25 Aralık 2020 Cuma

YENGEÇ (hayvan)

B
RACHYURA  takımından on ayaklı kabukluların çoğuna "yengeç" adı verilir. Genel olarak karın kısmı körelmiş ve başlı göğsün altına tamamen kıvrılmış olan, kabuklu on ayaklı hayvanlardır (dörtgen yengeçler, değirmi yengeçler, üçgen yengeçler vb.).

Yengecin en çok bilinen türü "pavurya"dır. Bu yengeç Kuzey denizinde ve Atlantik'te çok yaygın, Akdeniz'de seyrektir. Genişliği bazen 30 cm'yi ağırlığı ise 6 kg'ı bulur. Avrupa ve Türkiye kıyılarının dev yengeci budur. Büyük ölçüde avcılığı yapılır. 

Kıyı yengecine "çağanoz" denir. Portunidae familyasındandır. Kuzey yarımküre ve Akdeniz'de pek yaygın olan bu yengecin boyu asla 6 cm'yi geçmez. 

Diğer başka yengeç türleri de; "palmiye yengeçleri", "deniz örümcekleri", "kara yengeçleri", "tatlısu yengeçleri", "midye yengeçleri" vb. dir. 

Kabuğunun altında hemen hemen kapalı bulunan solungaç boşluğu sayesinde yengeçler, su dışında uzun müddet yaşayabilir, hattâ bazı türleri yetişkin iken tamamen karada yaşar, ancak yumurtlama zamanı suya girer.

Yengeçlerin birçoğu, başlıgöğüslerinin genişliğinden dolayı "yan yan" yürümek zorundadır. Gözleri saplı ve çok hareketli olduğu için gidecekleri yönü görür. Çağanoz gibi bazı yengeçler, arkadaki hareket ayaklarının palet gibi geniş olması sayesinde yüzebilir.

Yengeçlerin hepsi yırtıcı etçil hayvanlardır. Ellerine ne geçerse, çoğunda pek korkunç olan kıskaçların da yardımıyla parçalayıp yer. Bazıları kamuflaja girer, kabuğunun üzeri yosun şekilleriyle kaplanır. Bazıları da çakıl taşı gibi hareketsiz kalır.