21 Ekim 2021 Perşembe

AGÂH EFENDİ (gazeteci)

T
ÜRK  gazeteci, 1832 yılında İstanbul'da doğdu. Yozgatlı Çapanzade Ömer Hulûsi Efendi'nin oğlu. Tıbbiye mektebinin hazırlık sınıflarında 7 yıl okudu. Fransızca, İngilizce, İtalyanca öğrendi. Tıp tahsilini yarım bırakıp Babıâli Tercüme odasına girdi.

Elçilik sekreterliği ile Paris'de (1852-54), çeşitli memurluklarla yurt içinde ve dışında hayli dolaştıktan sonra "Tercüman-ı Ahval" adlı ilk şahsî Türk gazetesini çıkardı (21.10.1860). Gazetenin en önemli yazarı olan Şinasi, 2 sene çalıştıktan sonra ayrıldı.

Agâh Efendi, Türkiye'de posta pulu kullanma usulünü koyan posta nazırıdır (1861). "Yeni Osmanlılar" derneğinin başlıca üyelerinden biriydi. O sırada Avrupa'ya kaçan Ziya Paşa'nın arkadaşı olduğu bahanesi ve Âli Paşa'nın da tesiriyle memuriyetten atıldı. Paris'e kaçtı (1866).

Mustafa Fazıl Paşa'nın etrafında toplanan "Genç Osmanlılar" arasında yer aldı. 4 sene kadar Fransa, İngiltere ve Belçika'da yaşadı. Fuat ve Âli Paşalar'ın vefatı üzerine, İstanbul'a dönerek (1871), önce İzmir mutasarrıflığına, daha sonra da Devlet Şûrası üyeliğine tayin edildi.

2. Abdülhamid hürriyetçileri sürmeye başlayınca; Agâh Efendi önce Bursa'ya sonra Ankara'ya sürüldü. Ankara'da 6 sene kaldıktan sonra affedilip Rodos mutasarrıflığına gönderildi (1882). Az sonra, Namık Kemal ile yer değiştirerek Midilli'ye gönderildi. 1883-85 yılları arası Atina elçisi oldu. 

Hürriyet mücadelesi yapmış Türk düşünce adamlarından biri olan Agâh Efendi, 1885' de Atina'da vefat etti. Server İskit'in onun hakkında; "Tercüman-ı Ahval ve Agâh Efendi (1937)" adlı bir incelemesi vardır.