7 Şubat 2016 Pazar

VAZOMOTOR ETKİNLİK

KAN damarlarındaki büzülme-genişleme hareketlerine vazomotor hareket denilir. Damar çapını değiştiren bu hareketler, damar duvarında bulunan düz kas liflerinin kasılma ve gevşemesiyle ortaya çıkar. Tıp dilinde damar genişlemesine "vazodilasyon", damar büzülmesine "vazokonstriksiyon" denir.

Kılcal damarlar dışında bütün kan damarlarının duvarında düz kas lifleri bulunmasına rağmen, vazomotor etkinlik en çok ince atardamarlarda görülür. Damar hareketlerini, refleks mekanizmaları vasıtasıyla omurilik soğanında yer alan sinir merkezleri denetler. Bu mekanizma vazomotor refleks olarak da bilinir.

Kan damarlarının büzülüp genişlemesi, kan akımını çeşitli dokuların metabolizma ihtiyaçlarına göre uygun düzende tutmayı sağlar. Özellikle deri yüzeyine yakın damarlar ısı düzenlemesinde çok mühim bir rol oynar. Genişleyen bu damarlar, dış çevreye verilen ısı miktarını artırır; büzüldüklerinde ise ısı kaybını azaltır.

Vazomotor etkinlik neticesi, özellikle ince atardamarlardaki kan basıncı da düzenlenir. Sıcak-soğuk gibi fiziksel uyarılar, dokulardaki oksijen ve karbondioksitin basınçlarındaki bölgesel değişiklikler, "histamin", "renin" gibi maddeler, kalsiyum ve potasyum iyonları, "bradikinin", "adenilik asit"  ve diğer metabolizma ürünleri çok sayıda ilâçla birlikte bölgesel ya da genel bir vazomotor etki gösterir.