MUM ÇİÇEĞİ

MUM  çiçeğinin (hoya) dünyada 100 kadar türü vardır. En tanınmış olanı "hoya carnosa"dır. Sarılmacı bir saksı bitkisidir. Yaprakları geniş, oval, küt uçlu, kalın etsi yapıda, 5-8 santim uzunluğunda kısa saplıdır. 

Çiçekleri beyaz, mumsu görünümlü, toplu ve şemsiye dizilişli, güzel kokuludur. İlkbahar ve yaz aylarında çiçek açar. Salonlarda sütun, demir çubuk ve duvarlara sardırılır. 

Kolay ve güçlü gelişen bir türdür. Sağlıklı gelişmesi ve bol çiçeklenmesi için, kışın 10-12 derece ortamlı, aydınlık, havadar ve doğrudan güneş almayan, doğu veya batı pencere kenarlarına yerleştirin. 

Toprağı fazla nemli tutmayın. Yerini sık sık değiştirmeyin. Çünkü ışık değişimi zarar verir. Yazın sulamayı sıklaştırın ve yapraklara su püskürtün.

Saksı değişimini 2-3 yılda bir mart ayında yapın. Harç olarak; yaprak çürüntüsü, yanmış ahır gübresi, dere kumu ve killi toprak karışımı kullanın.

Kışın, yaprak dökülmesini ve sürgün uçlarının kurumasını önlemek için aşırı sudan kaçının. Fazla nem kökleri çürütür.

Üretim için; ilkbahar ve yaz aylarında, sürgünlerden 2 yaprak kalacak şekilde kesilen çelikler kullanılır. Çelik dikim toprağını orta nemli tutun, üstten su püskürtün. 

JEAN BOSC (desinatör)

FRANSIZ  desinatör ve karikatürist, 1924 yılında Nîmes'de doğdu. Çoğu zaman kurulu düzene karşı çıkan bir mizah anlayışıyla; birbirinin aynı, iri burunlu küçük tipler çizdi. İlk karikatürleri 1952' de "Paris-Match"ta, sonra "Lui", "France-Observateur", "Punch", "Esquire" ve "Die Zeit"ta çıktı. 

Fransa ve Almanya'da çeşitli albümler yayınladı. Bunlar arasında; "Zorbaya Ölüm (1956)", "Ivır Zıvır (1956)", "Bosknâmeler (1965)", "De Gaulle Ufak Olsaydı (1968)", "Halden Hale Giren Çiçek (1968)", "Seni Seviyorum (1969)" sayılabilir. 

Ayrıca; "Boskeli'ne Yolculuk" adlı bir çizgi film ile Alman televizyonu için "Zavallı Başkan" adlı bir film yaptı. Jean Bosc, 1973' de (yaş 49) Antibes'de öldü.

Jean Bosc  -  Bir karikatürü

ZEBRİNA (bitki)

ZEBRİNA  bitkisinin sürgünleri yayılmacıdır. Toprağa değen sürgün boğumlarında saçar kökler oluşur. 

Yaprakları yumurtamsı, düzgün yapıda, sivri uçlu, alt yüzleri kırmızı, üst yüzleri yeşil ve iki gümüşî şeritlidir. Bu yüzden "zebra bitkisi" diye de adlandırıldı. 

"Telgraf çiçeği"ne benzeyen "Guadrikolor" türünün yaprakları kırmızı, pembe, beyaz ve sarımsı tonlu, çok gösterişlidir.

Zebrinanın bakımı kolaydır. Kışın 12 derece sıcaklıktan yukarı, yazın ise, 20-25 derece sıcaklık ortamında yetişir. Daha çok aydınlık, nispeten güneşli yerleri sever. 

Guadrikolor türü çok fazla gübrelenirse, yaprakları tamamen yeşile döner ve güzelliği azalır. 

Bitkiye yazın bol su verin ve yapraklara su püskürtün. Kışın, toprağı orta derecede nemli tutun ve sulamayı yarı yarıya azaltın. Hava nemi düşük olsun. 

Organik maddelerce zengin toprağı sever. Saksı değiştirmeyi ilkbaharda yapın. Üretimi; uzun sürgünlerden alınan çeliklerin köklendirilmesiyle yapılır. Köklenme boğum yerlerinden olur. Su dolu kabın içinde de köklendirme yapılabilir. 

