YENİ çıkan problemleri karşılayarak, uygun çözümler bulma maksadıyla, aklın tüm imkânlarını kullanabilme kabiliyetine "zekâ" denilmektedir. Bu karmaşık kabiliyetin temelleri; dilin anlatım becerisi, hafıza gücü, muhakeme-yorum yeteneği ve ruhsal birikimden oluşur.
Ruhsal birikim, öğrenme yeteneğinin yanı sıra öğrenmeye karşı ilgi ve bu ilgiyi uygulayabilme imkânının etkilediği bilgi birikimleridir. Çoğu kez, şahsiyet ve duygusallık zekâyı yönlendirebilir. Zekâ, başlıbaşına bir ruhsal beceri değil, insanın tüm kişiliğinin görev aldığı bir davranış seviyesi olarak algılanır.
Zekâ yaşıyla takvim yaşı arasındaki orantının yüzle çarpılması, zihni kabiliyetin değerlendirilmesinde ölçü olarak kullanıldı. Zekâ yaşı, her yaş için özel hazırlanmış bir dizi testle belirlenebilir. Yaşına uygun testlerden geçmeyi başaran 7 yaşındaki bir çocuğun zekâ yaşı da 7' dir (takvim yaşıyla aynıdır). Çocuk 7 yaş için hazırlanan testleri çözemiyor, fakat 6 yaş testlerini çözüyorsa, zekâ yaşı 6' dır.
Çocuğun zekâ yaşıyla takvim yaşı aynı ise, zekâ puanı 100 kabul edilir. Ortalama zekânın 18 yaşından sonra artmadığı düşünülerek, zekâ testinde erişkinlerin takvim yaşı hep 18 kabul edilir. Zekâ yaşı, kişinin temel yeteneklerini karşılaştırmada ölçü değildir.
Geri zekâlılık
Zihni gelişmenin yavaşlığına denilir. Bu yavaşlık doğuştan gelen ya da bebeklik çağında ortaya çıkan zihni kifayetsizliğe bağlı olarak ruhi gelişimi duraklayan kişilerde görülür.
Ruhsal gelişmenin duraklaması özellikle bir zekâ yetmezliği ile birlikte ortaya çıkar ve her iki durum da kişiliğin hafıza, duygusallık, ifade kabiliyeti, harekete geçebilme gibi pek çok yönünü etkiler. Sınıflamada hafif, orta derecede ve ağır zekâ geriliğinden söz edilir.
Zekâ geriliği, enfeksiyonlar, zehirlenmeler, yaralanma, radyasyon alımı, doğum sonrası ağır beyin hastalıkları, metabolizma dengesizlikleri, beslenme-büyüme düzensizlikleri, kromozom bozuklukları (down, edwards, patau sendromları) gibi sebeplere bağlı olarak ayırt edilir.
