SİKLAMEN (bitki)

SİKLAMEN,  yumrulu bir bitkidir. Çiçekleri küçüktür. Ev bitkisi olarak üretilen çeşitlerin yürek şeklinde, iri, gösterişli yaprakları; kırmızı, pembe ve beyaz büyük çiçekleri vardır. 

Çiçekli olarak aldığınız bitkiyi, aydınlık ya da hafif gölgeli, hava cereyanı bulunmayan 10 -16 derecelik ortama koyarsanız çiçeklenme süresi uzar. Kireçsiz suyla sulayın. Fazla yapraklı bitkiye daha çok su verin. Yaprak ve çiçek sürgünlerini ıslatmayın.

Siklamenin bakımında sulama önemlidir. Az ya da fazla su bitkiye zarar verir. Sulama suyu 30 derece sıcaklıkta olsun. Çiçeklenme dönemi olan kış ve ilkbaharda daha çok su verin. Çiçeklenme sonrası suyu azaltın. Bitkiyi havadar ve gölge bir yere koyun.

Haziran sonunda yumruları saksıdan çıkarın. Toprağı ve ölü kökleri temizleyin. Daha sonra; yaprak çürüntüsü, funda toprağı, ahır gübresi ve dişli dere kumu karıştırılmış, besince zengin, hafif killi toprağa pek derin olmayacak şekilde dikin. Yarı gölge ve serin bir yere alın. Sürme başlayınca sulamayı artırın.

Siklameni çiçeklenme öncesi (aralık-ocak) ısısı değişmeyen, serin (10-20 derece) bir yerde koruyun. Yüksek ısıda yapraklanma artar, çiçeklenme olumsuz etkilenir.

Genellikle tohumla üretilir. Tohumlar ıslah kuruluşlarından alınmalıdır.

SAMİ AYANOĞLU (tiyatrocu)

TÜRK  tiyatro ve sinema oyuncusu, yönetmeni, 1913 yılında İstanbul'da doğdu. Tiyatroya Dârülbedayi'de başladı (1930). İlk olarak, "Maya" piyesinde sahneye çıktı. Kısa sürede kabiliyetini kabul ettirdi.

"Macbeth", "Othello", "Faust", "Sezuan'ın İyi İnsanı", "Cyrano de Bergerac", "Büyük Romülüs" gibi çeviri piyeslerin yanı sıra; "Susuz Yaz", "Âkif Bey", "Üçüncü Selim", "Çalıkuşu" gibi yerli oyunlarda oynadı.

"Bir Kavuk Devrildi", "İçimizden Biri", "Köşebaşı", "Ana", "Ve Birden Bahar Geldi", "Dişi Kuş" gibi oyunları sahneye koydu.

Sinemayla da ilgilenerek birçok filmde oyuncu ve yönetmen olarak başarı gösterdi. Uzun süre yabancı filmlerin Türkçe dublajında çalışan Sami Ayanoğlu, 1971' de İstanbul'da vefat etti.

KLİVYA (bitki)

KLİVYA  miniata ülkemizde en çok tanınan çeşididir. Etlimsi kökleri; uzun, derimsi yapıda, kılıç şekilli, güzel yeşil yaprakları; dayanıklı bir sap üzerinde 12-20 adet, şemsiye dizilişli gösterişli çiçekleri vardır. 

İyi bakım ve fazla sabır ister. Gelişim döneminde 18 derece ortamlı, aydınlık ve doğrudan güneş olmayan bir yere koyun. Sık sık sulayın ve arada bir gübre şerbeti verin. Ekim-aralık dinlenme döneminde sulamayı azaltın ve 10 derecelik ortama alın.

Çiçek sürgünü 15 santimi bulunca bol su verin ve ortam sıcaklığını 15-20 dereceye yükseltin. Çiçeklerin solmasından 10 ay sonra tohum olgunlaşır. Tohumdan çiçekli bitki elde edilmesi 3 sene sürer. 

