17 Mayıs 2023 Çarşamba

BJÖRNSTJERNE BJÖRNSON (yazar)

NORVEÇLİ  yazar, 1832 yılında Kvikne'de doğdu. Bir papazın oğluydu. 1852' de Oslo'da liseyi bitirdi. Üniversitede; İbsen, Jonas Lie ve Vinje ile karşılaştı. Kendini edebiyata vermek için öğrenimini bıraktı.

1854-56 arası edebiyat ve tiyatro eleştirileri yazdı. 1856' da ilk eserini verdi "Nasıl Şâir Oldum". İki yıl sonra "Savaşlar Arasında" adlı piyesi çıktı. Kopenhag'da tanındı. Hayâl gücü, anlatış ustalığı ve şiir dolu görüşleriyle ilgi çekti. "Thrond" ve "Synnöve Solbakken (1857)" adlı köy hikâyeleriyle üslûbunu buldu. 

İskandinavların tarih ve destan hikâyelerinin kahramanlarıyla zamanın köylüleri arasında ilgiler bulmaya çalıştı. Sanat ve tarihe vurgundu. 1859' da İtalya, Fransa ve Almanya'ya gitti. Norveç tarihinden esinlenen "Kral Sverre (1861)", büyük trilojisi "Piç Slembe (1862)", "Bergliot" ve "Olav Trygvasson" adlı tarihî baladları yazdı.

Yurda dönüşünde, lirik dramı "Mary Stuart İskoçya'da (1864)" yayınladı. 1865' de "Yeni Evliler"i bitirdi. Çalışmalarını tiyatro ve siyaset hayatı arasında sürdürdü. 1870' de baladlar, folklor şarkıları, lirizmin ve vatanseverlik coşkunluğunun şaheseri sayılan marşları yayınladı (Norveç Millî marşı bunlar arasındadır).

"Şiirler ve Şarkılar"ı yayınladı. Ardından, tarihî bir hikâye olan "Haçlı Sigurd (1872)", "Düğün Dansı (1873)" çıktı. Tekrar yurtdışına çıkan yazar, tiyatro alanında dünya çapında başarılı "Bir İflas (1875)" ve skandal yaratan "Yazar" adlı eserleri yayınladı. 

Darwin gibi bazı yazarların kitaplarının etkisiyle dinî bir buhran yaşayarak kiliseden uzaklaştı, "Kral (1877)" adlı piyesi ve "Magnhild" adlı hikâyesinde ilerleme ve özgürlüğü övdü. Bu yeni yönünü yansıtan eserleri arasında; "Yeni Sistem (1879)", büyük bir toplum trajedisi olan "İnsan Güçlerinin Üstünde (1883-95)", alaycı bir komedi olan "Coğrafya ve Aşk (1885)" ile "Tanrı Yolunda (1889)" romanı yer alır.

1898' de "Paul Lange ile Tora Parsberg" ve ardından "Çalışalım (1901)" adlı dramlarını yayınladı. 1903' de "Nobel" ödülünü kazandı. Sonra "Mary (1906)" ve son şaheseri sayılan "Yeni Şarap Olduğu Zaman (1909)" dramlarını yazdı. 

Yazar, ülkesinin düşünce alanındaki bütün çatışmalarına katıldı. İbsen ile beraber önemli rol oynadı. Şiirleri ve oyunları, 1850' den önce başlayan millî romantik akımı sürdürdü ve güçlendirdi. Norveç'in İsveç'ten ayrılmasını gerçekleştiren millî hareketin en önemli kişilerinden biri oldu. Björnstjerne Björnson, 1910' da bir Paris gezisinde öldü. Norveç'te millî törenle defnedildi.