2 Mayıs 2020 Cumartesi

TELKÂRÎ (örme kuyumculuk)

ALTIN  veya gümüşü ince teller haline getirip örerek yapılan mücevher takı, eşya vb. eserlere telkâri denilir. "Kafesli kuyumculuk işi" olarak nitelenen "telkârî"de; gümüş teller örülerek çeşitli desenler meydana getirilir ve bu desenlere istenilen şekil verilir.

Telkârî usulüyle tabaklar, şekerlikler, vazolar, düğme, küpe, bilezik, ağızlık, nargile ucu, enfiye kutusu, kül tablası vb. süs eşyası yapılır. 15. yy.' dan beri Türkler arasında çok yayılmış, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da gelişmiştir.

Leğen, tepsi, şamdan, yazı takımı vb. eşyaya yapılan telkârî süslemenin, en eski çağlardan beri uygulanmış ve özellikle doğu kaynaklı bir sanat olduğu bilinir. Ortadoğu'da bu sanatın başlıca merkezi 12. yy.' da Musul'du. Horasan'da da telkârî iş yapan sanatçılar vardı. Bu sanat Musul'dan Suriye'ye, buradan da Anadolu'ya geçti. Batı'da telkârî işe "şam işi" de denilir.

Yapılışı: Yapılmasına karar verilen desen, süsleme yapılacak zeminin üzerine, gittikçe genişleyecek şekilde derinlemesine oyulur. Kare biçimi tel veya filigran teli, ince bir mille bu oyukların içine sokulur; sonra iyice yerleşmesi ve oyuğun iki yanına yayılarak yerine sağlam bir şekilde oturması için çekiçle dövülür. Bundan sonra, üzerinden ince bir törpü geçirilir ve zımpara tozuyla parlatılır.

Telkârî bir tabak