21 Aralık 2023 Perşembe

BEHZAT HÂKİ BUTAK (tiyatrocu)

TÜRK  tiyatro oyuncusu, 1889 yılında Bursa'da doğdu. Babası eski gazetecilerden Halil Hâki'dir.   1906' da İstanbul'a geldi ve Mercan idâdîsine yazıldı. Namık Kemal'in eserlerini okula getirdiği için kovuldu. 

Ticaret okuluna girdi. Ressam Muazzez'in (Mehmed Muazzez Özduygu) yanında "resim" çalışmaya başladı. Bir süre sonra, ticaret okulunu da bırakarak yalnızca "resim" ve "tiyatro" ile uğraşmaya başladı. Ressam Muazzez'in oğlunun sünnet düğünü için düzenlediği "orta oyunu"nda, "Kavuklu Arkası"nı oynadı. 

Bir yandan Sanayii Nefise mektebine devam ederken, diğer yandan da ressam Muazzez'in kurduğu "Sahnei Heves" topluluğunda rol aldı. Kısa sürede topluluğun dağılması üzerine, birkaç arkadaşıyla beraber "Sanayii Nefise Tiyatro Heyeti"ni kurdu. 

Bir süre sonra, içinde bulunduğu 4 kişilik bir öğrenci topluluğu İtalya'ya burslu olarak "elektrik öğrenimi" için gönderildi. Ancak İtalya'daki işçi grevi yüzünden öğretim yapılamadı. 2 ay kadar Roma ve Napoli'de tiyatroları gezdi. 

İstanbul'a dönünce, "Mürebbii Hissiyat" adlı tiyatro grubuna katıldı. Bu grupta birçok eserde oynadı. Bunlar :   "İklima", "Osman Gazi", "Orhan Gazi", "31 Mart", "Âkif Bey", "Zavallı çocuk", "Osmanlılar'ın İstiklâli".

Mürebbii Hissiyat'ın kurucuları "Şark Dram Kumpanyası"nı oluşturdu. Behzat bu topluluğa da girdi. 1910' da içlerinde Otello Kâmil ile Komik Ali Rıza Efendi'nin bulunduğu bir toplulukla Karadeniz turnesine çıktı. 

Kanlı ve çok çetin geçen Giresun temsillerinden sonra canını kurtarmak için gizlice bir vapura binerek İstanbul'a kaçtı. 1912' de "Balkan savaşı"na katıldı. 1914' de imtihanla Dârülbedayi"e girdi. 

1. Dünya savaşında, çağrılmadan askere gitti. Çanakkale'de kolundan yaralandı. Daha sonra tekrar Dârülbedayi'e girdi ve oynadığı her rolde tanındı, sevildi. Türk tiyatrosunun en önemli sanatçılarından biri oldu. Behzat Hâki Butak, 1963' de İstanbul'da vefat etti.

Aynı zamanda sinema oyunculuğu da yaptı. Oynadığı filmlerden başlıcaları "Himmet Ağa'nın İzdivacı (ilk türk filmi, 1916-18)", "Mürebbiye (1919)", "Bican Efendi Vekilharç (1921)", "Boğaziçi Esrarı (Nur Baba, 1923)", "Ateşten Gömlek (1923)", "Leblebici Horhor Ağa (1933)", "Kahveci Güzeli (1941)".