Zebrinanın 1 metreye kadar ulaşan yatay sürgünlü bir çeşidi de ilgi çekicidir. Yaprakları çok gösterişli, geniş, oval, sivri uçlu, üst yüzü kırmızımsı zeytûnî yeşil, alt yüzü menekşemsi kırmızıdır. Renkleri ışığa bağlı olarak değişme gösterir.  

ORHAN BORAN (spiker)

TÜRK  radyo, televizyon ve sahne sunucusu, 1928 yılında İstanbul'da doğdu. Galatasaray lisesini bitirdi. 

Lise dönemine sahneye çıkmaya başladı. Şehir Tiyatrosu kadrosuna alındı. Paris "Les Mathurins" tiyatrosunda çalıştı. 

İstanbul Radyosunda, açıldığı yıldan başlayarak çalışmalarını sürdürdü. 1949-50' de, İstanbul Radyosu temsil yayınları rejisörlüğü yaptı. 3 sene B.B.C. (Londra) radyosunda çalıştı. 

Film çevirdi, mizah yazıları yayınladı, ama daha çok radyo ve sahne sunucusu olarak tanındı. Özellikle "Orhan Boran ve Yuki" adlı radyo animasyonu büyük alâka gördü.

Boran, Türkiye'de sunucululuğu meslek haline getirmeyi başarmıştır. Sahne ve sunuculuk hâtıralarını çeşitli zamanlarda Hürriyet ve Milliyet gazetelerinde haftalık yazılar halinde yayınladı. 

Hayatının son dönemlerinde sağlık problemleriyle karşılaşan Orhan Boran, 2012' de İstanbul'da vefat etti.

HATMİ ÇİÇEĞİ

HATMİ çiçeğinin (hibiscus) 200' e yakın türü arasında en çok "Çin gülü" veya "Japon gülü" diye adlandırılanı tanınmıştır. Özellikle katmerli çiçekli olanlar büyük ilgi görmektedir. 

Yaprakları yürek şeklinde, kenarları dişli, sivri uçlu, uzun saplı ve parlak yeşildir. Kırmızı, pembe, turuncu açan, yalınkat veya katmerli çeşitleri vardır. Çiçekli dönemi oldukça uzundur (ilkbahar, sonbahar arası). 

Çin gülü; fazla aydınlık, havadar ve özellikle sonbaharda güneş gören ortamları sever. Yaz aylarında bol sulama ve gübre takviyesi gerekir. Özellikle tomurcuklanma döneminde bol su verin.

Soğuk veya çok sıcak ortamlarda yaprak dökülmesi görülür. Kışın, barınma ortamını 12 dereceden aşağı düşürmeyin ve az su verin. 

İyi olgunlaşmış sürgünler bol çiçek verir. Toplu, bol dallı ve dekoratif formlu bir bitki elde etmek için uzun sürgünlerin budanması gerekir. 

Saksı değiştirmeyi, her yıl giderek daha büyük saksılara alarak yapın. Harç olarak; yanmış ahır gübresi, yaprak çürüntüsü ve hafif killi bahçe toprağı karışımı uygundur.

Üretimde; odunlaşmamış sürgünlerden elde edilen yeşil uç çeliklerle daha fazla başarı sağlanır. Çelikler 3-4 haftada köklenebilir. Köklenme için 20-25 derecelik ortam ve yüksek nem gerekir. 

BİRLEŞTİRME SANATI

BİRLEŞTİRME,  gereçlerin veya birbirine benzemeyen nesnelerin biraraya getirilmesiyle oluşan sanat eseridir. "Birleştirme"nin kökenini çağdaş sanatın kaynağında aramak gerekir. 

Meselâ; Umberto Boccioni'nin fütürist eserleri, Braque'ın yapıştırılmış kâğıtları, Matisse'in kırpıntı kâğıtları, Picasso'nun yapıştırmaları ve çeşitli gereçlerden oluşan eserleri, Duchamp'nın basit birer nesne havası verdiği "ready-made"leri veya Dada'cıların fotomontajları, Kurt Schwitters'ın "Merzbau"ları, Giacometri, Dali ve Breton'un surrealist nesneleri, birleştirme türündeki eserlerin ilk örnekleri sayılır.

Günümüzde birleştirme yapan sanatçılar daha çok "dadacı-gerçeküstücü" gelenekten faydalanırlar. Gerçekçi bir ihtiyaçla "pop'art"çılar (Robert Rauschenberg'in "combine-paintings"leri) ve "yeni gerçekçiler" (Arman'ın "yığmalar"ı, Daniel Spoerri'nin "tuzak tablolar"ı, yırtık afişler) tarafından benimsenen birleştirme tekniği; Ursula, Camille Bryen ve Bernard Requichot gibi sanatçılarda büyüleyici bir nitelik kazandı. 

