18 Ekim 2018 Perşembe

MUSTAFA NAİMA (tarihçi)

OSMANLI tarihçi ve vakanüvisi, 1655 yılında Halep'te doğdu. Genç yaşta İstanbul'a gelerek 1682' de Sarayı Atik, baltacılar ocağına girdi. Divanı Hümayun kâtibi oldu. Bu sırada Amcazade Hüseyin Paşa'nın da teşvikiyle tarih incelemeleri yaptı.

Amcazade Hüseyin Paşa'nın kendisine verdiği Şârihülmenarzâde Ahmed Efendi'nin tarih müsveddelerine dayanarak, 1700' de Vakanüvis olarak kitabını yazmaya başladı. Bu kitabı, Amcazade Hüseyin Paşa'ya ithaf etti. "Edirne Vakası"ndan sonra Damat Hasan Paşa'ya ve Damat Ali Paşa'ya kapılandı. 1716 yılında, Mora, Patras'da defter eminliği yaptığı sırada öldü.

Osmanlı vakanüvisleri arasında seçkin bir yeri olan Naima, "Ravzatu'l-Huseyn fi Hülâsatı Ahbârı'l Hâfıkeyn (Doğu ve Batı'nın haberlerinin özeti hakkında Hüseyn'in bahçesi)" adlı eserini 1574 tarihinden başlattı ve 1651' e kadar getirdi. Bir müddet sonra, 1591' den başlayarak 1656' da biten yeni bir metin halinde yazdı. Genellikle basılı nüshalar bu metne dayanır.

Eserini 1703' e kadar getirmek üzere hazırlık yaptığı ve 1. cildinin başına Karlofça anlaşmasını, 2. cildin başına da Feyzullah Efendi (Seyit) olayını koymak istediği anlaşılıyor. Feyzullah Efendi olayı, ayrı bir risale halinde kaldı ve İbrahim Müteferrika tarafından, tarihinin sonuna eklendi.

Olayların içyüzünü aydınlatan, kıymetli ayrıntılar ihtiva eden, genellikle sade, fakat nükteli, imalı üslûbuyla büyük ün kazanan bu tarih, aynı zamanda devrin sosyal hayatını da tasvir eder. Naima tarihi, 1734' de İbrahim Müteferrika tarafından 2 cilt halinde ve 1863' de 6 cilt olarak İstanbul'da basıldı.