FRİEDRİCH BERGİUS (kimyacı)

ALMAN  kimyacı ve sanayici, 1884 yılında Goldschmieden'de doğdu. Petrolü basınç altında, hidrojen içinde arıtma metodunu ve ayrıca; sanayide ilk defa sıvı haldeki karbonu, katalitik hidrojenleştirmeyle, "karbüranlar bileşimi" oluşturma yöntemini ortaya koydu (1921).

Bundan başka; odun talaşlarından asit kloridrik ile "sakarin" elde etme ve bunu "alkol" haline dönüştürme usulünü de bulmuştur. 

1931' de Karl Bosch ile aynı zamanda "Nobel Kimya" ödülünü aldı. 2. Dünya savaşından sonra Arjantin'e göç etti. Arjantin sanayi bakanlığında "danışman" olarak çalışan Friedrich Bergius, 1949' da Buenos Aires'de vefat etti. 

ALİYE BERGER (ressam)

TÜRK  kadın ressam, 1903 yılında İstanbul'da doğdu. Diplomat, hattat ve tarihçi Şâkir Paşa'nın kızı. Londra'da John Buckland Wright atölyesinde, "gravür" sanatının çeşitli türlerine çalıştı. 

1951' de İstanbul'a döndüğünde, 140 parçalık sergisiyle Türkiye'nin ilk gravür ve grafik sanatçısı olarak kendini tanıttı. Paris, Tokyo, Viyana'da sergiler açtı. Brüksel, Bükreş, Moskova, Leningrad'da tertiplenen "Türk Sanatı" sergilerine katıldı. 

Yapı ve Kredi Bankası resim yarışması "birincilik" ödülünü kazandı (1955). Eserleri; Resim ve Heykel müzesinde, Viyana'daki Albertina Museum'da yer aldı.

Yağlıboyadan çok, desen, çini mürekkebi, gravür kazıları gibi teknikleri tatbik etti (bkz. Gravür Sanatı Örnekleri). Aliye Berger, 1974' de İstanbul'da vefat etti. 

ARİSTİDE BERGÈS (mühendis)

FRANSIZ  mühendis, 1833 yılında Ariège, Lorp'da doğdu. 1869' da Lancey'de açtığı kâğıt fabrikası için, Dauphin dağlarında, yüksekten akan sulardan mekanik enerji elde etmeyi ve bu gücü elektrik enerjisine çevirmeyi düşündü. 

Çeşitli yüksekliklerden akan sulardan  500' den 4000  beygir gücüne (HP) kadar enerji elde etmeyi başardı. 

Kendisine, "ak kömürü bulan adam" denildi. Aristide Bergès, 1904' de İsère, Lancey'de öldü. 

ALBAN BERG (bestekâr)

AVUSTURYALI  bestekâr, 1885 yılında Viyana'da doğdu. Anton ve Webern gibi Schönberg'in öğrencisi oldu (1904-10). İki operası vardır : "Wozzeck (1914-21)", "Lulu (1928-35)". "Lulu" adlı eserin çalgı düzeni tamamlanmamıştır. 

Eserleri :  Şarkı ve piyano için 7 melodi (1905-07) [1928' de orkestraya uygulandı], piyano için sonat (1908) [1928' de orkestraya uygulandı], şarkı ve piyano için 4 melodi (1908-09), telli çalgılar için bir dörtlü (1910), şarkı ve orkestra için 5 melodi (1912)

Orkestra için 3 parça (1914), keman, piyano ve 13 nefesli çalgı için oda konçertosu (1923-25), telli çalgılar dörtlüsü için "lirik süit" (1925-26), Beaudelaire'in şiirleri üzerine konser havası, "Şarap (1929)", keman konçertosu "Bir Meleğin Anısına (1935)".

Schönberg gibi, 1909' da klâsik ton fonksiyonlarını bıraktı ve 1926' da 12 ses tekniğini kabul etti. Alban Berg, 1935' de Viyana'da öldü. 

PİERRE JEAN DE BÉRANGER (yazar)

ŞÂİR  ve şarkı yazarı, 1780 yılında Paris'de doğdu. Önce matbaacılık yaptı. Sonra üniversitede kâtip oldu, ama "Restorasyon" devrini eleştiren şiirleri ve şarkıları yüzünden görevinden alındı. 

