29 Ağustos 2016 Pazartesi

ÇEMBERLİTAŞ SÜTUNU

İSTANBUL' un Çemberlitaş semtinde bulunan "Çemberlitaş Sütunu"na Avrupalılar "Yanık Sütun" derler, Bizans devrinde ise "Somaki Sütun" deniliyordu. Roma'daki Apollon tapınağından getirilen sütun, 11 mayıs 330 tarihinde Büyük Constantinus tarafından buraya diktirildi.

Mermer bir kürsü ve porfir bir kaide üzerine, silindirik dokuz kırmızı porfir parçasının üst üste konulmasıyla meydana gelmiştir. Bu parçaların birleştiği yerler defne dalı şeklinde işlenmiş mermer çelenklerle süslüdür. Üstündeki heykelle birlikte sütunun yüksekliği 40 metre civarında olmalıydı. Constantinus, sütunun üzerindeki "güneşi selâmlayan Apollon" heykelini kaldırarak, yerine kendi heykelini ve Hz. İsa'yı çarmıha mıhlayan çivileri koydurttu.

Zamanla sütunun üzerindeki heykeller değişerek, imparator İulius (361-363) ve 1. Theodosius'un heykelleri konuldu (379-395). 1081 yılında Çemberlitaş sütununa yıldırım düştü. Kırılmış olan Theodosius'un heykeli yıkılınca, Aleksios 1. Komnenos (1081-1118), porfir dayanak yerine mermerden "korinthos üslûbu"nda başlık ve bunun üstüne de heykel yerine, altın yaldızlı bir haç diktirdi.

Osmanlılar devrinde konulan bu haç kaldırıldı. 1672 yılında çıkan yangında sütunun porfir blokları çatladı, 2. Mustafa devrinde sütun, demir çemberler içine alındı ve kaidesinin etrafına duvar örüldü.

6. yy' da yaşayan Bizanslı tarihçi Heskiyos İllüstriyos, "Patria Konstantinoupoleos" adlı elyazması eserinde (Roma, Angelica kütüphanesi), sütunun temelinde ve alt inşaatında Hz. İsa dönemine ait bazı kutsal addedilen parça ve kalıntıların bulunduğunu yazmıştır.