23 Haziran 2018 Cumartesi

MEHMED SİYAHKALEM, eser-biyografi

TÜRK ressam, 14. ve 15. yy. arası yaşadı. Topkapı Sarayı Hazine dairesindeki minyatür koleksiyonunda (Fatih albümü), "Kâr-ı Mehmed Siyahkalem" imzalı resimler bulundu. Bunun kendi imzası mı olduğu, yoksa başkaları tarafından mı yazıldığı kesinlikle bilinmiyor.

Mehmed Siyahkalem'in resimleri, Timur çağından beri gelen minyatür geleneğinden ayrı, bugünkü "anlatımcılık (ekspresyonizm)" tarzını andıran bir nitelik taşır. Hareketli insan figürlerinin bir mask'a benzeyen çehreleri korkunç ve trajiktir. Kaslar ve elbise büklümleri çok abartılı ve plastiktir.

Siyahkalem'in resimlerinde incelik ve yumuşaklıktan çok, korkunç şekiller görülür. Yüzlerindeki derin çizgiler, dışarı fırlamış dişler, yılan ve alev gibi kıvrılan saç ve sakallar, el ve ayaklarda güçlü bir gerçekçilik görülmekle beraber, tabiat dışı bir ifade vardır.

Genellikle şeytan, cin, sihirbaz, dev gibi masal yaratıklarını işleyen bu resimler, eski Uygur ve Klâsik Çin bronz ve resimlerindeki ejder, şeytan, cinlerle aynı köktendir. Bu da Siyahkalem'in Uygur ve Çin ile bir ilgisi olabileceğini ve İslâm minyatür sanatının, Türklerin hâkim olduğu bölgelerde, İlhanlı'lar yönetiminde çalışan Türk ressamlarının etkisinde geliştiğini gösterir.

Mehmed Siyahkalem'in Fatih Albümü'nde bulunan eserleri arasında: Dervişler, Kaplan ve boğa boğuşması, Ağaç kesenler, Şeytan ve melekler, Deynekli kocakarı ve Yaşlı kadınlar'ı tasvir eden resimlerde, sert bir gerçekçilikle güçlü bir hareket vardır.

Mehmed Siyahkalem ve Şeyh Bek'in ortak eseri