25 Mart 2023 Cumartesi

MARCELİN BERTHELOT (kimyager)

K
İMYAGER,  1827 yılında Paris'de doğdu. Bir doktorun oğlu, 4. Henry lisesinde okudu, fakat yüksek öğrenim yapmadı. Pelouze laboratuarında çalıştı ve deneysel araştırmalara yöneldi. 1851' de Balard'ın hazırlayıcısı olarak Collège de France'a girdi ve burada ilk sentezi olan "metil alkol"ü gerçekleştirdi. 

1854' de "Gliserinin Asitlerle Verdiği Bileşikler ve Tabiî Yağlı Maddelerin Sunî Olarak Elde Edilmesi" adlı dikkate değer teziyle "fen doktoru" oldu. Bundan sonra, Eczacılık Yüksek okulunda (1859), arkasından da Collège de France'da (1865) ders verdi ve 1863' de Tıp akademisine girdi.

1877' de Yüksek Öğrenim Genel müfettişi oldu, ertesi yıl "patlayıcı maddeler komisyonu" başkanlığına atandı. 1881' de Senato tarafından "hayat boyu senatör" seçildi. Millî Eğitim, Güzel Sanatlar ve Dışişleri bakanı oldu. 1907' de Paris'de eşinin vefatından kısa süre sonra kendisi vefat etti. Her ikisi de Panthéon anıt mezarında gömülüdür.

Kendisini, modern çağların en büyük kimyacılarından biri haline getiren çok sayıda ve çeşitte çalışmalar yaptı. Araştırmaları özellikle organik kimyaya hasredilmiştir. Pean de Saint-Gilles ile beraber alkollerin esterleştirilmesinin metodlu bir incelemesini yaptı. 

Karşılıklı tepkimenin tersinir tepkimeyle sınırlandığını ispat etti. Kimyasal dengeyi buldu ve kimyevî değişimlerde hız kavramını aydınlattı. Gliserini inceledi ve bunun üç alkol grubuna sahip olduğunu gösterdi. Özellikle canlı hücrelerde bulunan kimyevî maddelerin sunî olarak üretimiyle uğraştı. 

Etilalkol, formik asit, metan, asetilen ve benzenin sentezlerini yaptı. Isının kimyasal reaksiyonlardaki rolünü inceleyerek termokimyayı kurdu. 600' den fazla tebliğ ve organik maddelere ait birçok eser yayınlamıştır. "Simyanın Kökeni (1885)" adlı eserinde kimya tarihinin bazı bölümlerini aydınlatmıştır.