defa olmak üzere, diğer yabancı ülkelere uzun turnelere çıktı. Fransa'da bulunduğu sürelerde; "Vaudeville"de "Fedora"yı, sonra "Porte-Saint-Martin"de "Théodora", "Tosca", "Jeanne d'Arc" gibi eserleri oynadı.

1893' de "Renaissance" tiyatrosunun yöneticisi oldu. Orada "Uzaktaki Prenses", "Lorenzaccio", "Samiriyeli Kadın", "Ölü Şehir" piyeslerinde büyük başarı elde etti.

9 Mart 2023 Perşembe

PAUL (TRİSTAN) BERNARD (yazar)

OYUN  yazarı, 1866 yılında Besançon'da doğdu. Önce sanayici oldu, sonra avukatlık yaptı. 1891' de "Revue Blanche" da edebiyat hayatına atıldı. Özellikle oyunlar yazdı ve büyük başarı sağladı.

En güzel eserleri :  "Konuşulduğu Gibi İngilizce (1889)", "Üç Ayak (1905)", "Brighton İkizleri (1908)", "Öp Beni (1923)". 

Ayrıca, romanlar ve hikâyeler de yayınlayan Tristan Bernard, 1947' de Paris'de öldü.

7 Mart 2023 Salı

ÉTİENNE BERNARD (hekim)

FRANSIZ  hekim, 1893 yılında Paris'de doğdu.  Tristan Bernard'ın oğlu. Paris'de hastane hekimi (1927), verem kliniği profesörü (1946), Tıp akademisi üyesi (1955) oldu.

Akciğer veremi (tüberküloz) üzerine çalıştı. Uluslararası Verem Savaş birliğinin genel sekreteri olarak hayatını "veremle savaş"a adayan Étienne Bernard, 1980' de Paris'de vefat etti.

5 Mart 2023 Pazar

GEORGES BERNANOS (yazar)

FRANSIZ  yazar, 1888 yılında Paris'de doğdu. Önce aldığı dinî terbiyenin, sonra da Balzac'ın etkisinde kaldı. 1913-14 yıllarında Rouen'da "Avant-Garde" adıyla kralcı küçük bir haftalık dergi çıkardı. 1. Dünya savaşından sonra yazarlığa başladı.

1926' da "Şeytanın Güneşi Altında" adlı kitabıyla ün kazandı. 1927' de "Sahtekârlık" ve 1929' da Femina armağanını kazanan "Sevinç"i yazdı. Ailesinin geçimini sağlamada zorlanan romancı, 1935' de Mallorca'da Palma şehrine yerleşti. 

1936' da en önemli eseri olan ve Fransız akademisinin büyük roman ödülünü kazanan "Bir Köy Rahibinin Günlüğü"nü yayınlandı. 1931' de "İyi Düşünenlerin Büyük Korkusu" adlı eserinde katolik burjuvaları suçladı. Bir ara Franko karşı ihtilâlinden yana olduysa da "Ay Altında Büyük Mezarlar (1938)" adlı eserinde bu harekete karşı çıktı.