19 Haziran 2022 Pazar

FALİH RIFKI ATAY (gazeteci, yazar)

T
ÜRK  yazar ve gazeteci, 1894 yılında İstanbul'da doğdu. Rehberi Terakki ilk ve orta kısmını, Mercan idadîsini ve Edebiyat fakültesini bitirdi. "Tanin" gazetesinde yazarlık yaptı (1913). Bir ara, Babıâli ve Dahiliye vekâleti kalemlerinde çalıştı. 

1. Dünya savaşında, yedeksubay olarak Suriye'ye gitti (1914). Cemal Paşa'nın özel kâtipliğini yaptı. Paşa, Bahriye nâzırı olunca, kalemi mahsus müdür muavinliğine getirildi (1918). Çarkçı okulu edebiyat öğretmeni oldu. 

"Akşam" gazetesinde, "Günün Fıkraları" başlığı altında, Millî mücadele karşısında olanları yeren yazılar yazdı. Divanı harbe verildi, İnönü zaferinden sonra kurtuldu. 1922' den sonra, Bolu ve Ankara milletvekilliğinde, "Hâkimiyet-i Milliye", "Milliyet" gazeteleri başyazarlığında bulundu. 

İlk yazısı "Servet-i fünun"da çıktı. "Şehbal", "Şâir", "Nedim" ve "Yeni Mecmua"da hafta konuşmaları yazdı. "Yeni Mecmua"da hâtıralar ve hikâyeler yayınladı (1923). Sonra devamlı  olarak gazetelerde; fıkra, makale, gezi ve hâtıra türünde yazılar yayınladı. 1952' den beri "Dünya" gazetesi başyazarlığı yaptı. Falih Rıfkı Atay, 1971' de İstanbul'da vefat etti.

Türkçeyi iyi kullanan yazarlardandır. Keskin bir müşahede kabiliyeti vardır. Tarihî kültürü, fikirlerine zenginlik ve sağlamlık kazandırır. Hayat görüşü bakımından "Milliyetçi" ve "Atatürkçü"dür. 

Eserleri :  "Ateş ve Güneş (Suriye, Filistin savaş hâtıraları - 1918)", "Faşist Roma, Kemalist Tiran ve Kaybolmuş Makedonya (gezi notları - 1930)", "Deniz Aşırı (Brezilya yolculuğu notları - 1931, 1938)", "Yeni Rusya (gezi notları - 1931)", "Zeytindağı (hâtıralar - 1932, ilâveli 5. baskı 1964)", "Moskova-Roma (gezi notları - 1932)", "Roman (röportaj-roman - 1932, 3. baskı 1964)",

"Eski Saat (fıkralar - 1933)", "Bizim Akdeniz (gezi notları - 1934)", "Taymis Kıyıları (gezi notları - 1934)", "Tuna Kıyıları (gezi notları - 1938)", "Türk Kanadı (1942)", "Hind (yol notları - 1944)", "19 Mayıs (hâtıralar - 1944)", "Kanad Vuruşu (1945)", "Yolcu Defteri (yol yazıları - 1946)", "Niçin Kurtulmamak? (fıkralar - 1953)", "Başveren İnkılapçı (Ali Suavi üzerine araştırma - 1954,58)",

"Çile (fıkralar - 1955)", "Atatürk'ün Bana Anlattıkları (hâtıralar - 1955)", "Mustafa Kemal'in Mütareke Defteri (hâtıralar - 1955)", "Babanız Atatürk (monografi - 1955)", "Çankaya (Atatürk devri hâtıraları - 2 cilt, 1961)", "Batış Yılları (hâtıra, fıkra, sohbetler - 1963)", "İnanç (makaleler - 1965)", "Atatürk'ün Hâtıraları 1914-1919 (1965)", "Kurtuluş (konuşmalar - 1966)",

"Pazar Konuşmaları 1941-1950 (1966)", "Atatürkçülük Nedir? (1966)", "Atatürk Ne idi? (hâtıralar - 1968)".