22 Kasım 2015 Pazar

DOSTOYEVSKİ: "BATI BİZİ ANLAMAZ"

DOSTOYEVSKİ (Fiodor Mihayloviç) Rus roman yazarıdır. 1821 yılında Moskova'da doğdu. 7 yaşında bir cenaze alayı seyrederken ilk sar'a nöbetini geçirdi. 16 yaşına gelince annesini verem hastalığından kaybetti. Babası, onu Petersburg'da askeri mühendislik okuluna yazdırdı.

Babası doktordu, sert mizaçlı, sarhoş ve geçimsiz bir adamdı. Annesi yumuşak başlı olmasına rağmen babasından sert muamele görürdü. Bu yüzden Fiodor babasından nefret ederdi. Okuldayken babasının ölüm haberini aldı. Efendilerinin sert davranışlarıyla çileden çıkan köylüler babasını Darovoye'deki
topraklarında linç etmişlerdi.

Fiodor'un Petersburg'daki gençlik yılları ilmi ve askeri disiplin altında geçti. Bu yaşam türü onun mizacıyla bağdaşmıyordu. 23 yaşında mesleğinden istifa etti ve romancılığa adım attı. Edebiyat macerasına Honoré de Balzac'ın bir romanını Rusça'ya tercüme ederek başladı. 25 yaşına geldiğinde ilk romanı olan "İnsancıklar" ı yazdı.

28 yaşındayken Çar muhalifi gizli bir derneğe girdi ve tutuklandı, idama mahkûm oldu. İdam yerine Çar'ın kuryesi koşarak yetişir ve cezanın dört yıl hapse çevrildiği emrini getirir. Dostoyevski dört yılını Sibirya zindanlarında tekrarlayan sar'a nöbetleriyle geçirecektir.

Fiodor Dostoyevski yazdığı romanlardan para kazanmaya başladı, fakat eline biraz para geçse onu kumara yatırırdı. 36 yaşına gelince dul bir bayanla evlendi, yedi yıl sonra karısı öldü. Üç yıl sonra kendisinden 25 yaş küçük bir kızla evlendi. Yeni karısıyla beraber alacaklılarından kurtulmak için Rusya'dan kaçtılar. Avrupa'da şehir şehir gezdiler. Bu arada bir kızları oldu, fakat fazla yaşamadı. Bu durum Fiodor'u çılgına çevirdi, kendini iyice kumara verdi. Perişan oldu, sar'a nöbetleri yeniden nüksetmeye başladı. Farklı konularda romanlar yazmaya devam etti. 1881' de Sen Petersburg'da öldü. Rusya, eski bir mahkûm olmasına rağmen, kendisine görkemli bir cenaze töreni yaptı.

Bazı eserleri: İnsancıklar, Bir Yufka Yürekli, Beyaz geceler, Ezilenler, Yeraltından Notlar, Suç ve Ceza, Budala, Ebedi Koca, Ecinniler, Delikanlı, Karamazov Kardeşler

Dostoyevski eserlerinde psikolojik tahliller öne çıkar. Roman kahramanları Tanrı kavramıyla karşı karşıya gelir. Dostoyevski Avrupa Medeniyeti'ne hayrandır. Bir yandan da Batı'nın manevi bir gerileme içinde olduğunu ve hiç bir zaman Rusya'yı anlayamayacağına inanır. Ona göre Rusya, Batı ve Doğu Kültürlerini birleştirme göreviyle mükelleftir. İnsanlığı hürriyet içinde uzlaşmaya götürecektir.