Saksı değiştirmeyi, çiçekler solduktan sonra, genç bitkide her sene, yaşlılarda ise 3-4 senede bir yapın. Köklere zarar vermeyin. Yaprak çürüntüsü, yanmış ahır gübresi, dişli dere kumu ve killi bahçe toprağı karışımı uygundur.

TEX AVERY (ressam)

AMERİKALI  karton film ressamı ve yapımcısı, 1918 yılında Dallas'da doğdu. Hayâli güçlü, nükteci, saldırgan ve şaşırtıcı bir tip olan bu "cartoonist" bir yığın "gag" gerçekleştirdi. Kimi zaman gerçeküstücülüğe kayan gagları, çok bölümlü bir ritimle birbirine eklenir. 

Her ne kadar şakacı bir tutumla kimliğini uzun süre gizlemişse de Tex Avery gerçekten yaşamıştır. Önce Paul Terry ve Walter Lantz'ın yanında işe başlayan Avery, daha sonra Léon Schlesinger hesabına Warner'de yapımcı olarak görev aldı. Bu sırada birbiri ardından birçok canlı resim "star"ı oluşturdu. Bunlar arasında; domuz "Porky Pig", ördek "Daffy Duck" ve tavşan "Bungs Bunny" vardır. 

1942' de M.G.M. ile mukavele yapan Avery, köpek "Droopy"yi, sonra da penguen "Chilly-Willy"yi meydana getirdi. 1960' da reklamcılığa yöneldi. Sonra da San Fernando vâdisinde bir çiftliğe çekilen Tex Avery, 1980' de California'da öldü.

Tex Avery  -  "Kim kimi öldürdü?"
(karton filmden)

ÇUHA ÇİÇEĞİ

ÇUHA  çiçeği (primula), uzun süre çiçekli kalması sebebiyle "Onbiray Çiçeği" diye de tanınır. Yaprakları büyük, yürek şeklinde, uzun saplı, ince tüylüdür. Çiçekleri farklı uzunlukta sürgünler üstünde, şemsiye dizilişli, çok gösterişlidir. Beyaz, kırmızı, pembe ve mavi çeşitleri bulunmaktadır. Ana çiçeklenme dönemleri, kış ve ilkbahar aylarıdır. 

Bakım istekleri azdır. Sıcaklığa dayanıklıdır. Nispeten serin ortamları sever. Parlak öğle güneşi zararlıdır. Sürekli aydınlık ortam ister. Çiçekli döneminde bol sulanmalı, 2 haftada bir az dozda gübre vermelidir. Kireçsiz su kullanmalıdır.

Çiçekler solunca, eski sürgün ve yaprakları kesin. Sonra humusça zengin, yaprak çürüntüsü karışık toprağa dikin. Bir müddet çok az su verin.

Yazın doğrudan güneş görmeyen bir balkon ya da bahçe köşesine koyun. Sonbaharda salona alın, bolca sulayın ve gübreleyin. Kısa süre sonra çiçeklenme başlayacaktır. 

Yaprak kenarlarında görülen sarılık; köklerin susuz kalması, aşırı sulama ya da aşırı gübrelemeden ileri gelir. Önce sulamayı azaltın, sarılık gitmiyorsa saksıyı değiştirin.

Çuha çiçeği taze tohumla üretilir. Islah kurumlarından sağlanan tohumu tercih edin. Tohum ekimi, ocak-nisan ayları arasında yapılır.

GAE AULENTİ (iç mimar)

İTALYAN  iç mimar ve desinatör, 1921 yılında Udine'de doğdu. Milano Politeknik okulunda doktorasını yaptı. Önce Venedik üniversitesinde, sonra Milano Mimarî Kompozisyon enstitüsünde ders verdi. 

Mobilya ve çeşitli eşyadan başka, farklı ülkelerde; Olivetti, Knoll İnternational, Dior ve Fiat mağazalarının düzenlemesini yaptı. Ayrıca; Paris, Londra, Edinburgh, Madrid ve Barcelona'da açılan Olivetti sergilerinin düzenini tasarladı.

