28 Haziran 2017 Çarşamba

MOLLA GÜRANÎ (Molla Şemseddin Ahmed bin İsmail)

OSMANLI bilgini, 1416 yılında Irak, Güran'da doğdu. İlk öğrenimini Irak'ta yaptı. Bağdat, Diyarbakır illerinde zamanın ünlü bilginlerinden ders aldı. Sonra Kahire'ye gitti, İbn Hacer-el Akalanî'nin Buhârî konusundaki derslerini dinledi. Müderris oldu ve Berkukîye Medresesi'nde fıkıh okuttu.

Bir ara, Ebu Hanefi'ye karşı tutumu yüzünden sürgüne gönderildi. Sonra, tanıştığı Osmanlı bilginlerinden Molla Yegan aracılığıyla Sultan 2. Murad'a takdim edildi. 2. Murad, onu Bursa'da yaptırdığı medresede müderrislikle vazifelendirdi.

Daha sonra padişahın Manisa Sancakbeyi Şehzade Mehmed'e hocalık etti. Fatih Sultan Mehmed padişah olunca Molla Güranî'yi vezir yapmak istedi, kabul etmeyince "kazaskerliğe" getirildi. İstanbul'un alınmasına katıldı.

Güranî, kazaskerlik yaparken, kimseye danışmadan bazı kararlar alması üzerine, Fatih Sultan Mehmed, onu Bursa vakıflarını düzenleme yetkisiyle Bursa'ya gönderdi. Bir müddet sonra, padişahın bir fermanını şeriata aykırı bulan Güranî, hac bahanesiyle Osmanlı ülkesinden ayrıldı. Tekrar İstanbul'a döndü (1457). İkinci kez Bursa Kadılığı ile görevlendirildi.

Molla Güranî, ilk önemli eseri olan "Tefsir" ini padişaha sundu. Bu eserinden dolayı "Şeyh-ül İslâmlığa" getirildi. Cami, dârülhadis, hamam gibi hayır kurumları yaptırdı. Molla Güranî daha çok din bilgini olarak tanınır. İlmî çalışmaları dışında, sanatla, özellikle de şiirle ilgilendi, gazeller yazdı.

Eserleri: Gayet-ül Mesanî fi Tefsiri Kelâm-ür Rabbânî (Tanrı kelâmının açıklanması yolunda tekrarın maksadı); El Kevser-ül-Câri ilâ Riyazi Sahih-ül-Buhârî (Sahih-ül Buhârî'nin bahçelerine akan kevser); Keşf-ül-Esrar an Kıra'ati Eimmet-il-Ahyâr (Hayırlı imamların okuyuşu konusundaki sırların açıklanması)

Bunların haricinde, dinî konuları işleyen birkaç eseri, İstanbul'un Türkler tarafından alınmasını hikâye eden "Fetihnâme" si vardır. Molla Güranî, 1488 yılında İstanbul'da vefat etti.