Birleştirme  -  Daniel Spoerri - Bit Pazarı (1966)

AROKARYA (bitki)

AROKARYA,  küçük köknar ağacına benzer. Çok güzel ve sürekli yeşil yaprakları, yelpaze şeklinde kat kat dizilişli yan dalları vardır. Dekoratif bir bitkidir. Yazın daha sıcak fakat doğrudan güneş etkisi az, kışın 3-10 derece ortamlı yerleri sever.

Kışın fazla sıcak, az nemli salon ve 3 dereceden düşük ortam zararlıdır. Havadar, aydınlık ve yarı gölgeli yerlerde sağlıklı yetişir. Yazın bol su verilir. Sıcak havalarda yapraklara su püskürtün. Kışın, toprağı kurumayacak kadar nemli tutun. Sulama suyu kireçsiz olmalıdır.

Saksı değiştirmeyi, en geç 4-5 yılda bir mart ayında yapın. Bir kısım yaprak çürüntüsü, bir kısım torf ya da funda toprağı, az miktarda killi toprak ve bir kısım dişli dere kumu karışımı uygun harçtır. 

Üretim; uç yeşil çelikleriyle aralık ayında yapılır. Çelikler orta sertlikte olmalıdır. 

GİANNİ BERTİNİ (ressam)

İTALYAN  ressam, 1922 yılında Pisa'da doğdu. Önceleri figüratif anlatımcı, sonraları yeni kübizm doğrultusunda çalıştı. 1947' de geometrik soyutlamaya yönelerek Jasper Johns'un yeni Dada'cı çalışmalarının öncüsü sayılan, basma harf ve rakamlarla bezenmiş yağlıboya resimler yaptı (1948-49). 

Enrico Baj ile birlikte, 1951' de ilkelerini ortaya koyduğu "nükleer sanat" anlayışını biçimlendiren enformel eserler verdi. 

1951 yılının sonuna doğru Paris'e yerleşen Bertini, bir makina işlevindeki şemalara göre renk lekelerini tuvale yerleştirdi. 1960' dan sonra, günlük yaşantının görüntülerine yöneldi, ama kişiliğini de bırakmak istemediği için, bu görüntüleri "Bertini'leme" adını verdiği bir işlemden geçirdi (Gerçek Ülke). 

1963' de fotoğraf parçalarını, duyarlaştırılmış tuvale aktarmanın yolunu buldu. "Mekanik Sanat" adını verdiği (1965) bu yöntemle, tuvale aktarılmış fotoğraflardan oluşan bir çeşit yapıştırmalar yaptı. Cinsellik ve makinayı güncel görüntülerle ortaya koydu. Gianni Bertini, 2010' da Caen'de (Fransa) öldü.

Gianni Bertini

KAYA SARMAŞIĞI (bitki)

KAYA  sarmaşığı (hedera), güzel ve sarılmacı yapraklarıyla evlerde, balkon ve bahçelerde sarılmacı veya sarkıcı bitki olarak kullanılır. Kaya sarmaşığı, ülkemizde en çok tanınan, evlerde fazla kullanılan bir türdür.

Yaprakları küçük, 3 parçalı ve parlak yeşildir. Serin ortamlardan hoşlanır, dondan bile zarar görmez. Sıcak yerde sağlıklı gelişmez. Gölgeli ortamlarda yeşil rengin etkisi artar. 

Yazın, bol su verin, sıcak havalarda yapraklara su püskürtün. Kasım ayında dinlenme dönemi başlar. Şubat ayına kadar saksı toprağını orta nemli tutun. Aksi halde, yapraklarda sararma veya kahverengi lekeler görülür.

Renkli yapraklı çeşitleri, sonbahar ve kış aylarında 12-15 derecelik sıcaklıktan hoşlanırlar. "Marengo" bunlardan en sevilenidir.

Kaya sarmaşığının saksı değiştirme işlemi 2-3 yılda bir mart veya eylül ayında yapılır. Yaprak çürüntüsü ve dişli dere kumu karışık, az killi toprak harcı uygundur.

Üretim için; ilkbahar veya sonbaharda kuvvetli sürgünlerden alınan 8-10 santim uzunluğundaki çelikler kullanılır.