1964 Milano Üçyıldabir sergisinde uluslararası büyük ödülü kazandı. 1966' dan itibaren Associazione per Disegno İndustriale'in  (A.D.İ) ikinci başkanlığını yaptı. Moda ve sahne tasarımcılığı da yapan Gae Aulenti, 2012' de Milano'da öldü. 

Gae Aulenti  -  Show Room Olivetti  (1966 - Paris)

ÇİÇEK BEGONYA (bitki)

ÇİÇEK Begonya, yarı gölge bir ortamda iyi gelişir ve çiçeklenir. Yaprak çürüntüsü, dişli dere kumu ve aşırı kireçli olmayan bahçe toprağı karışımından hoşlanır. Tohum ya da yeşil çelikle üretilir.

LORRAİNE Begonya

 

Kışın çiçeklenir. Beyaz, kırmızı, veya pembe çiçeklidir. Kışın 15-18 derecede, orta nemli, yarı gölge yerlerde iyi gelişir. 

Kuru havalarda yapraklara kireçsiz su püskürtmelidir. Şubat-mart aylarında saksı değiştirmeli. Toprak harcı humusça zengin olmalı. Yaprak ya da yeşil çelikle üretilir. 

ELATİOR Begonya

Kışın çiçeklenir. Küçük ya da iri, yalınkat ya da katmerli çiçekleri vardır. Renkleri pembe, kırmızı, sarı, beyaz, turuncu olabilir. Bakımı itina ister. Kışın 20 derecede barındırmalı. Mart-nisan aylarında saksı değiştirmelidir. Üretimi yeşil çelikle yapılır.

FAHRİ ATABEY (hekim)

TÜRK  hekim ve idareci, 1913 yılında İstanbul'da doğdu. İstanbul Üniversitesi Tıp fakültesini bitirdi (1939). Gülhane Tıp akademisinde "doğum ve kadın hastalıkları" ihtisası yaptı. İngiltere, Londra'da çeşitli kliniklerde 3 sene çalıştı. 

Türkiye'ye dönünce; Tıp fakültesi 1. Kadın-doğum kliniğinde uzman hekim olarak vazife yaptı. 1951' de doçent oldu. Zeynep Kâmil hastanesinde klinik şefliği ve başhekimlik yaptı. Bu hastanenin büyüyüp gelişmesine katkı sağladı (1952-68).

27 Mayıs 1960' dan sonra, Yassıada mahkemesinde yargılandı ve beraat etti (1963). İstanbul Belediye Başkanlığı'na seçildi (1968-73). Fahri Atabey, 1994' de İstanbul'da vefat etti. 

Bazı eserleri : "Kadınlarda Görülen Erkekleşme Sendromu (1951)", "Jinekolojide 17-Ketosteroidlerin Önemi (1952)", "Doğum ve Jinekoloji (1954)"

EĞRELTİ (bitki)

EĞRELTİ  (nephrolepis exaltata), dipten itibaren çok bol sürgün veren 60-100 cm boyundaki yelpazemsi yaprakları çok sayıda iki taraflı tarak ya da tüysü dizilişte yaprakçıklardan oluşan gösterişli ev bitkileridir. Yaprakları 10-12 cm genişlikte eğik ya da sarkıktır.

İlkbahar ve yaz aylarında hızlı gelişme gösterirler. Sıcak, yarı gölge ve kısmen aydınlık ortamlarda iyi yetişirler. Direk güneş ışığı yakıcı olur. Kış aylarında 13 derecenin altındaki sıcaklık bitkiye zarar verir. 13-16 derece arası sıcaklıklar baharda optimum gelişme için idealdir. Yaz sıcaklığı daha yüksek olabilir. 

Saksı toprağı ve hava nisbî nemi yüksek tutulmalı, gelişme döneminde fazla, kışın az su verilmelidir. Hava neminin düşük olduğu yerlerde, özellikle sıcak yaz günlerinde yapraklara günde 3-4 kez su püskürtmelidir. 