Halkçı, hürriyetçi ve yurtsever düşünceler taşıyan eserleriyle halk arasında çok çabuk ün kazandı. Napolyon destanından parçaları veya kilise aleyhindeki taşlamaları, bazen de gerçek birer siyasî yergi niteliği taşıyan şiirleri, açık bir dille yazılmış ve bütün Fransa'ya yayılmıştır. 

Kendisi, sayılan ve çekinilen bir güç haline geldi. Her türlü şeref ve mevkiyi geri çevirerek, geçimini eserlerinin geliriyle sağladı. 

En ünlü eserleri :  "Yoksulların Tanrısı", "Büyükanne", "İhtiyar Çavuş". Béranger, 1857' de Paris'de öldü.

PİERRE BENOİT (yazar)

FRANSIZ  roman yazarı, 1886 yılında Albi'de doğdu. Sanat hayatına şiir yazarak başladı (Diadumenos - 1914), sonra kendini romancılığa verdi. "Koenigsmark" adlı romanı "Mercure de France" dergisinde yayınlanınca (1917-18) birden ün kazandı. 1919' da çıkan "L'Atlantide" bu başarıyı perçinledi. 

En çok başarı kazanan eserleri : "Tuzlu Göl (1921)", "Mademoiselle de la Ferté (1923)", "Lübnan Şatosu Sahibesi (1924)", "Yakub'un Kuyusu (1925)", "Geceyarısı Güneşi (1930)", "Aino (1948)", "Kayıp Kent (1954)", "Fabrice (1956)".

Son romanı olan "Ölü Aşklar" 1961' de, bitmemiş olan "Aréthuse" adlı eseri de 1963' de yayınlandı. Pierre Benoit, 1962' de Ciboure'da öldü.

CARL BENZ (mühendis)

ALMAN  mühendis, 1844 yılında Karlsruhe'de doğdu. Mannheim'da küçük bir fabrika kurduktan sonra, Daimler ile tanıştı, gaz motoruyla çalışacak bir motosiklet yapımına giriştiler, fakat başarı elde edilemedi.  

1878' de gazla çalışan 2 zamanlı bir motor yapmayı başardı ve 1883' de yeni bir fabrika kurdu. 3 tekerlekli olan ilk arabası 4 zamanlı ve tek vitesli bir motorla donatılmıştı. Bu buluş için 1886' da aldığı berat, aynı yıl gerçekleştirilen benzin motorunun kullanılmasını da öngörüyordu.

Daha önce Daimler, 1885' de benzinle çalışan dikey, tek silindirli motoru bisiklet üzerinde denemiş bulunuyordu. Büyük ölçüde gelişen Benz arabası 1888' de bir otomobil öncüsü olan Roger tarafından Fransa'ya götürüldü ve "Roger-Benz" adlı bir model yaptırıldı (1894).

Benz şirketi 1926' da "Daimler Motoren Gesellschaft" ile "Daimler-Benz AG." adı altında birleşti. Carl Benz, 1929' da Ladenburg'da vefat etti. 

ENOCH ARNOLD BENNETT (yazar)

İNGİLİZ  romancı, 1867 yılında Hanley yakınları, Staffordshire'da doğdu. Hukuk öğrenimi yaptıktan sonra, gazeteci ve eleştirmen oldu. İlk romanı "Kuzeyli Adam" 1898' de yayınlandı.

1900 ila 1908 yılları arası Fransa'da kaldı. 1902' de "Büyük Babil Oteli" ve 1904' de "Beş Şehrin Anna'sı" adlı romanlarını yayınladı. Yazara büyük ün sağlayan bu eserler, Staffordshire bölge halkının ve çömlekçilerin hayatını dile getiren bölgesel roman grubunun ilkidir. 

Bu romanları, "Bir Büyük Adam (1904)", "Beş Şehrin Masalları (1905)", "Beş Şehrin Acı Gülüşü (1907)" adlı romanlar izledi. Asıl ününü, "Yaşlı Kadınların Masalları (1908)" ile kazandı. "Clayhanger (1910)", "Hilda Lessways (1911)" ve "These Twain (1916)" adlı romanlar "Beş Şehir" çerçevesi içinde bir üçlemedir.

Mizahî hikâyeler de yazdı :  "İskambil (1911)", "Hoş Kadın (1918)".  Ayrıca; "Riceyman Basamakları (1923)", "Büyük Macera (1913)" adlı romanı ve oyunu da anılmaya değerdir. Enoch Arnold Bennett, 1931' de Londra'da öldü. 

