1895 de Amerika’nın Massachusetts Eyaleti’nde salon
sporu olarak oynanmaya başladı ve sonra diğer eyaletlere de yayıldı. 1913 de Filipinler’de
düzenlenen Uzakdoğu Asya Oyunlarında
spor dalı olarak yer aldı. 2. Dünya savaşı zamanında Amerikalı askerler tarafından Avrupa’ya geçti. Federasyon Merkezi
İsviçre, Lozan ‘dadır.
Voleybol, 1964 Tokyo Olimpiyatları’nda, bay ve
bayanlarda ilk kez bir spor branşı
olarak yer almıştır. Türkiye’de ilk voleybol takımı 1927 de Fenerbahçe Kulübü tarafından kuruldu.
Voleybol 18 x 9 metrelik sahada oynanır. File, 1
metre genişlikte 9,5 metre
uzunluktadır. File, oyun sahasını tam
ortadan ikiye böler. Resmi müsabakalarda filenin yüksekliği erkeklerde 2,34 metre, bayanlarda 2,24 metredir. File
yüksekliği gençler vs gibi
oyunlarda, ayarlanabilir.
Top esnek deriden yapılır.
Çevresi 65-67 cm, ağırlığı 260-280 gramdır.
Takımlar 6 şar kişiden oluşur. Her sette,
takımlara maksimum 6 oyuncu
değiştirme hakkı verilir. Aynı anda bir veya birden fazla oyuncu değiştirilebilir.
Başlangıç dizilişinde yer
alan oyuncu, her sette yalnız bir kez
oyundan çıkıp tekrar girebilir. Oyuncu tekrar oyuna diziliş pozisyonundaki yerine girebilir.
Hakemler; başhakem,
yardımcı hakem, kayıt hakemi, dört veya iki çizgi hakemleridir. Maçta, baş veya
yardımcı hakem düdük çalabilir. Oyun başlatan servis atış düdüğünü başhakem
çalar.
Milletlerarası resmi
müsabakalarda dört çizgi hakemi de
görev alır. Bunlar topun “dahil-hariç”
olup olmadığını ve servis atan oyuncunun ayak
hatalarını işaret eder. Hatanın türünü bayrak
işaretleriyle gösterir.
Oyuncu formaları 1 den 18
e kadar numaralıdır.
SETLER
Voleybol, resmi oyunlarda 5 set üzerinden oynanır. 3 set alan kazanır. 2-2 olursa, top kazanan sayı sistemiyle (rally-point) bir netice seti daha oynanır.
Bir seti en az 2 sayı
farkla ilk önce 15 sayı alan takım kazanır. Sayılarda 24-24 eşitlik olursa, iki sayı farka ulaşana kadar oyun sürer.
Bir sette sayı sınırı 27 dir. Sayılar 26-26 olursa 27. sayıyı
alan kazanır.
Oyun 5. sete kadar uzarsa son set “tie-break”
sistemiyle oynanır. Sette her hata
rakibe sayı kazandırır. Servisi
kimin attığına bakılmaz. Servis atan takımın başarılı olması, o takıma hem sayı
kazandırır, hem de servis avantajını sürdürmesini sağlar. Bu sette 27 sayı
limiti uygulanmaz. Maç bitimi için mutlaka 2
sayı fark gerekir.
Normalde her setten sonra
alan değiştirilirken 5. sette
takımlardan biri 8 sayı alınca alan değiştirilir. Set araları 3 dakikadır. Başlangıç pozisyonları,
alan değiştikten sonra cetvele
kaydedilir.
TAKIM DİZİLİŞİ
6 şar oyuncudan üçü ön bölgede diğer üçü arka bölgede yer alır. Her setin
başlamasından evvel koç, kendi takımının dizilişini “pozisyon kâğıdı”nda göstererek kâğıdı hakeme verir. Bir daha
pozisyon değişimi yapılamaz.
Servis :
Oyun başlatan atış ve sayı almanın en kestirme yoludur. Alttan ve üstten
atılabilir.
Dönme
: Servis karşılayan takım, servis atma hakkını kazandığı zaman, bu takımın
oyuncuları, saat yönünde bir
pozisyon dönerler. Ön bölgenin
sağındaki oyuncu, arka bölgedeki sağ konuma geçer ve servis atar.
Dahil Top
: Sınır çizgisi ve alan içi “dahil”dir. Sınır çizgileri 5 cm kalınlıktadır.
Hariç Top
: Sınır çizgilerinin tamamen dışıdır.
TOPLA OYNAMA
Bir takım, topu rakip
alana göndermek için en çok 3 kez
vurma hakkına sahiptir. Bir oyuncu, ard arda 2 kez topa vuramaz.
2 veya 3 oyuncu, topa aynı
anda dokunabilirler. 2 oyuncu dokunduysa 2 vuruş, 3 oyuncu dokunduysa 3 vuruş
yapılmış sayılır...
Bir oyuncu topa ulaşmak
için, arkadaşlarının veya herhangi cismin
desteğini alamaz. Topa vücudunun herhangi kısmıyla dokunabilir. Topa net vurulur (itme, tutma, taşıma,
kaldırma olmaz)
Servis ve blok hariç, topu
rakibe yönelten bütün vuruşlar hücum vuruşu olarak değerlendirilir.
HATALAR
Hata yapan takımın rakibi
topu kazanır. Takım, aynı anda 2 veya daha çok hata yaparsa “çift hata” olarak değerlendirilir ve
rakibi servis atışını tekrarlar.
Topla oynarken; dört vuruş
hatası, yardımlı vuruş hatası, tutulmuş top hatası ve çift vuruş hatası gibi
hatalar yapılır.
Topun el dışında, vücudun
herhangi bir yerine teması da vuruş
sayılır.
Fileye temas, topla oynama
hareketi ön bölgedeyken hata kabul edilir.
SERVİS HATALARI
Servis atacak oyuncu,
servis sırasını ihlâl ederse,
kurallara uygun servis atmazsa,
servis teşebbüsü kuralına uymazsa hata
olur.
Top, servis kullanan
takımın oyuncularından birine değerse, fileye değerse, fileye takılırsa, oyun
alanı dışına çıkarsa hata olur.
Servis atan oyuncu
tarafından topa vurulduğu anda, oyuncuları kendi düzgün pozisyonlarında olmayan
takım hata yapar.
Servis, saat yönü dönme sırasına göre atılmazsa yine hata
olur.
TANIMLAR
Blok :
Fileye yakın oyuncuların, karşıdan gelen topu durdurmak için, filenin üstüne
yükselmeleridir.
Blok teşebbüsü : Topa dokunmadan bloklama yapmak.
Manşet
: Rakipten gelen topun karşılanmasında ve pasöre iletilmesinde kullanılır.
Mola :
Yarım dakika sürer. Oyuncular, saha dışında antrenörlerin bulunduğu yere gitmek
mecburiyetindedir.
Smaç :
En etkili hücum silâhıdır. Sahanın her yerinden vurulabilir...