Üretimi, yumru kökten ayrılan yan sürgünlerle kolayca yapılır. Eğrelti kültüründe; 3 kısım funda toprağı, 1 kısım organik maddelerce zengin bahçe toprağı ve 1 kısım da ince kum karışımı kullanılır.

YESARÎ ASIM ARSOY (bestekâr)

TÜRK  bestekâr, 1900 yılında Drama'da (Doğu Makedonya) doğdu. 1917' de ailesiyle birlikte Adapazarı'na, daha sonra İstanbul, Fatih'e yerleşti. Zaman zaman camilerde ezan okudu.

Sadettin Kaynak ve Selâhattin Pınar ile beraber, sözleri günümüz Türkçesiyle yazılmış ve zamane şartlarına uydurulmuş eserler yaparak, tek sesli Türk müziğine canlılık getirdi.

Eserlerinin çoğunu plâğa okudu. 250' yi bulan şarkıları genellikle fantezi türündedir. Şarkılarının çoğunun sözleri kendisine aittir. Asıl adı Mustafa Asım'dır. 

Solak olması ve udu sol eliyle (mızrap sol elde) çalması sebebiyle "yesarî" lakabıyla tanındı. 1991' de devlet sanatçısı ünvanını alan Yesarî Asım Arsoy, 1992' de İstanbul'da vefat etti. Film oyuncusu Göksel Arsoy'un amcasıdır.

Bazı eserleri : "Biz Heybeli'de Her Gece Mehtaba Çıkardık", "Akasyalar Açarken", "Yar Saçların Lüle Lüle", "Sazlar Çalınır Çamlıca'nın Bahçelerinde", "Adalardan Bir Yar Gelir Bizlere", "Biz Çamlıca'nın Üç Gülüyüz", "Ömrüm Seni Sevmekle Nihayet Bulacaktır", "Al Goncayı Veremedim, Yâr Yüksekte Eremedim".

YAPRAK BEGONYA (bitki)

YAPRAK  begonya (reks), gösterişli renk ve biçimli yapraklarıyla fazla alâka görür. Yaprakları kalp veya yumurta şeklinde, kenarları dişlidir. Boyları kısa, çiçekleri gösterişsizdir. Yaprak begonya, gölgeli ve nemli bir ortamdan hoşlanır.

Besince zengin; yanmış gübre, yaprak çürüntüsü ya da funda toprağı ve dişli dere kumu karışık toprağı sever. 15-18 derece sıcaklıkta iyi gelişir. 

Kuru havada bol su ister. Yapraklara su püskürtmelidir. Kışın az sulanır. Yaprak dökülmesi olursa daha aydınlık bir yere konulur. Üzerine direk olarak güneş ışığı gelmesin. 2-3 yılda bir şubat-martta saksı değiştirmeli. İlkbaharda nemli, sıcak (18-20 derece) ve aydınlık yere çıkarın, kuvvetli güneşten koruyunuz.

Yaprak begonya, yaprak ya da gövde çelikleriyle üretilir. Üretimde kullanılacak yapraklar sağlam olmalı, çok yaşlı veya çok genç yapraklar bu maksatla kullanılmamalıdır. 

EDUARDO ARROYO (ressam)

İSPANYOL  ressam, 1937 yılında Madrid'de doğdu. Önce İspanya'da, sonra 1958' de yerleştiği Fransa'da gazeteci olarak çalıştı. 1959' da resim sanatına yöneldi. İlk resimlerinde görülen "anlatımcılık", zamanla "figüratif hikâyecilik"e dönüştü. Bu türde yaptığı eserlerin ilki "Çölde Bir Tutku" adlı 13 tabloluk dizidir. 

"Yaşamak ve Öldürmek", "Marcel Duchamp'ın Acıklı Sonu" adlı eserleri, Gilles Aillaud ve Antonio Recalcati ile beraber yaptı. Arroyo'nun resim dili; sataşma, alay ve siyasî eleştiri niteliğindedir. "Yirmi Beş Yıllık Barış", "Aldatılan Miro", "Otuz Yıl Sonra" gibi sergilerinde Franco İspanyası'na karşı çıktı.