MİHAİ BENİUC (yazar)

ROMEN  yazar, 1907 yılında Crişana bölgesi, Sebiş'de doğdu. Cluj üniversitesinde "felsefe" öğrenimini bitirdikten sonra Almanya'da "biyoloji" incelemeleri yaptı. 

1934' de "psikoloji doktoru", 1946' da Moskova elçiliğinde ataşe ve 1949' da Bükreş üniversitesinde "karşılaştırmalı psikoloji profesörü" oldu. 

Şiir derlemeleri : "Sıkıntı Şarkıları (1938)", "Mısralar (1939)", "Madde ve Rüyalar (1961)", "Tepelerdeki Çiçekler (1965)".

Hikâyeleri :  "Hınçlar (1955)", "Diğerleri Gibi Bir Adamın Kayboluşu (1963)".

Denemeleri :  "Şiirimiz (1956)", "Duvarcı Manole (1957)".

Tiyatro eseri : "Dönüş (1962)".

Eserlerinde burjuva hayatıyla günlük hayata karşı hoşnutsuzluğunu, anayurduna ve köylülere olan hayranlığını dile getirdi. Mihai Beniuc, 1988' de Bükreş'de öldü.

JULİEN BENDA (filozof)

FİLOZOF  ve romancı, 1867 yılında Paris'de doğdu. École Centrale'a girdikten sonra Sorbonne'a devam etmek için oradan ayrıldı. 1898' de "Dreyfus olayı" üzerine bir yazı dizisiyle "Revue Blanche"da yazarlığa başladı. 

Péguy ile tanışıp "Cahiers de la Quinzaine"de yazdı. Daha ilk eserlerinde heyecan, duyum ve seziş alanına giren her şeyi "akıl" adına reddeden ve hor gören bir tavır takındı. "Eleutheros'un Konuşmaları (1911)"ndan sonra Bergson'culuğa karşı ağır bir saldırıya geçti.

Sonra felsefî bir roman olan "Takdis (1913", "Bergsonizmin Başarısı Üzerine (1914)", çağdaş Fransız toplumunun estetiği üzerine bir deneme olan "Belfegor (1919)"u, "Les Amorandes (1922)"i yayınladı.

JACİNTO BENAVENTE (tiyatro yazarı)

İSPANYOL  tiyatro yazarı, 1866 yılında Madrid'de doğdu. Çeşitli tiyatro türlerinde 200' e yakın eser yazdı. Göreneklerin ve tutkuların duyarlı bir gözlemcisiydi. Bütün Avrupa akımlarını oyunlarına ustalıkla uydurabildi. İspanyol tiyatrosuna gelişme yollarını açtı.

Eserleri :  "Yabancı Yuva (1894)", "Ev Sahibi Kadın (1908)". Ateşli ve yoğun bir köy trajedisi olan "Sevilmeyen Kadın (1913)" ve asıl ününü sağlayan, İtalyan üslûbundaki komedisi "Yaratılan Çıkarlar (1909)". 

1922 Nobel Edebiyat ödülünü kazanan Jacinto Benavente, 1954' de Madrid'de öldü. 

EUGENİO BELTRAMİ (matematikçi)

İTALYAN  matematikçi, 1835 yılında Cremona'da doğdu. Bologna üniversitesinde analiz profesörlüğü yaptı (1862). Feuerbach ve Steiner'ın "dokuz nokta koniği" teoremlerini genelleştirdi. 

"Diferansiyel parametreler" teorisinde, Lamé'nin uzayda alınmış bir noktanın fonksiyonu için bulduğu neticeleri, eğri bir yüzeyde seçilmiş bir noktanın fonksiyonuna uyguladı. Böylece; karmaşık bir değişkenin incelenmesi için, düzlemde kullanılan metodların eğri bir yüzeye tatbîkine imkân verdi.

Diğer yandan, değişmez negatif eğrilikli yüzeylerin (yalancı küreler), Lobaçevski'nin düzlem geometrisiyle (Öklid geometrisine uymaz) tamamen veya kısmen aynı özelliklere sahip olduğunu ortaya koydu.

RÉMY BELLEAU (şâir)

FRANSIZ  şâir, 1528 yılında Nogent-le-Rotrou'da doğdu. 1554' de Ronsard, onu Pléiade'ın 7 şâirinden biri olarak kabul etti. Ronsard'ın etkisinde yazdığı ilk eser "Küçük Buluşlar (1556)" başlığını taşır. 