GASTON BERTRAND (ressam)

BELÇİKALI  ressam, 1910 yılında Wonck'da doğdu. 1933' de Brüksel Güzel Sanatlar akademisinde okudu. Bir müddet Paris'de kaldı. İlk tablolarını "La Route Libre" üyeleriyle beraber sergiledi. Sonra da eserleri düzenli olarak "Apport" salonlarında yer aldı. 

Önceleri Louis Thevenet'nin "entimizm"inden ve Henri Evenepoel'in renkli eserlerinden esinlenerek figürlü resmi denediyse de, sonradan soyut resme yöneldi. 

Sanatçı, Louis van Lint ile 1945' de "Jeune Peinture Belge" topluluğunun kurucu üyelerinden biridir. Bu topluluk Belçika'da "non-figüratif resim" akımının kaynağı sayılır. Bertrand'ın eserlerinin başlıca özelliği arı üslûplu geometrik bir soyutlamadır. Genellikle soğuk, açık ve çok ayrıntılı olan renkleri; tuvallerine uçuk ve şiirsel bir hava verir. 

Gaston Bertrand, 1994' de Brüksel'de öldü.

Gaston Bertrand  -  Mimarlık  (1949)

ŞÖVALYE YILDIZI (bitki)

ŞÖVALYE  yıldızı (hippeastrum) bitkisinin "amarillis" olarak da tanınan melez çeşitleri kullanılır. Şeridimsi büyük yaprakları, uzun bir sap üzerinde şemsiye dizilişli, büyük ve gösterişli çiçekleri vardır. 

Sürgün verme ve gelişme dönemi, ilkbahar ve yaz aylarıdır. Temmuz, ağustosda çiçek açar. Bakımı kolaydır. Mayıs ayında bahçe ve balkonlara, yakıcı güneş tesiri olmayan yerlere çıkarın. Temmuz ayı sonuna kadar bol su ve 2 haftada bir sunî gübre verin. Yapraklara sık olarak su püskürtün.

Ağustos ayından itibaren sulamayı giderek azaltın. Eylülden itibaren saksı toprağını kuru tutun. Yapraklar tamamen sarardığında kesin. Soğanları 15-20 derece ortamda koruyun. Aralık ayında içeri alın. Havadar ve aydınlık bir yere koyun. Tekrar su vermeye başlayın.

Ocak ayında çiçek sürgünleri gelişmeye başlar. Boyu 8-10 santim olunca daha sık su verin. Genel olarak kışın fazla sulamayın.

Saksı değiştirmeyi, genç bitkilerde her yıl, yaşlı olanlarında ise 2-3 yılda bir yapın. Bitki soğanının üst kısmını dikim sırasında kısmen açıkta bırakın. Bu arada yavru soğanları ayırın. Saksı değiştirdikten sonraki ilk haftalarda az sulayın.

Çürümüş yaprak, yanmış ahır gübresi, dişli dere kumu karıştırılmış nispeten killi toprağı sever. Üretimi; yavru soğanlar, soğan kabuğundan alınan çelikler ve tohumla yapılır.

MİGUEL ORTİZ BERROCAL (heykeltraş)

İSPANYOL  heykeltraş, 1933 yılında Villanueva de Algaidas, Malaga'da doğdu. Matematik ve kimya okudu. Madrid'de mimarlık ve heykelcilik öğrenimi gördü. Madeni işlemeyi denedi (1954), fakat kısa süre sonra tamamen heykele döndü. Sökülüp yeniden kurulabilen soyut formları, mimarî kaygılarının izlerini taşır.

Giderek insan biçimli ve figüratif formlara yöneldi. Birçok eserinde oyuncaklı bir hava göze çarpar. Öğeleri yan yana koyacak veya iç içe geçebilecek biçimde düzenledi. 1960' dan sonra çeşitli öğelere ayrışabilen bütünler yaptı. Artık çeşitli parçaların iç içe geçmesi daha karmaşık bir görünüm almıştı.

Sanatçının bazı eserlerinde çekmecelere ve bu çekmeceleri açabilecek düzenlere bile rastlanır (Kleopatra, 1968). Bir seyircinin, böyle bir eser üstünde gerekli değişiklikleri yaparak birçok görünüm elde edebilmesi için önce eseri dikkatle incelemelidir.