1960' da Genç Resim sergisine katıldı. 1968' den sonra da, düzenli bir şekilde, özellikle Almanya'da birçok tiyatro eserinin yönetimine senograf olarak katıldı.

1982' de İspanya "Ulusal Plastik Sanatlar Ödülü"nü alan Eduardo Arroyo, 2018' de Madrid'de öldü.

Eduardo Arroyo  -  Paella  (1971)

JAPON ŞEMSİYESİ ( bitki)

JAPON şemsiyesi (cyperus alternifollus), 40 ya da 90 cm boylanabilen saksı bitkisidir. Dipten itibaren fazla sürgün verir. Şeridimsi yaprakları, sürgün uçlarında şemsiyemsi diziliş gösterir. 23 cm uzunluk ve 2-10 mm genişlikleri vardır. Haziran ve temmuz aylarında çiçek açarlar.

Oldukça dayanıklı salon bitkileridir. Hem gölgede hem de aydınlık ortamda kolayca yetişirler. Direk güneş ışığı yakıcı tesir yapar. 10-25 derece hava sıcaklığı uygundur. Genellikle fazla nemli havayı severler. Kuru hava yaprak uçlarında kuruma yapar. 

Saksı toprağı da fazla nemli bulundurulur. Saksılı bitkilerin, içinde su olan tepsilere yerleştirilmesi bu sebepten faydalı olur. Yapraklara sık sık su püskürtülmelidir. 

Bitki çok hızlı gelişme gösterdiğinden, her yıl saksı değiştirilir. Dikimde, humusca zengin killi bahçe toprakları kullanılır. 

Üretim, kök sürgünlerini ayırma ve yaprak çeliğiyle olur. Yaprak çelikleri; genç sürgünleri üstten itibaren 5 cm uzunlukta kesilen şemsiyemsi yaprak kısımlarından alınır. Köklenme birkaç hafta içinde olur.

OĞUZ ARAL (karikatürist)

TÜRK  karikatürist, 1936 yılında İstanbul, Silivri'de doğdu. Bir süre Güzel Sanatlar akademisinde okudu. İlk karikatürlerini "Hafta" dergisinde çizdi. 

Çeşitli gazete ve dergilerde çalıştı. "Hayk Mammer", "Köstebek Hüsnü", "Hafiyesi Mahmut", "Utanmaz Adam", "Avanak Avni" gibi karikatür-roman tiplerini çizdi. 

Aral, "sözsüz oyun" tiyatrosunu kurdu. "Koca Yusuf", "Bu Şehr-i Stanbul", "Direklerarası", "Ağustos Böceği ile Karınca" adlı çizgi filmleri yaptı.

 "Gırgır" adlı mizah gazetesini ve çok satılan haftalık "Gırgır" dergisini yönetti. Gençlerin gönderdiği karikatürleri inceler, onları daha kaliteli ve anlaşılır çizmeye teşvik ederdi.

Çok sayıda karikatürcü yetiştiren Oğuz Aral, 2004' de Muğla'da vefat etti.

ÇİL BEGONYA (bitki)

ÇİL BEGONYA (begonia corallina), güçlü gelişme gösteren, uygun şartlarda 2 metre kadar boylanabilen begonya türüdür. 

Yaprak ve çiçekleri güzeldir. Yaprakları büyük parlak yeşil, gümüşî beneklidir. Büyük fazla çiçekleri, uzun salkımlar oluşturur.

Parlak-kırmızı renkte olan çiçekleri, daha ziyade sonbaharda açar. Evlerde kullanılan formları, melez çeşitlerdir. 

Yeşil çelikle kolay üretilir. Funda toprağı ve kum karışımı toprakları sever. Normal gelişme için 18-22 derece sıcaklık gereklidir. Doğrudan ve fazla güneş almayan, fakat aydınlık ev ortamlarından hoşlanır.