Yer yer "nesir" ve "nazım" karışımı olan "Bergerie (1565 ve 1572)" adlı eserinde, pastoral anlayışta duygulu bir tabiat tasvircisi olarak görülür. "Aşklar ve Yeni Mücevher Değişimleri (1576)" adlı eserinde, renkli ve çekici bir anlatıma ulaşır. 

Ronsard'ın "Tabiat ressamı" olarak tanımladığı şâir, taklitten hoşlandığı halde orijinal kalabilmiş bir "hümanist"dir. Rémy Belleau, 1577' de Paris'de öldü.

JOACHİM DU BELLAY (şâir)

FRANSIZ  şâir, 1522 yılında Liré, Turmeliére şatosunda doğdu. Poitiers'de hukuk okudu, sonra Ronsard ile beraber Coqueret'ye giderek "Yunan Edebiyatı" üzerine çalışmaya başladı. 

Ortak bir bildiri niteliği taşıyan ve yeni okulun programını yapan "Fransız Dilinin Savunulması ve Değerlendirilmesi (1549)" adlı eserinde, "hümanist" eğilimlerini ortaya koydu. 1549' da aşk sonelerini kapsayan "l'Olive"i, sonra "Lirik Mısralar" ve "Çeşitli Şiirler"i yayınladı. 

Ronsard ile boy ölçüşmeye kalkışmış ama onun üstünlüğünü kabul etmekten de geri kalmamıştır. 1552' de Vergilius'un "Aeneis" inin 4. kitabını Fransızcaya çevirdi.

1553' de Roma'ya gitti. Bu gezi, şâirin kişiliğini bulmasına yaradı. Roma yaşantılarını, 1558' de yayınlanan 4 şiir kitabında dile getirdi. Bunlar :  "Antik Roma Eserleri", "Pişmanlıklar", "Kır Oyunları" ve "Poemata". Pléiade şâirleri arasında Ronsard'dan sonra gelen Joachim du Bellay, 1560' da (yaş 38) Paris'de öldü.

ALEXANDER GRAHAM BELL (fizikçi)

İSKOÇ  asıllı mucid ve fizikçi, 1847 yılında Edinburgh'de doğdu. İstidat göstererek başladığı müzik öğrenimini 16 yaşında bıraktı. Diksiyon profesörü olan babasını örnek alarak, fonetikle uğraşmaya başladı. 

Önce Londra'ya yerleşti ise de hastalık sebebiyle, ailesiyle beraber Kanada'ya göç etmek mecburiyetinde kaldı. Orada, sağırlara işaretle konuşmayı öğretti. 1873' de Boston üniversitesi "ses fizyolojisi" profesörlüğüne atandı. 

1874' de sesleri, duman isine bulanmış bir cam plaka üzerine kaydeden bir sunî kulak yaptı. Sağırların işitmesini sağlamaya çalışırken 1876' da telefonu icad etti. Bu buluş çok geçmeden büyük bir başarı sağladı, ama icadın önceliği konusuna itirazlar yapıldı. İcad haklarını korumak için birçok dava açmak zorunda kaldı. Alexander Graham Bell, 1922' de Kanada, Baddeck yakınında vefat etti. 

Diğer buluşları arasında; gramofon plaklarında balmumu kullanılması, insan vücuduna giren metal cisimlerin yerinin elektrikî usülle tespit edilmesi vardır. Bu usül, X ışınları denilen röntgen ışınının keşfine kadar kullanıldı.

NİHAD REŞAD BELGER (hekim)

TÜRK  hekim ve siyaset adamı, 1882 yılında İstanbul'da doğdu. Askerî Tıbbiye'yi bitirdi (1900). Veba ve kolera salgınları üzerinde inceleme yapmak üzere Bombay'a (Hindistan) gönderildi.

Dönüşünde Beyrut Askerî hastanesine atandı. Oraya varınca, tevkif edilerek Erzurum'a gönderilmesi hakkındaki emirle karşılaştı. Paris'e kaçtı. 1920-21 yıllarında Doğu işlerini görüşmek üzere Londra'da toplanacak konferansa katılan Türk heyetine müşavirlik yaptı. 

Lozan Barış konferansı sırasında da Türk heyetinin basın işlerini yönetti. 1936 yılında yurda dönünce, Yalova kaplıcaları müdür ve başhekimliğine getirildi. Atatürk'ün müdavi hekimlerindendi. 

İstanbul Tıp Fakültesi "hidroklimatoloji" ve "terapötik" (tıbbî tarama, tedavi) kürsüsü profesörlüğüne getirildi (1938).