Sanatçı, Verona'daki özel dökümevinde, bazı eserlerini sanayi ürünü olarak yapmakta, ayrıca sökülüp yeniden takılabilen "mini-çoğullar"ı da (Mini-Maria, Mini-David) hazırlamaktadır. Miguel Ortiz Berrocal, 2006' da Antequera'da öldü.

Miguel Ortiz Berrocal  -  Maria de la O  (1965)

KAUÇUK (bitki)

KAUÇUK  (ficus), sera ve salon çiçeklerimiz arasında fazlaca ilgi gören bir süs bitkisidir. Gövde yapısı düzgün, yaprakları büyük, oval, kalın ve derimsi yapıda, parlak yeşildir. "Decora" en çok aranan ve üretilen çeşididir.

Kauçuk; sıcak, havadar, aydınlık veya yarı gölge yerleri sever. Sıcak yaz günlerinde bol su ister. Ekim ayından itibaren suyu azaltın. Yaşlı bitkileri 15-20 derece, genç bitkileri 10-15 derece ortamda tutun.

Büyüme yavaşlaması, yaprak uç ve kenarlarında görülen kahverengi lekeler ve yaprak dökülmesi bakım kusurundan ileri gelir. 

Sonbahar ve kış fazla gölgeli yerlerde bulundurulan, kışın fazla yazın az su verilen kauçuk güzelliğini kaybeder. Havasız ve soğuk yerde yaprak döker. Işık az, toprak besini yetersiz, nem düşük olursa yapraklarda sararma ve dökülme olur. Fazla nem, alt yapraklarda sararma yapar.

Kökdeki hastalık yaprağa kahverengi lekeler halinde yansır. Böyle bitkilerde saksı değişimi yapın. Toprağı ve hasta kökleri temizleyin. 

Saksı değişimi, mart-nisan aylarında yapılır. Yanmış ahır gübresi, yaprak çürüntüsü, dişli dere kumu ve az killi bahçe toprağı karışımı uygun harçtır. Saksı değiştikten sonra; öncelikle bitkiye bol su verin, yapraklara su püskürtün, 2-3 hafta sonra normal sulamaya geçin.

Kauçuğun üretimi, gövde ve uç çelikleriyle yapılır. Çelikler yüksek sıcaklık ve nemli ortamda 4-5 haftada köklenirler.  

ANTONİO BERNİ (ressam)

ARJANTİNLİ  ressam, 1905 yılında Rosario'da doğdu. Arjantin'de kısa bir müddet sanat eğitimi gördükten sonra 1925' de Madrid'e, sonra da Paris'e gitti. "Gerçeküstücülük"ü tanıdı. Buenos Aires'e dönüşünde (1930), vatandaşlarının sefaletini gören sanatçı sosyalist gerçekçiliğe çok yakın resimler yapmaya başladı.

Birçok genç ressamla beraber 1932 yılında "nuevo realismo"yu oluşturdu. Ayrıca, ortaklaşa ve anıtsal resimle ilgilendi. Anlatım biçimi ne olursa olsun, tüm eserlerinde ülkesinin toplum düzenine karşı çıktı. 1937' de ve daha sonraki yıllarda yaptığı afişlerle ve resimli eleştiri yazılarıyla faşizme karşı koydu.

Berni, 1958' de iki tip yarattı. Bu tipler bundan böyle tüm çalışmalarının merkezinde yer alacaktır; çocuk "Juanito Laguna" ve fahişe "Ramona Montiel". Gecekonduların çocuğu Juanito ile iktidar yanlısı fahişe Ramona'nın öyküsü, uzun bir anlatı dizisi oluşturur. Berni'nin dev canavarları baskı rejimini simgeler. "Din Adamları" dizisi ise eserinin toplumsal evrenini tamamlar. 

Sanatçı sürekli olarak bir biçim araştırması içindedir. Yapıştırmaları ve birleştirmeleri dener (1958). 1963' den sonra da çevresel sanatla ilgilenir. "Ramona'nın Mağarası" adlı eseri görsel-işitsel bir gösteridir. Bu eserde resim, birleştirmeler, heykel-canavarlar ve ışık etkileri birbirini tamamlar. 

Berni'nin eserleri, 1960' tan beri, Doğu Avrupa'da olduğu kadar Batı Avrupa'da da sergilenmektedir. 1962 Venedik bienalinde gravür büyük ödülünü kazanan Antonio Berni, 1981' de Buenos Aires'de öldü.

Antonio Berni  -  Uyuyan Juanito  (1973)